Hương vị quê hương: Cá đối… nỗi nhớ thầm

Làng chài cách nhà một cái với tay. Ngư dân trẻ quê tôi (Sa Huỳnh, Quảng Ngãi) đi biển xa hết. Chỉ còn lại ngư dân “nhí” và ngư dân U.70. Đây là những tay đánh lưới xâu (loại lưới mảnh, mắt lưới nhỏ, đánh cá gần bờ) thiện chiến. Xách lưới đi, nửa buổi xách lưới về là có cá.

Có nhiều loại cá dính lưới này như cá đục, cá nhồng, cá sơn, cá liệt, cá móm…, nhưng hay mắc lưới nhiều vẫn là cá đối. Ngư dân hay nói giỡn, “cối đá” nặng trịch vậy mà hay bơi ở lớp nước tầng trên nên dính lưới là phải. Cá lưới xâu thường không ra tới chợ. Chúng tươi đến mức da cứ ngời lên khi gặp nắng nên gỡ khỏi lưới xong là hàng xóm tới mua liền. Có anh trai biển chọc gái: “Em tươi như cá lưới xâu”. Cô gái “được” chọc nói dẫy (vậy) hả anh? Nhưng tiếc anh hổng phải tấm lưới xâu. Anh là lưới giã cào. Mà em thì sợ… vùi hoa dập liễu lắm.

Cá đối thường được nấu ngọt, kèm mấy cọng hành ngò và trái ớt bẻ đôi. Thịt cá đối mềm mại, ngọt lành. Nước cá đối khỏi chê, chan với cơm thì từ… mê tới đắm. Còn chan với bún thì… lún luôn. Nước cá ngòn ngọt, mằn mặn, cay cay, 4 người đánh bay cả ký bún là cái chắc.

Cá đối nướng – TRẦN CAO DUYÊN

Cá đối còn được kho mặn để ăn vài ngày. Nhưng trước khi kho, cá đối cần được nướng cho sem sém. Ướp cá bằng gia vị thông thường và một ít mắm, dầu ăn. Kho dịu lửa chờ nước rút tới mặt cá là chuẩn. Kho kiểu này thịt cá rất mặn mòi, ăn với cơm nóng “đằm” lưỡi lắm. Nước cá kho keo lại, chấm với rau muống luộc ngon quắn lưỡi.

Đấy là mấy món đưa cơm. Còn món để mà ngồi với nhau đong đưa tới chiều muộn là món nướng. Phàm món gì bắt nóng trực tiếp đều thơm ngon tới bến, bất luận là săn bắt từ biển hay rừng. Vài chục con cá đối để nguyên đưa lên vỉ than đỏ rực chỉ vài giây là mùi thơm dậy lên ngào ngạt.

Khổ một nỗi, mấy anh trai biển hay nướng cá dưới gốc dừa, dưới chái hiên, bên gốc khế, cạnh giàn mướp. Những nơi thoáng đãng như thế dẫu có “buộc gió lại” thì hương cũng bay đi. Người nghe ai cũng xuýt xoa, mùi cá đối nướng đây, cái bụng sao mới xế chiều đã kiến bò rồi. Có người chắc nịch: Mùi cá dậy kiểu này là biết tầm 5 giờ chiều, giờ “giải mỏi” của mấy anh chàng… không làm gì cũng mỏi.

Không gian nướng cá khá “trữ tình”. Không khí nướng cá cũng rất xôn xao. Người thì canh me lớp vảy vừa đúng độ giòn để hô “trở cá”, kẻ trông chừng nhiệt độ, khi nào thì thêm, bớt than. Để làm được mấy việc này cần có con mắt tinh vi, cái mũi thính nhạy. Nướng to lửa, cá chín háp, cái ngon giảm hẳn. Nướng nhỏ lửa, cá chín “non”, nhất là phần đầu và bụng cá có những chỗ sống sít. Chỉ nướng vừa lửa, trở đều và đúng lúc thì cá mới chín một cách hoàn hảo. Lúc này con nào con nấy ngả màu vàng sậm, hứa hẹn bữa tiệc cá nướng ngon toàn diện.

Đây là lúc chén muối ớt được cả nhóm quan tâm. Vài muỗng muối hầm, một ít bột nêm cho muối thơm và dịu, mấy trái ớt đỏ xanh giã dập rồi trộn đều là xong. Muối ớt ngon nâng cái ngon của thịt cá lên rất nhiều lần. Tất nhiên không thể thiếu vài ly rượu gạo đùng đục mà hương thì trong trẻo lắm.

Mách nhỏ: Bụng cá đối rất ngon. Nhưng người không quen ăn cá đối dễ bỏ qua phần này. Khi đó người bên cạnh bao giờ cũng nói “không ăn được thì đưa tui”. Bụng cá ngon nhờ cá ăn thức ăn sạch, nhiều bổ dưỡng ở tầng mặt nước như tép, ruốc, cá cơm sữa…

Cá đối nướng là món “chiều chiều” quen thuộc của người làng chài. Vậy mà khoảnh khắc cầm con cá lên nghe âm ấm mấy ngón tay bụng dạ cũng nôn nao quá đỗi. Bóc lớp thịt cá trắng ngần dính chút vẩy thơm giòn, chấm tí muối ớt rồi nhâm nhi sao mà không hít hà được chứ! Bởi vậy nên vị ngon cá đối nướng đã thành nỗi nhớ thầm của những người xa quê.