Hòn đảo lạ kỳ nơi phụ nữ sống không cần đàn ông

Có một mảnh đất ở Estonia, nơi đàn ông rất hiếm được nhìn thấy, còn phụ nữ là những người điều hành mọi thứ và được quyền quyết định mọi chuyện.

Địa điểm tĩnh lặng mang dáng vẻ nông thôn hơi lạ lùng, chỉ có 400 cư dân này được xem là một trong những xã hội mẫu hệ cuối cùng của châu Âu.

Mảnh đất ở Estonia được xem là vương quốc nữ giới

Xã hội mẫu hệ cuối cùng ở châu Âu

Cộng hòa Estonia là một quốc gia ở khu vực Bắc Âu, giáp với Liên bang Nga về phía Đông, giáp với Latvia về phía Nam, giáp với vịnh Phần Lan về phía Bắc và trong số khoảng hơn 2.000 hòn đảo ở phía Tây Estonia, Kihnu là hòn đảo nằm đặc biệt nhất. Hòn đảo có diện tích khiêm tốn khoảng 16,4 km2, cách đất liền không quá xa, nhưng dường như cuộc sống công nghệ hiện đại chưa hề chạm tới. Dù là đảo nhỏ nhưng nó vẫn có kích thước lớn nhất trong vịnh Riga, lớn thứ 7 ở Estonia, với chiều dài 7km, chiều rộng 3,3 km.

Trên đảo có 4 ngôi làng gồm: Saare, Lemsi, Rootsikula và Linakula. Ở hòn đảo này, không phải phụ nữ ở Kihnu vùng lên chống lại và tước quyền của đàn ông, mà do họ không có sự chọn lựa nào khác, ngoài việc phải nắm quyền quản lý hành chính và xã hội. Vào thế kỷ 19, nam giới trên hòn đảo phải đi tìm kiếm thức ăn và đánh bắt cá, mang lại thu nhập cho cộng đồng, khiến đảo chỉ còn lại phụ nữ. Họ bắt đầu dành phần lớn thời gian trong năm để lênh đênh trên biển.

Miền đất Estonia xinh đẹp như cổ tích

Khi đàn ông vắng mặt, những phụ nữ lớn tuổi đã đứng lên để lãnh đạo cộng đồng, gìn giữ và bảo vệ các truyền thống cổ xưa của họ. Những cư dân chân yếu tay mềm phải chịu trách nhiệm điều hành mọi thứ và công việc này đã diễn ra trong nhiều thế kỷ, từ nuôi dạy con cái, làm việc trên những cánh đồng và giải quyết các vấn đề quản lý đảo. Điều duy nhất mà phụ nữ Kihnu không được làm là đào huyệt.

Cứ thế, tập tục này đã duy trì cho tới tận ngày nay. Lãnh đạo của cộng đồng dân cư đảo là bà Mare Matas, người cũng đóng vai trò là Chủ tịch của Tổ chức Không gian văn hóa Kihnu.

Bà giải thích: “Đàn ông luôn rời khỏi đảo trong thời gian dài. Và đó là lý do mang tính lịch sử khiến phụ nữ trở nên mạnh mẽ và độc lập”. Luôn giữ gìn văn hóa địa phương Biểu tượng dễ thấy nhất trong văn hóa của người Kihnu chính là đồ thủ công bằng len được cư dân dệt bằng những công cụ truyền thống.

Phụ nữ Kihnu mặc đồ len dệt hoàn toàn thủ công, màu sắc và hoa văn nổi bật hơn so với người dân ở đất liền. Trang phục có màu tươi sáng, những đường kẻ sọc có màu sắc sống động và những chi tiết thêu tay phức tạp. Với màu đỏ là màu chủ đạo, các màu sắc khác như hồng, xanh lá cây, vàng, trắng và xanh da trời che phủ lên chiếc váy sọc của họ. Khăn quàng cổ và trùm đầu được trang trí họa tiết hoa lá.

Phụ nữ Estonia trong trang phục truyền thống

Để tạo ra những bộ trang phục tuyệt đẹp ấy vô cùng tốn thời gian và công sức, vì vậy, phụ nữ theo truyền thống thường cùng nhau làm ra chúng. Một người phụ nữ trên Đảo Kihnu cho biết: “Để đan 1 chiếc áo truyền thống mất khoảng 200 giờ đồng hồ. Tôi đang đan chiếc áo sô thứ 123, cứ 2 năm 1 lần, một người mới tới lượt được đặt đan chiếc áo như thế này, bởi vì nhu cầu của mọi người thì nhiều, trong khi những người đan áo còn lại rất ít. Chiếc áo như thế này phải dùng đúng len làm từ lông cừu của đảo Kihnu. Và sợi len được làm hoàn toàn thủ công”.

Ca hát cũng là một phần quan trọng trong cuộc sống tinh thần của người dân. Ca hát, truyền thống âm nhạc có nguồn gốc từ thời tiền Kito giáo với nhiều bài hát trữ tình, hát theo lối kể chuyện và được hát trong cuộc sống hàng ngày. Vô số bài hát ru, những bài hát cho trẻ em vẫn tồn tại cho đến ngày nay. Họ thường ca hát vào buổi sáng khi thức dậy, làm việc và tản bộ cũng cất cao lời hát. Vào những buổi lễ tiệc, người dân sẽ tập trung đông đủ để nhảy múa và ca hát.

Tất cả lời hát và điệu múa đều mang giá trị lịch sử. “Văn hóa Kihnu rất thú vị bởi vì chúng tôi vẫn mặc trang phục truyền thống mỗi ngày. Chúng tôi có những bài ca dân gian cổ hiện vẫn còn lưu hành và những điệu nhảy của dân tộc vẫn được ưa chuộng. Các bài hát trong đám cưới của người kihnu và các truyền thống cưới đã có cách nay hơn 2.000 năm”, bà Matas nói.

Đặc sắc không gian văn hóa Kihnu

Ngoài ra, đám cưới cũng là nét văn hóa rất đặc biệt. Đám cưới của người Kihnu dựa trên các liên minh gia tộc, các truyền thống có từ thời tiền Kito giáo vẫn được lưu giữ. Một đám cưới Kihnu có các yếu tố của truyền thống Phần Lan cũ. Cả 2 gia đình cô dâu, chú rể đều sẽ nhận được quà cưới. Cô dâu sẽ được đưa từ nhà bố mẹ đẻ sang nhà chồng.

Trong quá trình đưa dâu, cô dâu trùm khăn che đầu để không bị ảnh hưởng bởi ma thuật. Khi đến nhà chồng, một buổi lễ sẽ diễn ra với nhiều bài hát, điệu nhảy và các nghi thức như đổi khăn đội đầu cô dâu thành chiếc khăn của phụ nữ đã có chồng. Lễ cưới của người Kihnu thường diễn ra trong vài ngày. Những điệu múa và những ca khúc trong đám cưới của người Kihnu đã có hơn 2000 năm và nó vẫn được duy trì. Chính vì vậy, từ tháng 11/2003, văn hóa Kihnu, cụ thể hơn là các lễ cưới diễn ra ở đảo đã được UNESCO công nhận là “Kiệt tác di sản truyền khẩu và phi vật thể nhân loại”.

Ngoài ra, Bảo tàng Kihnu đã được cải tạo và bảo tồn lịch sử địa phương, tôn vinh những cá nhân nổi bật và lưu giữ nhiều tài liệu quan trọng. Người Kihnu còn có một số lễ kỷ niệm với bạn bè, gia đình và dòng họ. Đó là dịp để họ tụ tập, chung vui với nhau. Ngày lễ Thánh Catherine diễn ra vào 25/11 hàng năm là dịp để người dân cùng tụ hội, nhảy múa, ca hát và chia sẻ thực phẩm với nhau.

Hoặc như ngày Thánh John diễn ra vào 23/6 cũng là một ngày lễ lớn khác. Đây là ngày lễ dài nhất trong năm. Người dân đảo Kihnu sẽ trang trí nhà cửa bằng cành cây bạch dương. Khi mặt trời lặn, cộng đồng sẽ tụ tập với nhau để đốt lửa, nhảy múa và ca hát cho tới khi bình minh ló rạng. Người dân Kihnu yêu quê hương mình hơn bất cứ điều gì khác. Chính vì vậy, một điều mà họ đặc biệt theo đuổi để hoàn thành là bảo tồn truyền thống và di sản của Kihnu.

Di sản văn hoá của hòn đảo, bao gồm nghề thủ công, điệu múa, trò chơi và phần quan trọng đặc biệt là âm nhạc. Các bài hát theo phong cách cổ cũng rất quan trọng, cũng như các trang phục truyền thống màu sắc rực rỡ, tượng trưng cho các huyền thoại và thơ cổ. Người Kihnu nói một phương ngữ của tiếng Estonia đôi khi được coi là một ngôn ngữ riêng biệt và chứa đựng nhiều yếu tố từ tiếng Thụy Điển. Phụ nữ đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo tồn văn hoá này.

Thậm chí, trẻ em ở đây cũng được tới trường, học văn hóa và truyền thống trong những ngày đầu đến lớp. Chủ yếu trẻ nhỏ được tập trung học các dụng cụ chơi nhạc truyền thống và phương ngữ Kihnu. Ngôn ngữ này khác với ngôn ngữ dùng trên đất liền ở Estonia.

Mọi người trên đảo hàng ngày vẫn mặc trang phục truyền thống. Và cho tới hiện tại họ vẫn lưu hành những bài ca dân gian cổ cùng những điệu nhảy dân tộc được yêu thích. Được biết, đảo Kihnu cần có người đến thăm, nó có thể giúp họ có thêm thu nhập. Tuy nhiên, họ muốn khách du lịch đến đây chỉ vì mục đích văn hóa. “Chúng tôi muốn du lịch văn hóa, những người thực sự quan tâm đến văn hóa của chúng tôi, lối sống của chúng tôi, cách chúng tôi sống. Nếu họ quan tâm, họ được chào đón, nhưng họ phải chấp nhận nó”, bà Aav, một cư dân Kihnu nói.

Khi đi trên các con đường ở đảo Kihnu, du khách sẽ dễ dàng nhìn thấy những người phụ nữ trong trang phục truyền thống, đó là khăn trùm đầu và váy đỏ với họa tiết hoa và kẻ sọc. Đặc biệt, những người phụ nữ mặc tạp dề sắc sỡ trên váy là dấu hiệu của việc họ đã kết hôn. Các trang phục truyền thống màu sắc rực rỡ này tượng trưng cho các huyền thoại và thơ cổ.

Nếu tình cờ ghé thăm các cửa hàng thủ công mỹ nghệ làm đồ gốm, găng tay hay các món đồ lưu niệm, nhiều du khách sẽ bắt gặp những người phụ nữ vừa làm việc vừa ca hát các làn điệu dân gian truyền thống. Hoặc khi có dịp tham gia một đám cưới, phong tục cưới có thể thấy, các bài hát trong ngày đặc biệt của họ thậm chí được lưu truyền từ 2.000 năm trước.

Người đân đảo biết rằng, bảo tồn di sản này là một công việc khó khăn, khi những người trẻ đã rời đảo để theo đuổi việc học hay tìm kiếm công việc tốt hơn, thường không trở lại. Vào mùa hè, hòn đảo này được các du khách châu Âu ưa thích, chọn làm điểm đến, nhưng ngược lại, nó không đủ sức hấp dẫn để giữ chân những người trẻ.

Họ lần lượt ra đi, rời bỏ cộng đồng để tìm những cơ hội hấp dẫn cho mình. “Một người dân trên Đảo Kihnu bày tỏ: Tôi luôn lo ngại rằng nền văn hóa độc đáo của chúng tôi có thể biến mất. Nó rất có giá trị nếu vẫn tồn tại trong thế giới hiện đại. Nếu những nét truyền thống này vẫn tồn tại và tiếp tục được bảo tồn thì đó sẽ là một điều rất quý giá. Nơi đây rất tuyệt vời”, Matas nói.

Dù thế nào đi chăng nữa, đảo Kihnu được coi là một trong những điểm đến độc đáo nhất trên thế giới. Trên đảo gần như không xuất hiện các phương tiện giao thông tiện ích của thời hiện đại vì xe đạp là trợ thủ đắc lực nhất. Bởi vậy, Kihnu rất thanh bình, trong lành và là một trong những vùng nông thôn đẹp nhất thế giới. Tuy có những khó khăn khi cuộc sống hiện đại ngày càng phát triển, nhưng người dân trên đảo luôn tin rằng họ đang sống ở nơi tốt nhất thế giới.

Bùi Mến