IAEA thông qua nghị quyết mới liên quan chương trình hạt nhân của Iran

Anh Hiển22:41 06/06/2024

Theo phóng viên TTXVN tại Geneva, ngày 5/6, Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế ( IAEA ) đã thông qua nghị quyết chỉ trích Iran thiếu hợp tác với cơ quan này.

Đây là động thái đầu tiên kể từ tháng 11/2022, trong bối cảnh các nước phương Tây lo ngại Tehran có thể đang tìm cách phát triển vũ khí hạt nhân, song Iran kiên quyết bác bỏ.

Kỹ thuật viên Iran kiểm tra các thiết bị tại cơ sở làm giàu urani Isfahan ở cách thủ đô Tehran 420 km về phía nam. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Nghị quyết do Anh, Pháp và Đức soạn thảo, đã được thông qua với 20 phiếu thuận, 12 phiếu trắng, 2 phiếu chống (của Trung Quốc và Nga) và 1 nước không tham gia bỏ phiếu.

Theo các nguồn tin, nghị quyết yêu cầu Iran đưa ra giải thích xác đáng về việc xuất hiện các hạt uranium tại 2 địa điểm không được công bố ở Iran, yêu cầu Iran đảo ngược các quyết định liên quan tới thanh sát viên của IAEA, và không trì hoãn việc kết nối lại hệ thống camera giám sát các hoạt động hạt nhân, cũng như đề cập đến những quan ngại xoay quanh các tuyên bố công khai gần đây của Iran liên quan đến khả năng kỹ thuật về sản xuất vũ khí hạt nhân và khả năng có những thay đổi trong học thuyết hạt nhân của Iran.

Video đang HOT

Mặc dù được cho là chỉ mang tính biểu tượng, động thái trên nhằm gia tăng áp lực ngoại giao đối với Tehran, làm tăng khả năng đưa vấn đề này lên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.

Sau khi nghị quyết được thông qua, Phái bộ Iran tại LHQ cáo buộc động thái này là vội vàng và thiếu khôn ngoan, không dựa trên bất kỳ cơ sở pháp lý, kỹ thuật và chính trị nào và sẽ tác động tiêu cực đến quá trình tương tác ngoại giao và hợp tác mang tính xây dựng giữa các bên, đồng thời cho biết Iran sẽ có “phản ứng nghiêm túc và hiệu quả”.

Trước đây, Iran đã trả đũa các nghị quyết tương tự bằng cách dỡ bỏ camera giám sát và các thiết bị khác khỏi các cơ sở hạt nhân của mình và tăng cường các hoạt động làm giàu uranium. IAEA cho biết Tehran đã tăng cường đáng kể chương trình hạt nhân . Trong các cuộc tranh luận tại Hội đồng Thống đốc IAEA bắt đầu từ ngày 3/6, các cường quốc châu Âu cho rằng Iran đã mở rộng chương trình hạt nhân “đến mức báo động”, điều chưa từng thấy đối với một quốc gia không có chương trình vũ khí hạt nhân. Theo IAEA, Iran là quốc gia không có vũ khí hạt nhân duy nhất làm giàu uranium tới mức cao 60% trong khi nước này vẫn tiếp tục tích lũy các kho dự trữ uranium lớn.

Sau khi Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump đơn phương rút khỏi thỏa thuận Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA) năm 2018, Iran cũng dần phá bỏ các cam kết theo thỏa thuận này.

Trong một tuyên bố chung được hãng thông tấn Iran IRNA trích dẫn ngày 5/6, Tehran, Moskva và Bắc Kinh kêu gọi các nước phương Tây thể hiện thiện chí và thực hiện các bước cần thiết để tiếp tục triển khai JCPOA.

Iran xác nhận đàm phán gián tiếp với Mỹ

Ngày 3/6, quyền Ngoại trưởng Iran Ali Bagheri xác nhận nước này đã tham gia các cuộc đàm phán gián tiếp với Mỹ tại Oman.

Quang cảnh bên trong cơ sở làm giàu urani Fordow của Iran ở Qom. Ảnh: AFP/TTXVN

Trong khi đó, một số nước phương Tây cùng ngày đã trình lên Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) dự thảo nghị quyết bày tỏ quan ngại về chương trình hạt nhân của quốc gia Trung Đông này.

Ông Bagheri đưa ra thông tin trên tại một cuộc họp báo nhân chuyến thăm Beirut. Ông Bagheri - từng là nhà đàm phán hàng đầu của Iran về vấn đề hạt nhân - nói thêm rằng các cuộc thảo luận với các nước phương Tây về chương trình hạt nhân của Tehran vẫn diễn ra. Tuy nhiên, ông không tiết lộ thời gian cụ thể của các cuộc đàm phán như vậy.

Hồi tháng 3, tờ Thời báo Tài chính (Financial Times) của Anh đưa tin ông Bagheri đã tham gia các cuộc đàm phán gián tiếp với Mỹ tại Oman hồi đầu năm 2024, trong bối cảnh căng thẳng ở khu vực Trung Đông gia tăng sau khi nổ ra xung đột giữa Israel và phong trào Hồi giáo Hamas hồi tháng 10 năm ngoái.

Cũng trong ngày 3/6, tại cuộc họp Hội đồng thống đốc IAEA, ba nước gồm Anh, Pháp và Đức đã đưa ra một dự thảo nghị quyết, trong đó tiếp tục kêu gọi Iran hợp tác với IAEA về hoạt động giám sát chương trình phát triển hạt nhân của Tehran.

Theo các nguồn tin ngoại giao, dự thảo nghị quyết của 3 nước nói trên kêu gọi Tehran cung cấp những giải thích đáng tin cậy về "dấu vết của urani" được tìm thấy tại 2 địa điểm chưa được khai báo tại Iran và đảo ngược quyết định của nước này về việc hạn chế các cuộc thanh sát. Ngoài ra, tài liệu cũng bày tỏ quan ngại về những thông tin gần đây được đưa ra ở Iran về năng lực hạt nhân của nước này. Dự kiến, IEAE sẽ bỏ phiếu về dự thảo nghị quyết trên vào cuối tuần.

Tại cuộc họp, Tổng Giám đốc IAEA, ông Rafael Grossi bày tỏ quan ngại về mối quan hệ hợp tác giữa cơ quan này và Iran về việc giám sát hạt nhân đã suy giảm nghiêm trọng trong những năm gần đây. Ông Grossi khẳng định sẵn sàng thảo luận với chính quyền mới của Iran sau cuộc bầu cử Tổng thống ở nước này vào ngày 28/6 tới.

IAEA cho rằng Iran đang làm giàu uranium đến độ tinh khiết 60%. Con số này thấp hơn mức 90% cần thiết để chế tạo vũ khí hạt nhân, song lại cao hơn nhiều so với mức giới hạn 3,67% mà Iran cam kết trong thỏa thuận mà Tehran và Nhóm P5 1 (gồm 5 nước Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc là Anh, Pháp, Mỹ, Nga và Trung Quốc cùng với Đức) ký kết năm 2015.

Hồi tháng 11/2022, IAEA đã thông qua nghị quyết, yêu cầu Iran khẩn trương hợp tác với cơ quan này trong cuộc điều tra về sự tồn tại của urani tại hai địa điểm ở Iran mà cơ quan này cho rằng vẫn "chưa được khai báo". Về phần mình, Tehran lên án nghị quyết năm 2022, coi đây là hành động mang tính chính trị và không mang tính xây dựng. Iran luôn khẳng định nước này hoàn toàn minh bạch trong vấn đề hạt nhân, đồng thời cho biết các hoạt động hạt nhân của mình đều phục vụ mục đích hòa bình và phù hợp với các quy tắc, quy định quốc tế về an toàn hạt nhân theo thỏa thuận với IAEA.

Iran đã ký thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch Hành động toàn diện chung (JCPOA) với nhóm P5 1. Theo thỏa thuận, Iran hạn chế chương trình hạt nhân để đổi lấy việc các nước phương Tây dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với nước này. Tuy nhiên, Mỹ đã rút khỏi thỏa thuận này vào tháng 5/2018 và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đơn phương đối với Iran, khiến Tehran từ bỏ một số cam kết hạt nhân theo thỏa thuận. Các cuộc đàm phán về việc khôi phục JCPOA được bắt đầu vào tháng 4/2021 tại thủ đô Vienna của Áo. Đàm phán đã diễn ra nhiều vòng nhưng không đạt được đột phá đáng kể nào kể từ khi vòng đàm phán gần đây nhất kết thúc vào tháng 8/2022.

Mỹ sẽ 'hành động' nếu Iran không hợp tác với IAEA Ngày 7/3, Mỹ cho rằng nếu Iran tiếp tục không hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) thì Washington có thể sẽ đưa ra những hành động mới. Bên trong cơ sở hạt nhân Natanz, cách thủ đô Tehran của Iran 300km về phía nam. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN. Tại cuộc họp Hội đồng Thống đốc IAEA tại...