Iran đối đầu một cuộc chiến tranh kinh tế

Mặc dù chưa đánh bằng quân sự, nhưng Mỹ và phương Tây đang tiến hành một cuộc chiến tranh kinh tế nhằm phá hoại Iran. Các vòng vây cấm vận Iran ngày càng siết chặt. Các mũi tấn công trên một số lĩnh vực kinh tế ngày càng quyết liệt hơn nhắm vào quốc gia Hồi giáo bị nghi là đang cố sản xuất vũ khí hạt nhân này.

Lương thực ngày càng hiếm ở Iran

Tehran đang xem xét mở rộng lệnh cấm vận dầu mỏ ra nhiều nước châu Âu, sau khi tuyên bố ngừng xuất khẩu dầu sang Anh và Pháp. Diễn biến này đẩy giá dầu lên mốc cao kỷ lục trong 9 tháng qua. Đây là một đòn trả đũa “phủ đầu” trước khi lệnh cấm vận của Liên minh châu Âu (EU) chính thức có hiệu lực vào tháng 7 tới. Quan hệ kinh tế truyền thống giữa Iran và châu Âu đang chuyển từ vị trí chủ đạo nay trở thành thứ yếu. Các thỏa thuận trao đổi với châu Âu, vốn từng chiếm 90% tổng giá trị thương mại của Iran, hiện chỉ còn tương đương khoảng 2 tỉ USD trong tổng giá trị thương mại 200 tỉ USD.

Cấm vận đối với Iran không phải là vấn đề mới. Thực ra, từ cuối năm 2006, Liên hợp quốc đã thông qua một nghị quyết do Mỹ và EU soạn thảo bao gồm việc cấm các nước cung cấp những công nghệ và nguyên vật liệu liên quan đến hạt nhân cho Iran. Hiện nay, các biện pháp cấm vận kinh tế đang đánh vào hàng hóa xuất khẩu của Iran, đặc biệt là dầu mỏ, khí đốt và phong tỏa ngân hàng Trung ương Iran (Bank-e-Markazi) trên các thị trường tài chính toàn cầu.

Để đối phó với các lệnh cấm vận ngày càng thắt chặt hơn của Mỹ và Liên minh châu Âu, Iran tìm cách chuyển hướng làm ăn kinh tế với các nước phương Đông và Mỹ Latinh. Trong đó, quan hệ giữa Iran và Trung Quốc tiến triển đặc biệt. Hiện quốc gia đông dân nhất thế giới đã trở thành bạn hàng lớn nhất của Iran. Chuyến thăm Trung Quốc trong tuần này của Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad chắc chắn sẽ có mục tiêu phá vỡ lệnh cấm vận của Mỹ và phương Tây. Quan hệ thương mại Iran – Trung Quốc đã tăng hơn 50% trong thời gian từ 2010 – 2011, lên 45 tỉ USD. Hai nước dự kiến sẽ đạt giá trị thương mại song phương lên 100 tỉ USD vào năm 2015. Các trao đổi của Iran với Hàn Quốc cũng tăng 61% trong năm 2011, lên 18,5 tỉ USD…

Dầu mỏ là nguồn xuất khẩu lớn nhất của Iran. Khoảng 1/4 nền kinh tế Iran dựa vào nguồn thu này. Theo các quan chức Iran, nước này dự kiến sẽ xuất khẩu dầu khí trị giá 100 tỉ USD và 45 tỉ USD các sản phẩm không phải dầu khí trong năm lịch của Iran (kết thúc vào giữa tháng 3-2012). Tổng giá trị nhập khẩu của Iran sẽ là khoảng 55 tỉ USD.

Iran là một nền kinh tế lớn trên thế giới, hiện đứng ở vị trí thứ 17. Cuộc chiến tranh kinh tế của Mỹ và phương Tây chống Iran có thể khiến nước này yếu hơn, khó khăn hơn nhưng chưa thể đánh bại trong một sớm một chiều. Thặng dư thương mại lớn, nợ công thấp nên Iran vẫn có thể chống đỡ được các cuộc tấn công kinh tế từ Mỹ và phương Tây nếu cửa ngõ phía Đông vẫn thông thương.

Theo CATP