IS sử dụng khí độc mù tạt ở Syria

Theo dõi VGT trên

Phiến quân Nhà nước Hồi giáo sử dụng chất độc hóa học nằm trong danh sách bị quốc tế cấm nhằm giành lợi thế trong các cuộc giao tranh ở Syria.

IS sử dụng khí độc mù tạt ở Syria - Hình 1

Cột khói màu giống khí độc chlorine xuất hiện sau khi quân đội Iraq kích nổ một quả bom sót lại ở thị trấn al-Alam, tỉnh Salahuddin, ngày 10/3. Ảnh: Reuters.

Khí độc mù tạt gần đây đã được sử dụng trong giao tranh giữa các nhóm phiến quân, AFP hôm qua dẫn nguồn tin từ Tổ chức Cấm Vũ khí Hóa học ( OPCW) cho biết.

Theo kết luận từ OPCW, chất độc mù tạt xuất hiện lần đầu hôm 21/8 trong đợt giao tranh giữa Nhà nước Hồi giáo (IS) và phe đối lập chính phủ Syria ở thành phố Marea, phía bắc Aleppo. Chất độc làm ảnh hưởng đến sức khỏe của hàng chục dân thường tại thành phố này.

Các chuyên gia OPCW chưa xác nhận bên nào dùng loại chất kịch độc này. Tuy nhiên, nguồn tin từ các nhà hoạt động Syria ở hiện trường thời điểm đó cho biết IS đã bắ.n 50 quả đạn cối có chứa chất độc mù tạt. Một quả rơi trúng vào nhà dân thường khiến 4 thành viên trong gia đình phải nhập viện.

Theo lời kể của những nạ.n nhâ.n này, sau khi nghe thấy tiếng nổ, họ thấy một chất khí vàng đặc bao trùm cả phòng khách. Họ được đưa đến viện một giờ sau đó với các triệu chứng khó thở, bỏng da, mắt đỏ và viêm kết mạc.

Một báo cáo mật đã được trình lên ủy ban đặc biệt của OPCW, dự kiến nhóm họp tại La Haye (The Hague) vào cuối tháng 11 rồi đưa ra kết luận chính thức.

Khí độc mù tạt lần đầu tiên được sử dụng tại Bỉ bởi quân đội Đức vào năm 1917. Năm 1993, Liên Hợp Quốc xếp chất này vào danh sách chất hóa học cấm sử dụng trong chiến tranh.

Nguyễn Hoàng

Theo VNE

IS bắ.n tên lửa hóa học phá hủy nội tạng nạ.n nhâ.n

Chất độc hóa học mà Nhà nước Hồi giáo sử dụng thường khiến nạ.n nhâ.n đau đớn vì bỏng và nội tạng dần bị phá hủy.

Video đang HOT

IS bắ.n tên lửa hóa học phá hủy nội tạng nạ.n nhâ.n - Hình 1

Shahad, con gái của Abu Anas, phải chịu nhiều vết bỏng trên cơ thể do ảnh hưởng từ chất độc hóa học chứa trong những quả đạn pháo mà IS dội xuống nhà em. Ảnh:New York Times

Sáng ngày 21/8, lời cảnh báo được truyền về từ tiề.n tuyến thông qua máy bộ đàm. Loạt đạn pháo của Nhà nước Hồi giáo (IS) vừa khai hỏa, chuẩn bị nã xuống Marea, thị trấn thuộc vùng đồng bằng bắc Syria, theo New York Times.

"Một loạt đạn vừa được bắ.n đi", tiếng nói trong bộ đàm thông báo. "Hãy cẩn thận!".

Trong ngôi nhà của mình, Abu Anas Ishara cùng vợ và các con đều nghe được thông báo. Chúng thường xuất hiện trước khi pháo nổ khoảng 10 đến 15 giây. Nhưng dường như vì có quá nhiều bom đã trút xuống Marea suốt quãng thời gian qua nên Abu Anas không để ý. Anh cũng không đưa gia đình đi trốn. Nada, vợ của Abu Anas, vẫn bình thản cho đứa con gái mới sinh được 5 ngày bú. Cuối cùng, chính ngôi nhà của Abu Anas lại là nơi trúng đạn pháo.

Toàn thân phủ kín trong một lớp bụi, Abu Anas và Nada chưa kịp định thần thì đã nghe thấy tiếng khóc rất to của đứa con gái 3 tuổ.i. "Cha ơi!", c.ô b.é hét lên.

Sau cơn hoảng loạn, hai người loạng choạng bế các con chạy khỏi đống đổ nát. Xung quanh, những làn khói đen bốc lên đầy mùi hôi hám. Dường như cả gia đình không ai bị thương.

Nhưng họ đã nhầm. Đây chỉ là khởi đầu của chuỗi ngày đa.u đớ.n, khổ sở mà gia đình Abu Anas phải chịu do ảnh hưởng của chất độc hóa học gây phồng rộp da chứa trong loạt đạn pháo rót xuống mái nhà họ.

Loại hóa chất này bị cấm sử dụng trên chiến trường từ những năm 1990 khi Công ước về Vũ khí Hóa học có hiệu lực trên phạm vi toàn thế giới. Nay, chúng lại được hồi sinh, dưới bàn tay của IS.

Theo một số báo cáo, IS bắt đầu sử dụng hai loại vũ khí hóa học tại Iraq và Syria từ mùa xuân năm nay, bao gồm bom tự chế có chứa clo, một hóa chất công nghiệp độc hại, và pháo hoặc đạn cối chứa chất gây phồng rộp, giống với loại mà nhà Abu Anas dính phải.

Theo nhiều chuyên gia Mỹ am hiểu vấn đề, thứ gây ra tình trạng trên là lưu huỳnh mù tạt, một tác nhân chiến tranh hóa học bị cấm. Dựa vào kết quả phân tích mẫu vật thu được ở Marea sau vụ tấ.n côn.g hôm 21/8, các nhà khoa học càng chắc chắn hơn về nhận định của mình.

Clo và lưu huỳnh mù tạt không gây ra sát thương trực tiếp nghiêm trọng như các vũ khí gây nổ mạnh thường dùng trong chiến trận nhưng lại rất khó để xử lý. Thêm vào đó, chúng được coi là những chất độc hại, dễ dàng phát tán trong không khí, nên luôn khiến nạ.n nhâ.n cảm thấy hoang mang, ám ảnh. Quân khủn.g b.ố IS nhờ vậy mà có thể lan truyền nỗi sợ hãi nhanh chóng hơn trong cộng đồng dân cư.

Dựa vào các vụ việc xảy ra trên những vùng đất IS kiểm soát gần một năm qua, chuyên gia suy đoán tổ chức này ít nhất đang phát triển một chương trình vũ khí hóa học quy mô nhỏ và hiện sản xuất được chất gây phồng rộp chất lượng thấp. Tuy nhiên, khả năng phát động chiến tranh hóa học của IS tới đâu và tham vọng của nhóm khủn.g b.ố này là gì đến nay vẫn chưa rõ ràng.

Hành trình đa.u đớ.n

IS bắ.n tên lửa hóa học phá hủy nội tạng nạ.n nhâ.n - Hình 2

Abu Anas, sức khỏe bị suy yếu nghiêm trọng, gần như dành cả ngày nằm trên giường trong một căn hộ chật hẹp ở Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: New York Times

Giống như những vùng đất bị chiến tranh tàn phá khác ở Syria, Marea giờ đây vô cùng hoang vắng. Dân chúng đã bỏ thị trấn mà đi, chọn cuộc sống tha phương, bất định của người tị nạn thay vì ở lại đối mặt với hiểm nguy mỗi ngày. Dù vậy, vẫn còn vài người bám trụ vì lòng tự tôn, vì cứng đầu hay vì quá nghèo để có thể rời đi.

Gia đình Abu Anas cũng chọn cách ở lại Marea và những gì họ nhận được là các vết sẹo không bao giờ lành cùng những cơn đau dai dẳng.

Abu Anas và vợ đã sống sót qua nhiều trận càn quét, không kích, oanh tạc còn dữ dội hơn thế nhưng lần này họ nhận thấy có điều gì đó rất khác thường. Đạn pháo bắ.n trúng mái nhà nhưng không phát nổ. Thay vào đó, toàn thân Abu Anas bị phủ một lớp bụi, cảm giác như cát ấm. Ngay sau đó, mùi hôi thối nồng nặc bốc lên, giống như "trứng ung vậy", anh miêu tả.

Chất lưu huỳnh mù tạt thường gây ra những vết bỏng ảnh hưởng tới da, mắt và đường hô hấp. Là một hóa chất gây ung thư độc hại, nó còn âm thầm phá hủy các bộ phận bên trong cơ thể con người, bao gồm cả tủy xương, làm giảm khả năng sản xuất tế bào má.u. Nhưng những hậu quả này không xảy ra ngay lập tức. Người nhiễm phải một lượng lớn lưu huỳnh mù tạt có thể chế.t sau vài ngày.

Giống như chồng mình, Nada cũng không hiểu chuyện gì đã xảy ra. Ban đầu, cô không hề xuất hiện triệu chứng nhiễm độc. Nada vẫn trở về nhà để thu gom đồ đạc. Abu Anas còn chụp ảnh mái nhà bị thủng cùng những bức tường đổ nát và cảm thấy mình quá may mắn khi sống sót.

Nhưng nhiều giờ trôi qua, Sidra, đứa con gái mới chào đời của Nada, liên tục quấy khóc dù trên cơ thể em không có vết thương hay vết bầm tím. Đứ.a b.é dường như rất đa.u đớ.n nhưng Nada không biết nguyên nhân. "Tôi thử tắm rửa cho con nhưng nó vẫn khóc".

Đến chiều, hàng xóm kéo đến đòi xem nơi đạn pháo nã trúng nhà Abu Anas. Anh định đưa họ vào nhưng mùi hôi thối bốc lên mạnh đến nỗi nó khiến Abu Anas nôn thốc nôn tháo. Rồi anh bắt đầu cảm thấy bỏng rát trong mắt.

Abu Anas và vợ biết có điều chẳng lành đã xảy ra với gia đình mình. Shahad, đứa con gái lớn, không ngừng kêu đau ở cổ họng. Mắt của Abu Anas vẫn nhức, nước mắt chảy ròng ròng và anh lúc nào cũng cảm thấy buồn nôn. Họ liền bế con đi tìm sự giúp đỡ.

Các nhân viên tại bệnh xá ở Marea khám cho đứ.a tr.ẻ và khuyên họ nên tới cơ sở y tế tuyến trên để nhận sự chăm sóc tốt hơn. Một chiếc xe cấp cứu đưa cả nhà đến bệnh viện lớn gần Tel Rifaat. Tại đây, bác sĩ cho biết họ bị nhiễm chất độc hóa học và cần được điều trị tại Thổ Nhĩ Kỳ.

Khi cả nhà vượt qua biên giới cũng là lúc trời tối. Tại bệnh viện đầu tiên ở Kilis, họ được yêu cầu đeo mặt nạ phòng độc và tiến hành một số xét nghiệm ban đầu. Bác sĩ nói tình trạng của hai đứ.a tr.ẻ khá nghiêm trọng. Abu Anas và Nada sau đó bị cách ly khỏi các con.

Trước khi tới đây, Abu Anas không biết mình bị bỏng nhưng khi đứng dưới dòng nước mạnh để tẩy trùng cơ thể, cơn đau bắt đầu kéo tới. Đối với Nada, vết bỏng thậm chí còn nặng hơn, nó lan gần như khắp người cô.

Các bác sĩ ở Kilis nhận hai đứ.a tr.ẻ nhưng chuyển vợ chồng Abu Anas tới một bệnh viện khác. Họ lại tiếp tục được tẩy trùng lần thứ hai. Abu Anas cầu xin các nhân viên y tế đừng làm vậy vì anh quá đa.u đớ.n nhưng chẳng ai để tâm bởi họ không hiểu anh nói gì.

Nada vì quá mệt mỏi đã ngất đi trong đêm. Khi tỉnh dậy, cô va.n nà.i các bác sĩ cho mình gặp con nhưng không được chấp thuận. Các triệu chứng của Nada ngày một xấu đi. Những vết phồng rộp vỡ ra, mắt cô bỏng rát, hơi thở cũng trở nên khó nhọc. Dù không bị nặng bằng vợ nhưng Abu Anas lại gặp phải những cơn ho khủng khiếp. Đôi mắt anh đang dần mờ đi.

Họ không bao giờ có cơ hội gặp lại đứa con mới chào đời của mình. Trong gần hai tuần, các bác sĩ giữ bí mật hoàn toàn chi tiết bệnh tình của Sidra. C.ô b.é qua đời vào ngày 4/9. Các y bác sĩ chỉ đưa cho Nada xem bức ảnh đứa con gái bé nhỏ của cô với cơ thể sưng phồng cùng nhiều vết bỏng lớn. Tóc của em cũng không còn.

Đến giữa tháng 9, ba người nhà Abu Anas được xuất viện. Shahad phải chịu nhiều vết bỏng trên bụng, cánh tay, lưng, chân nhưng chúng đang lành lại. Quan trọng hơn cả, em được đoàn tụ cùng cha mẹ. Cả nhà tới sống tại căn hộ chật chội mà bố của Nada thuê giúp để chờ chuyển đến một trại tị nạn ở Thổ Nhĩ Kỳ. Có lẽ họ đã từ bỏ ý định quay về Marea.

IS bắ.n tên lửa hóa học phá hủy nội tạng nạ.n nhâ.n - Hình 3

Cảnh tan hoang ở Marea sau một vụ đán.h bom xe do IS thực hiện tại đây hồi tháng 4. Ảnh: AFP

Vũ Hoàng

Theo VNE

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Tổng thống Putin ra lệnh tập trận răn đe hạt nhân chiến lược
06:54:19 30/10/2024
Giới tỉ phú công nghệ 'làm thân' với ông Trump trước ngày bầu cử Mỹ
06:50:38 29/10/2024
Bầu cử Mỹ bước vào tuần then chốt
07:01:39 29/10/2024
Quân đội Nga tiến sâu vào lãnh thổ Ukraine ở mức kỷ lục kể từ tháng 3.2022?
12:38:00 29/10/2024
Thêm hãng tin lớn tại Mỹ không nghiêng về ứng viên tổng thống nào
22:01:43 29/10/2024
Muốn biết tổng thống tiếp theo của Mỹ, hãy nhìn thị trường chứng khoán?
08:23:11 29/10/2024
Bầu cử Mỹ 2024: EU loay hoay chuẩn bị cho khả năng xuất hiện chính quyền Trump 2.0
20:09:38 29/10/2024
Tại sao một số thành viên BRICS không ủng hộ phi USD hoá?
18:02:06 28/10/2024

Tin đang nóng

Trước khi chia tài sản của bố mẹ để lại, anh cả kéo các em đi làm xét nghiệm ADN và cái kết ngỡ ngàng
09:27:40 30/10/2024
Tranh cãi xung quanh đề kiểm tra Ngữ văn bàn về lối sống phông bạt
09:35:21 30/10/2024
'Độc đạo' tập 27: Hồng đưa Diễm về hang cọp để tuyên chiến với Quân 'già'
08:17:51 30/10/2024
Cô gái khiến dàn Chị đẹp đứng hình: "Em bé quốc dân" Vbiz giờ đã là mỹ nhân gợi cảm, cá tính thế này sao?
10:13:10 30/10/2024
7 mỹ nhân cổ trang đẹp nhất Trung Quốc: Lưu Diệc Phi bét bảng, số 1 là huyền thoại 38 năm chưa ai sánh bằng
10:09:09 30/10/2024
Ra tòa l.y hô.n, tôi đeo bộ trang sức khủng khiến chồng cũ kinh ngạc 'bật ngửa', càng kinh ngạc hơn với sự thật đằng sau
12:50:13 30/10/2024
Nói được làm được: HIEUTHUHAI từng "manifest" làm Giám khảo Rap Việt từ thời thi King of Rap và cái kết!
10:18:18 30/10/2024
Đến dự lễ cưới của vợ cũ sau 5 năm l.y hô.n, tôi sửng sốt khi thấy bụng cô ấy đã nhô lên, về nhà mà thất thần
08:40:00 30/10/2024

Tin mới nhất

Doanh nhân để lại nhiều tài sản cho cún cưng, quản gia và đầu bếp

14:20:37 30/10/2024
Theo phong tục ở quốc gia Nam Á này, do chưa kết hôn, vị doanh nhân sẽ để lại tài sản cho anh chị em trong nhà nhưng ông không làm như vậy.

Đán.h giá sức mạnh phòng không của Iran sau cuộc tấ.n côn.g từ Israel

14:16:43 30/10/2024
Theo đán.h giá của Viện Washington, để bảo vệ hiệu quả một quốc gia có diện tích lớn như Iran, nước này cần phải tích hợp tốt hơn các hệ thống S-300 với các hệ thống khác như S-200, Raad và Bavar-373.

Triều Tiên và Nga tổ chức triển lãm công nghệ thông tin chung lần đầu tiên sau 18 năm

14:15:16 30/10/2024
Trong thời gian diễn ra triển lãm, nhiều hội nghị và cuộc họp cấp chuyên viên về công nghệ thông tin và tiến bộ kỹ thuật số sẽ được tổ chức.

Trung Quốc thiếu hàng, chi gần 30 triệu USD gom mua cau Việt Nam

13:25:30 30/10/2024
Trong 9 tháng, Trung Quốc đã chi gần 30 triệu USD nhập khẩu cau Việt Nam. Riêng tháng 9, giá trị cau xuất khẩu sang quốc gia này tăng vọt 621%.

Giá vàng thế giới lập kỷ lục mới, vàng trong nước vẫn bất động

13:23:16 30/10/2024
Giá kim loại quý thế giới tăng hơn 30 USD so với trước đó, hiện được giao dịch tại 2.774 USD/ounce, mức cao nhất mọi thời đại. Trong khi đó, giá vàng trong nước vẫn đứng im sau 7 phiên liên tiếp.

Israel: Kho rocket của Hezbollah chỉ còn 20% so với trước chiến sự

13:20:36 30/10/2024
Hezbollah chỉ còn khoảng 20% kho rocket so với trước chiến sự bùng phát, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant cho biết trong chuyến thăm căn cứ Bộ Tư lệnh miền Bắc của IDF.

Bão Kong-rey tăng cấp, đ.e dọ.a gây mưa lớn ở Đài Loan (Trung Quốc)

13:04:38 30/10/2024
Đài Loan nằm trong vùng khí hậu cận nhiệt đới và thường xuyên hứng chịu các cơn bão. Cơn bão gần đây nhất, bão Krathon xảy ra vào đầu tháng này đã khiến 4 người thiệ.t mạn.g.

Everest có mãi mãi là ngọn núi cao nhất thế giới?

12:45:47 30/10/2024
Chiều cao tuyệt đối của dãy Himalaya là kết quả của sự kết hợp độc đáo duy nhất các yếu tố địa chất, nhưng liệu đỉnh Everest có giữ được kỷ lục mãi không?

Ông Trump cảnh báo EU sẽ trả giá đắt

12:34:39 30/10/2024
Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo nếu ông tái đắc cử, Liên minh châu Âu (EU) sẽ trả giá đắt vì không mua đủ hàng hóa Mỹ.

Bà Harris đưa ra thông điệp cuối, gợi lại vụ bạo loạn Đồi Capitol năm 2021

12:24:09 30/10/2024
Vị phó tổng thống cho biết bà sẽ hạn chế chi phí mua thuố.c theo toa cho tất cả người Mỹ, đồng thời cho phép Medicare, một chương trình bảo hiểm y tế quốc gia ở Mỹ, chi trả chi phí chăm sóc tại nhà cho người cao tuổ.i.

Quan chức tình báo phương Tây nói lính Triều Tiên đã vào Ukraine

12:21:09 30/10/2024
Một nhóm nhỏ binh sĩ CHDCND Triều Tiên được cho là đã có mặt tại Ukraine, Tổng thống Mỹ Joe Biden nói lực lượng Kyiv có quyền tấ.n côn.g trong trường hợp đó.

Tòa án Tối cao phán quyết bất lợi cho ông Trump trước ngày bầu cử

12:03:56 30/10/2024
Phán quyết của Tòa án Tối cao Mỹ về việc không loại tên ông Robert F. Kennedy Jr. có thể khiến tỷ lệ ủng hộ bị chia nhỏ và ảnh hưởng đến cựu Tổng thống Donald Trump.

Có thể bạn quan tâm

Trương Hoàng - cảnh sát ngầm "Độc đạo": Chuyên vào vai đểu, chưa có bạn gái

Hậu trường phim

14:21:52 30/10/2024
Nam diễn viên đang gây ấn tượng khi vào vai Nghĩa phim Độc đạo trên VTV. Ngoài đời, anh tự nhận mình là người thoải mái và vẫn độc thân.

NSND Minh Châu kể kỷ niệm đóng phim "Cu li không bao giờ khóc"

Phim việt

14:16:11 30/10/2024
NSND Minh Châu đóng vai chính trong phim Cu li không bao giờ khóc - tác phẩm từng thắng giải Phim đầu tay xuất sắc tại LHP Quốc tế Berlin hồi tháng 2.

Nhận án 5 năm 6 tháng tù vì đ.e dọ.a phát tán clip nhạy cảm để tống tiề.n

Pháp luật

14:07:01 30/10/2024
Ngày 30/10, TAND TP Hải Phòng mở phiên toà xét xử sơ thẩm bị cáo Ninh Đức Hoàng (SN 1999, trú tại huyện An Lão, TP. Hải Phòng) về tội Cưỡng đoạt tài sản quy định tại Điều 170 Bộ luật Hình sự.

Bức ảnh 1 nhân vật má.u mặt trong showbiz bị đán.h giữa quán cafe gây xôn xao, lý do đằng sau khiến netizen tranh cãi kịch liệt

Sao châu á

14:04:37 30/10/2024
Mâu thuẫn không được giải quyết, nam diễn viên có hành vi hất cà phê vào người Vu Chính và tát biên kịch Cung Tỏa Tâm Ngọc .

Đấu Trường Chân Lý: Làm thế nào để leo rank hiệu quả kể cả khi khởi đầu với "zero" item tấ.n côn.g?

Mọt game

13:41:53 30/10/2024
Game thủ Đấu Trường Chân Lý vẫn có thể kiếm được điểm rank như bình thường dù không sở hữu Kiếm B.F, Gậy Quá Khổ... từ sớm.

Sống chung với trĩ hàng chục năm vì sợ chữa đau

Sức khỏe

13:30:28 30/10/2024
Trĩ không chỉ gây đa.u đớ.n mà còn trở thành nỗi ám ảnh trong sinh hoạt hằng ngày của nhiều người. Thế nhưng, không ít người chấp nhận sống chung với trĩ hàng chục năm vì tâm lý sợ điều trị sẽ đa.u đớ.n và kéo dài.

Sao nam gây mất hứng nhất Đảo thiên đường lộ lý do thờ ơ với dàn mỹ nhân vây quanh?

Sao việt

13:19:57 30/10/2024
Trên mạng xã hội lan truyền đoạn clip có sự xuất hiện của Hà An Huy thân mật bên một cô gái lạ. Trong bức hình, nam ca sĩ gen Z và người này đứng sát cạnh bên nhau.

Chứng kiến vợ mình đi bên cạnh người đàn ông khác tôi mới biết rằng mình thật sự đã mất đi tất cả

Góc tâm tình

13:14:43 30/10/2024
Khi chứng kiến vợ mình được một người đàn ông khác chở đi trên chiếc xe sang trọng tôi mới giật mình. Cơn tức giận và hờn ghen trào lên trong lòng tôi.

Điểm 'chữa lành' lý tưởng của du khách

Du lịch

13:06:31 30/10/2024
Với không gian hướng về thiên nhiên, nhiều điểm check-in tuyệt đẹp, địa điểm du lịch Ông Hướng Farm , thôn Nhuận Thạch, xã Đông Tiến (Đông Sơn) là nơi chữa lành lý tưởng được nhiều du khách lựa chọn.

Channing Tatum và Zoe Kravitz chia tay sau 3 năm gắn bó

Sao âu mỹ

12:59:44 30/10/2024
Tài tử Channing Tatum và diễn viên Zoe Kravitz chia tay sau ba năm hẹn hò. Lý do đường ai nấy đi của cặp đôi hiện chưa được tiết lộ.

Phương Anh Đào và MisThy cãi nhau nảy lửa, Thùy Tiên đề nghị tắt camera

Tv show

12:56:52 30/10/2024
Giữa lúc mọi người đang trò chuyện, MisThy và Phương Anh Đào bất ngờ gọi nhau ra ngoài nói chuyện riêng và xảy ra cãi vã.