Hy vọng mong manh về tháo ngòi nổ xung đột ở Trung Đông
Israel và Hamas đều đưa ra những tuyên bố cứng rắn về leo thang xung đột sau cái chế.t của thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar.
Một người bật khóc gần th.i th.ể những người thiệ.t mạn.g trong cuộc không kích của Israel vào thành phố Nabatieh, miền nam Li Băng ngày 18/10 (Ảnh: Reuters).
Hamas ngày 18/10 tuyên bố sẽ không thả các con tin bị bắt giữ trong cuộc tấ.n côn.g của lực lượng này vào Israel hôm 7/10/2023 cho đến khi cuộc chiến ở Gaza kết thúc.
Việc Israel h.ạ sá.t thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar, “kiến trúc sư trưởng” đứng sau vụ tấ.n côn.g chế.t chóc nhất trong lịch sử Israel vào tháng 10 năm ngoái, đã làm dấy lên kỳ vọng về một bước ngoặt trong cuộc chiến, trong đó có gia đình của các con tin Israel và người dân Gaza đang phải chịu đựng một cuộc khủng hoảng nhân đạo khủng khiếp.
Tuy nhiên quan chức Hamas tại Qatar, Khalil al-Hayya, đã nhắc lại lập trường của Hamas rằng sẽ không có con tin nào được thả Israel dừng hành động quân sự ở Gaza.
“Các con tin sẽ không quay trở lại trừ khi hành động tấ.n côn.g chống lại người dân chúng tôi ở Gaza dừng lại, có sự rút quân hoàn toàn khỏi đó và các tù nhân của chúng tôi được thả khỏi nhà tù của lực lượng chiếm đóng”, quan chức Hamas nói thêm.
Lực lượng Israel tiếp tục tấ.n côn.g Gaza bằng các cuộc không kích vào ngày 18/10. Lực lượng cứu hộ đã thu hồi được th.i th.ể của 3 tr.ẻ e.m Palestine từ đống đổ nát của ngôi nhà ở phía bắc, theo cơ quan phòng vệ dân sự của Gaza.
Thủ lĩnh Sinwar là người bị Israel truy nã gắt gao nhất và cái chế.t của ông đã giáng một đòn mạnh vào lực lượng Hamas.
Video đang HOT
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu gọi vụ sá.t hạ.i thủ lĩnh Sinwar là “một dấu mốc quan trọng trong sự suy tàn của chế độ Hamas”.
Mặc dù nó không báo hiệu sự kết thúc của chiến tranh, nhưng đó là “khởi đầu của sự kết thúc”, ông Netanyahu nói thêm.
“Cuộc chiến vẫn chưa kết thúc”, ông Netanyahu nói với người dân Israel, đồng thời khẳng định cuộc chiến sẽ tiếp tục cho đến khi các con tin Israel bị Hamas bắt giữ được trả tự do.
“Chúng ta có trước mắt một cơ hội lớn để ngăn chặn trục ma quỷ và tạo ra một tương lai khác”, nhà lãnh đạo Israel nói thêm, ám chỉ đến Iran và các đồng minh của nước này trên khắp khu vực ở Gaza, Li Băng, Syria, Iraq và Yemen.
Nhóm chiến binh Hezbollah ở Li Băng tuyên bố sẽ leo thang cuộc chiến chống lại Israel, và Iran, nước hậu thuẫn cho Hezbollah, cho biết “tinh thần kháng cự” sẽ được củng cố sau cái chế.t của đồng minh Sinwar tại Gaza.
Trong khi đó, các nhà lãnh đạo phương Tây, bao gồm Tổng thống Mỹ Joe Biden, cho rằng cái chế.t của thủ lĩnh Sinwar đã gỡ bỏ rào cản cuối cùng và tạo cơ hội chấm dứt xung đột.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller cho biết Washington muốn khởi động các cuộc đàm phán ngừng bắ.n và đảm bảo việc thả con tin, đồng thời nói thêm rằng thủ lĩnh Sinwar từng từ chối đàm phán.
“Rõ ràng, rào cản đó đã được gỡ bỏ. Không thể dự đoán rằng điều đó có nghĩa là bất kỳ ai thay thế ông Sinwar sẽ đồng ý ngừng bắ.n, nhưng nó đã gỡ bỏ rào cản chính trong những tháng gần đây để đạt được lệnh ngừng bắ.n”, ông Miller cho biết.
Tuy nhiên, nhà ngoại giao cấp cao tại Li Băng nói với Reuters rằng cái chế.t của thủ lĩnh Sinwar khó có thể chấm dứt chiến tranh.
“Chúng tôi thực sự hy vọng, trong suốt thời gian này, việc loại bỏ thủ lĩnh Sinwar sẽ là bước ngoặt để chấm dứt chiến tranh… nơi mọi người sẽ sẵn sàng hạ vũ khí. Có vẻ như chúng tôi đã một lần nữa nhầm lẫn”, nhà ngoại giao cho biết.
Vì sao cái chế.t của thủ lĩnh Hamas không thể kết thúc xung đột ở Gaza?
Việc h.ạ sá.t thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar có tác động lớn đến chiến dịch quân sự của Israel và chính trường nước này, nhưng được cho chưa thể kết thúc cuộc xung đột ở Dải Gaza.
Cái chế.t của ông Sinwar rõ ràng gây ảnh hưởng lớn và tức thời đối với Phong trào Hồi giáo Hamas, nhóm đã mất đi nhiều lãnh đạo cấp cao trong thời gian qua.
Là người đứng đầu cánh quân sự của Hamas ở Dải Gaza, ông Sinwar đã tiếp quản vai trò lãnh đạo nhóm sau khi người tiề.n nhiệm Ismail Haniyeh thiệ.t mạn.g trong một vụ n.ổ bo.m tình nghi do Israel tiến hành tại một nhà khách chính phủ ở Tehran, Iran hồi tháng 7.
Thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar. Ảnh: Flash90
Giới quan sát nhận định, Hamas sẽ mô tả ông Sinwar như người "tử vì đạo" và tìm cách khiến cái chế.t của ông trở thành điều truyền cảm hứng cho những người mới tình nguyện gia nhập nhóm. Việc vị thủ lĩnh này thiệ.t mạn.g khi đang chiến đấu ở tiề.n tuyến, với vũ khí trên tay, sẽ giúp ích cho điều này.
Tuy nhiên, cây bút bình luận Jason Burke viết trên báo The Guardian rằng, bất kể nỗ lực tuyên truyền ra sao, việc Hamas mất thủ lĩnh vẫn khó có thể thúc đẩy việc tuyển dụng, trong bối cảnh nhóm rất cần nhân lực bổ sung ở Gaza sau khi hứng chịu thương vong nặng nề.
Quyền chỉ huy Hamas ở Gaza có thể sẽ được chuyển giao cho Mohammed Sinwar, 49 tuổ.i, em trai ông Sinwar, để tiếp tục chiến lược kháng cự ở mức thấp trước Israel, tập trung vào việc duy trì một số dạng kiểm soát hành chính ngấm ngầm ở vùng lãnh thổ này và khai thác sự phẫn nộ của quốc tế về thương vong của dân thường vì hoạt động quân sự của IDF để gây áp lực với Israel.
Dẫu vậy, Hamas đang ở trong tình trạng rối loạn và hiện phải tìm một nhà lãnh đạo toàn diện mới. Giới quan sát lưu ý, bất chấp quyền hành thâu tóm được trong nhiều thập kỷ, ông Sinwar từng là một lựa chọn gây tranh cãi. Dù việc em trai ông kế nhiệm vị trí thủ lĩnh nhóm sẽ gửi một thông điệp mạnh mẽ, nhưng Mohammed cũng sẽ phải vật lộn để thống nhất và tập hợp tổ chức.
Hamas giờ đây còn phải thực hiện những lựa chọn chiến lược trọng yếu, từng bị trì hoãn do việc bổ nhiệm ông Sinwar, dưới áp lực lớn và nhận thức đầy đủ rằng các cơ quan an ninh Israel có khả năng theo dõi và tr.ừ kh.ử cả những nhân vật cấp cao nhất của nhóm.
Tại Israel, nơi Thủ tướng Benjamin Netanyahu vẫn bị đổ lỗi về các thất bại an ninh dẫn đến cái chế.t của gần 1.200 người, chủ yếu là thường dân và việc khoảng 250 người Do Thái bị bắ.t có.c làm con tin trong vụ đột kích đẫm má.u của các tay sún.g Hamas vào miền bắc nước này ngày 7/10/2023, vụ h.ạ sá.t ông Sinwar sẽ củng cố đáng kể vị thế chính trị của ông Netanyahu và gia tăng sự ủng hộ dành cho phe cánh hữu cứng rắn của ông.
Kết quả thăm dò dư luận hé lộ, tỉ lệ tín nhiệm dành cho ông Netanyahu cũng được cải thiện sau một loạt thành công về mặt chiến thuật ở Lebanon, bao gồm cả vụ h.ạ sá.t thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah.
Một số người Israel, bao gồm cả các tướng lĩnh trong quân đội, giới chức cấp cao trong các cơ quan tình báo và chính phủ, xem cái chế.t của ông Sinwar là thời điểm thích hợp để tuyên bố chiến thắng ở Gaza và chấm dứt chiến dịch quân sự bị coi là tốn kém nếu cần thiết. Song, hiện vẫn chưa rõ điều này có thể tạo ra khác biệt như thế nào trên thực tế.
Một khả năng được đề cập đến là, các cuộc đàm phán ngừng bắ.n sẽ được thúc đẩy khi một trong 2 cá nhân bị cáo buộc cản trở thỏa thuận đã ra đi. Tuy nhiên, thái độ của bất kỳ người nào được chọn kế nhiệm cố thủ lĩnh Hamas đối với việc thương lượng có thể không khác biệt nhiều.
Bản thân Thủ tướng Israel luôn nhấn mạnh, áp lực quân sự là giải pháp sẽ đưa khoảng 100 con tin còn lại ở Gaza trở về. Khả năng ông Netanyahu đồng ý thả hàng nghìn tù nhân Palestine trong các nhà tù Israel và đưa ra những nhượng bộ khác nhằm đổi lấy việc Hamas phóng thích các con tin rất mong manh.
Hiện cũng có khả năng Mỹ sẽ gây sức ép buộc Israel tuyên bố chấm dứt chiến dịch tấ.n côn.g của IDF ở Gaza, như mong muốn của các chiến lược gia vận động tranh cử cho đảng Dân chủ của Tổng thống Joe Biden.
Tuy nhiên, ngay cả khi Israel quyết định tuyên bố chiến thắng ở Gaza, xung đột có thể vẫn tiếp diễn. Các quan chức Israel đã nói sẽ tiếp tục kiểm soát quân sự và các hoạt động ở Gaza chừng nào họ cho là cần thiết. Đến nay, vẫn chưa ai đưa ra được một cơ chế chính trị mới cho vùng lãnh thổ này, có thể được tất cả các bên chấp nhận.
Nhiều nhà phân tích nhất trí rằng, cái chế.t của thủ lĩnh Hamas đán.h dấu một cột mốc quan trọng, nhưng chưa đủ để giúp chấm dứt cuộc xung đột ở Gaza cũng như các căng thẳng khác đang leo thang ở Trung Đông.
NATO và EU lên tiếng sau khi Israel tuyên bố tiê.u diệ.t thủ lĩnh tối cao của Hamas Trong khi Chủ tịch Ủy ban châu Âu nói rằng cái chế.t của thủ lĩnh Hamas chắc chắn làm suy yếu đáng kể phong trào này thì Tổng thư ký NATO tuyến bố cá nhân ông không nhớ Sinwar. Trả lời câu hỏi của phóng viên ngày 17/10, theo giờ địa phương, Chủ tịch Ủy ban châu Âu, bà Ursula von der Leyen...