Iran và E3 nối lại đàm phán hạt nhân

Ngày 25/7, các nhà ngoại giao của Iran và ba nước châu Âu gồm Anh, Pháp và Đức (nhóm E3) đã tiến hành đàm phán hạt nhân tại thành phố Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ).

Sự kiện này đánh dấu nỗ lực ngoại giao mới nhất liên quan đến chương trình hạt nhân của Iran và là vòng đối thoại đầu tiên giữa Tehran với các nước phương Tây kể từ khi Mỹ và Israel tiến hành các cuộc không kích nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran hồi giữa tháng 6 vừa qua.

Ngoại trưởng Iran Abbas Araqchi . Ảnh tư liệu: IRNA/TTXVN

Cuộc họp diễn ra tại tòa nhà Lãnh sự quán Iran ở Istanbul, ở cấp thứ trưởng ngoại giao , với sự tham dự của Thứ trưởng Ngoại giao Iran Majid Takht-e Ravanchi. Trong khi đó, thành phần đại diện từ E3 chưa được công bố.

Trọng tâm của cuộc họp là khả năng áp dụng cơ chế tái áp đặt trừng phạt (snapback) đối với Iran vốn từng được dỡ bỏ theo thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch Hành động chung Toàn diện (JCPOA) mà Iran ký với Nhóm P5 1 (gồm Anh, Pháp, Đức, Mỹ, Nga và Trung Quốc) vào năm 2015. Theo đó, Iran chấp nhận hạn chế chương trình hạt nhân để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt.

Một nhà ngoại giao châu Âu giấu tên cho biết cơ chế tái áp đặt trừng phạt hiện vẫn đang được xem xét. Tuy nhiên, khả năng trì hoãn kích hoạt cơ chế này cũng đã được đề cập nếu Iran có bước đi ngoại giao nghiêm túc, nối lại hợp tác đầy đủ với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), đồng thời giải quyết các lo ngại liên quan đến kho dự trữ urani làm giàu ở mức cao.

Trước đó, các nhà ngoại giao châu Âu đã hối thúc Iran đạt tiến triển trong đàm phán hạt nhân trước thời hạn chót nói trên do quy định tái áp đặt trừng phạt sẽ hết hiệu lực vào ngày 18/10 tới. Việc kích hoạt cơ chế này sẽ mất khoảng 30 ngày.

Trước thềm cuộc đàm phán, Ngoại trưởng Iran Abbas Araqchi khẳng định lập trường “kiên định và không lay chuyển” của Tehran là vẫn sẽ tiếp tục “hoạt động làm giàu urani”, cho rằng đây là quyền lợi này của người dân Iran. Ông Araqchi nhấn mạnh cuộc đàm phán ngày 25/7 là “sự nối tiếp của các cuộc thảo luận trước đây”, đồng thời lưu ý cộng đồng quốc tế cần hiểu rõ lập trường của Iran là nhất quán và không thay đổi. Trong khi đó, hãng thông tấn chính thức IRNA của Iran ngày 25/7 dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao nước này Esmaeil Baqaei nói rằng cuộc họp là cơ hội để các nước châu Âu “điều chỉnh lập trường” liên quan tới chương trình hạt nhân của Tehran.

Trước đó, Ngoại trưởng Iran Araqchi cho rằng E3 cần gạt sang một bên các chính sách mang tính gây sức ép, trong đó có cơ chế “snapback” mà theo ông là không có đủ cơ sở pháp lý để triển khai.

Iran nhiều lần cảnh báo có thể rút khỏi Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) nếu các biện pháp trừng phạt được tái áp đặt.

Sau cuộc họp giữa các nhà ngoại giao Iran và nhóm E3 cũng tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) hồi tháng 5 vừa qua, Thứ trưởng Ngoại giao Iran Kazem Gharibabadi cho biết hai bên đã đồng ý tiếp tục đàm phán về vấn đề hạt nhân.

Mặc dù E3 và Iran vẫn duy trì các cuộc đàm phán, nhưng mối quan hệ giữa hai bên đã xấu đi trong năm qua, trong bối cảnh phương Tây tiếp tục áp đặt các lệnh trừng phạt mới đối với Tehran liên quan đến chương trình hạt nhân của nước này. Các nước phương Tây muốn Iran chấm dứt hoàn toàn chương trình làm giàu urani để ngăn chặn nguy cơ phát triển vũ khí hạt nhâ n. Về phần mình, Iran khẳng định chương trình chỉ phục vụ mục đích dân sự.