Hơn 3.000 ca mắc sốt xuất huyết trong một tuần
Chỉ trong 1 tuần, cả nước ghi nhận hơn 3.000 trường hợp mắc sốt xuất huyết. Tích lũy từ đầu năm, cả nước ghi nhận 52.957 trường hợp.
Theo thống kê, trong tuần từ 6-13/8, cả nước ghi nhận 3.095 ca mắc sốt xuất huyết, tăng nhẹ so với tuần trước đó. Tích lũy từ đầu năm, cả nước ghi nhận 52.957 trường hợp mắc sốt xuất huyết, 6 ca t.ử v.ong; so với cùng kỳ năm 2023, số mắc giảm 15%, số t.ử v.ong giảm 10 ca.
Ảnh minh họa
Cũng trong tuần qua, theo thông tin từ Sở Y tế Hải Phòng, vào khoảng 16 giờ ngày 8/8, Trung tâm y tế quận Lê Chân nhận được thông tin từ CDC Hải Phòng báo về, có trường hợp ca bệnh tên Bùi T.H.H, SN 1979 t.ử v.ong tại nhà riêng ở Thiên Lôi, quận Lê Chân với chẩn đoán sốc Dengue- viêm phổi nặng, bội nhiễm kèm theo, suy đa tạng.
Theo đó, Trung tâm y tế Lê Chân đã chỉ đạo khoa Kiểm soát bệnh tật xuống địa bàn phối hợp cùng Trạm Y tế tiến hành điều tra dịch tễ, giám sát, thu thập thông tin về ca bệnh và các trường hợp liên quan.
Tại Hà Nội, theo tin từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hà Nội, trong tuần qua (từ ngày 2 – 9/8), toàn thành phố ghi nhận 188 ca mắc sốt xuất huyết (tăng 17 ca so với tuần trước đó).
Bệnh nhân phân bố tại 26 quận, huyện; trong đó một số địa bàn ghi nhận nhiều bệnh nhân như: Đan Phượng có 27 ca, Hà Đông 10 ca, Phúc Thọ 6 ca mắc.
Cộng dồn từ đầu năm 2024 đến nay, Hà Nội ghi nhận 1.759 trường hợp mắc sốt xuất huyết. CDC Hà Nội nhận định, số mắc sốt xuất huyết ghi nhận có xu hướng gia tăng, một số ổ dịch kéo dài, tiếp tục ghi nhận bệnh nhân.
Liên quan đến phòng chống dịch bệnh, hiện mới có 1 loại vắc-xin phòng bệnh này được cấp phép sử dụng tại Việt Nam. Do vậy trước mắt, các tỉnh phải truyền thông một cách hiệu quả cho người dân hiểu, xem việc diệt lăng quăng, bọ gậy là điều quan trọng để phòng bệnh sốt xuất huyết.
Với căn bệnh này, chuyên gia cảnh báo có một số nhóm đối tượng khi mắc sốt xuất huyết dễ diến biến nặng: Người dưới 4 t.uổi, đặc biệt dưới 12 tháng t.uổi.
Người có bệnh nền, dễ c.hảy m.áu, có bệnh xuất huyết giảm tiểu cầu vô căn, có bệnh đông m.áu, khó cầm m.áu. Không may khi sốt xuất huyết, giảm tiểu cầu mà c.hảy m.áu, cầm m.áu rất phức tạp.
Nhóm béo phì, phản ứng với sốt xuất huyết rất mạnh mẽ, tỷ lệ nặng ở nhóm này cao hơn. Khi xảy ra diễn biến nặng, xử lý khó khăn hơn rất nhiều.
Phụ nữ mang thai bị sốt xuất huyết có thể đẻ bất cứ lúc nào. Nếu tiểu cầu giảm, nguy cơ c.hảy m.áu trong cuộc đẻ rất lớn.
Người có nhóm m.áu O có thể nặng hơn người nhóm m.áu khác; người da trắng thường nặng hơn người da vàng… nhưng chỉ là những yếu tố phụ.
Nói về mức độ nguy hiểm của bệnh, bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Trung Cấp, Phó giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương chia sẻ, vừa qua, bệnh viện ghi nhận trường hợp t.ử v.ong đáng tiếc là một sinh viên có biểu hiện sốt cao 3-4 ngày, điều trị tại nhà và có bạn chăm sóc.
Sau khi bệnh nhân hạ sốt, người chăm sóc đi học thì bệnh nhân ở nhà xuất hiện sốc. Lúc phát hiện đưa đi viện thì đã quá muộn.
Có trường hợp tương tự người lớn t.uổi, lúc sốt cao pha 1 thì con cái ở nhà chăm sóc, sang pha 2 đỡ sốt con cái đi làm, để cụ ông ở nhà một mình, đến cuối buổi quay về thì cụ ông đã tiến triển nặng.
Video đang HOT
Điều lo ngại nhất ở bệnh nhân mắc sốt xuất huyết là tình trạng sốc, thường xảy ra ở pha 2, khó theo dõi. Nếu bệnh nhân được can thiệp tốt ngay từ khi có dấu hiệu cảnh báo chưa sốc thì phục hồi nhanh. “Nếu không phát hiện được để diễn biến sang sốc thì diễn biến vô cùng xấu, tỷ lệ cứu sống không được cao”, bác sỹ Cấp cho hay.
Phó giám đốc Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương Nguyễn Trung Cấp thông tin thêm, sốt xuất huyết chia thành các giai đoạn (các pha) khác nhau: Pha 1 là khi bệnh nhân sốt cao, đau đầu, khó chịu kéo dài khoảng 3 ngày. Pha này khiến bệnh nhân rất khó chịu do sốt cao, đau đầu, nôn, nhưng ít gây biến chứng nặng, chỉ hạ sốt, uống oresol.
Pha 2, từ cuối ngày thứ 3 đến hết ngày thứ 7. Bệnh nhân có 2 tình trạng, ở nhóm bệnh nhân diễn biến tốt (94% số người) sẽ dần khỏi. 6% bệnh nhân còn lại, nguy cơ diễn biến nặng, m.áu trong lòng mạch cô đặc. Nếu nặng có thể dẫn đến tụt huyết áp, sốc, vì thoát dịch khỏi thành mạch.
Ở pha đầu, trong 3 ngày đầu, xét nghiệm chỉ số dương tính là quan trọng, nhưng nếu ngày thứ 4 mới xét nghiệm, có thể âm tính.
Vì thế, ở một số bệnh nhân dù có sốt xuất huyết trên lâm sàng, nhưng xét nghiệm có thể âm tính, vẫn phải nghĩ là sốt xuất huyết. Xét nghiệm ngày sau lại có thể dương tính.
Khi tiếp nhận một kết quả xét nghiệm, phải hiểu rõ được tiến hành pha nào của bệnh để biết được giá trị của xét nghiệm.
Do đó, bác sỹ Cấp khuyến cáo, một bệnh nhân sống trong vùng lưu hành sốt xuất huyết, khi xuất hiện sốt, hay dấu hiệu c.hảy m.áu bất thường, cần đi khám xem có phải sốt xuất huyết không.
Các dấu hiệu nhận biết bệnh có nguy cơ diễn biến nặng: Bệnh nhân mệt (đặc biệt t.rẻ e.m, trẻ mấy ngày trước khóc nhiều, nay lả đi, người già có thể lờ đờ, li bì, chậm chạp);
Một số bệnh nhân đau tức vùng gan; một số bệnh nhân đau khắp bụng, một số bệnh nhân nôn, buồn nôn (nôn 3 lần/8 tiếng được tính là nôn nhiều); c.hảy m.áu chân răng, xuất huyết…; xét nghiệm thấy giảm tiểu cầu, cô đặc m.áu, men gan tăng…
Khi có một trong các dấu hiệu này, phải đến ngay cơ sở y tế để được xử lý kịp thời. Xử lý kịp thời, thường sau 2-3 ngày bệnh nhân có thể ra viện. Nếu giai đoạn này bỏ lỡ 4-6 tiếng, bệnh nhân có thể rơi vào tụt huyết áp, sốc, c.hảy m.áu không kiểm soát, suy đa tạng.
“Khi phát hiện dấu hiệu cảnh báo phải đến cơ sở y tế ngay. Vì khoảng thời gian điều trị để bệnh nhân hồi phục không có nhiều, chỉ vài tiếng” lãnh đạo Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương nhấn mạnh.
Bên cạnh đó các chuyên gia cũng cảnh báo các hiểu lầm tai hại của sốt xuất huyết. Một trong những hiểu lầm phổ biến thường thấy, đó là “sốt xuất huyết chỉ bị một lần trong đời”. Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, có 4 tuýp virus gây bệnh sốt xuất huyết gồm DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4.
Vì vậy, mỗi lần mắc bệnh, cơ thể chỉ tạo miễn dịch với tuýp virus đó, nên nguy cơ mắc do các tuýp còn lại vẫn tồn tại. Chưa kể, nguy cơ biến chứng nặng thường tăng cao từ lần thứ hai mắc bệnh trở đi.
Hiểu lầm thứ hai là “muỗi vằn lây bệnh sốt xuất huyết chỉ có ở những nơi ao tù nước đọng”. Song trên thực tế, muỗi vằn lại ưa thích cả những chỗ nước sạch để lâu ngày. Đồng thời, nhà cao tầng cũng vẫn có muỗi trú ngụ.
Thứ ba, nhầm tưởng “hết sốt là hết bệnh” được các chuyên gia đ.ánh giá là một nhầm lẫn nguy hiểm. Bởi theo các bác sĩ, sốt cao chỉ là triệu chứng đầu tiên khi mắc sốt xuất huyết.
Sau khi hạ sốt, hội chứng sốc dengue với các biểu hiện như phát ban dưới da, c.hảy m.áu cam, đau nhức xương khớp, buồn nôn có thể đột ngột xảy ra.
Nặng hơn, bệnh nhân có thể bị suy đa tạng, bội nhiễm, thậm chí t.ử v.ong. Vì vậy, lời khuyên của bác sĩ nếu sốt liên tục từ 2 ngày trở lên không rõ nguyên nhân, người bệnh hãy đến cơ sở y tế để kịp thời thăm khám.
Thêm một nhầm lẫn phổ biến khác đó là nhầm sốt xuất huyết với các bệnh lý khác. Triệu chứng sốt cao, mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn khi mắc sốt xuất huyết thường khiến bệnh nhân nhầm với bệnh cảm cúm. Kể cả khi bị xuất huyết dưới da, nhiều người vẫn nghĩ chỉ là do dị ứng hoặc chỉ là sốt xuất huyết nhẹ, dẫn đến chủ quan, không kịp thời điều trị.
Kế đến, theo nhiều người, chỉ có t.rẻ e.m mới bị sốt xuất huyết. Trong khi phân tích dịch tễ các năm gần đây thống kê được tỷ lệ người trên và dưới 15 t.uổi mắc sốt xuất huyết gần như tương đương.
Nguy cơ biến chứng nặng giữa hai nhóm bệnh nhân cũng không chênh lệch nhiều. Xuất phát từ sự chủ quan và có thể do đã mắc bệnh nhiều lần, các ca trở nặng ở người lớn có xu hướng nhiều hơn. Chẳng hạn, người già, người có bệnh nền, suy giảm miễn dịch và sản phụ là các đối tượng nguy cơ cao.
Đồng thời, sốt xuất huyết không phải lúc nào cũng có thể tự điều trị. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng chỉ cần tự truyền dịch hoặc mua thuốc uống là khỏi. Thực tế, mỗi giai đoạn bệnh sẽ có chỉ định điều trị riêng.
Trường hợp nặng còn cần chẩn đoán, theo dõi lâm sàng sát sao và điều trị bởi đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm. Theo bác sĩ Thái, sự chủ quan này là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến t.ử v.ong do sốt xuất huyết.
Nhiều người còn cho rằng, sốt xuất huyết chỉ xảy ra vào mùa mưa. Song bác sĩ cho hay, hiện nay nguồn bệnh đã tiềm tàng và duy trì ổn định. Chỉ cần đủ cơ hội, đủ điều kiện là sẽ bùng phát.
Các yếu tố bất định của thời tiết, quá trình đô thị hóa, sự dịch chuyển của con người đã khiến sốt xuất huyết hiện nay hầu như xảy ra quanh năm. Do vậy, phải cảnh giác và phòng bệnh quanh năm, cả trong mùa khô hay mùa đông lạnh.
Suy nghĩ “sốt xuất huyết không gây c.hết người” của một số người cũng là quan điểm sai lầm. Theo WHO, sốt xuất huyết là một trong 10 mối đe dọa hàng đầu đối với sức khỏe toàn cầu.
Từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 7 sau khi mắc bệnh là giai đoạn nguy hiểm cần theo dõi nghiêm ngặt để kịp thời nhận biết và điều trị các biến chứng nặng.
Tình trạng sốc do mất m.áu, thoát huyết tương, hạ huyết áp, suy đa tạng đều có thể gây t.ử v.ong. Đối với phụ nữ mang thai, sốt xuất huyết đe dọa tính mạng sản phụ lẫn thai nhi và để lại nhiều di chứng cho trẻ.
Những lầm tưởng trên khiến người dân lơ là thực hiện các biện pháp phòng ngừa sốt xuất huyết, làm gia tăng ca nhiễm và biến chứng nặng, tạo áp lực lớn cho ngành Y tế.
Lý do vaccine phòng sốt xuất huyết khó sản xuất
Các nhà khoa học đã bắt đầu hành trình tạo ra vaccine sốt xuất huyết từ gần một thế kỷ trước.
Song, quá trình này đến nay vẫn còn nhiều khó khăn.
Chặng đường điều chế vaccine phòng bệnh sốt xuất huyết còn gặp nhiều thách thức. Ảnh: Bioworld.
Giới khoa học đã dành gần 95 năm để nghiên cứu ra loại vaccine sốt xuất huyết. Tuy nhiên, vấn đề nan giải là sốt xuất huyết có 4 chủng khác nhau, và khó để cho ra loại vaccine có thể kháng hiệu quả cả 4 chủng này.
Thử nghiệm lâm sàng đầu tiên bắt đầu vào năm 1929, với việc sử dụng virus bất hoạt bằng phenol hoặc mật. Tuy không thành công, thử nghiệm đã tạo t.iền đề cho tiến trình điều chế vaccine sốt xuất huyết sau này.
Sốt xuất huyết có 4 chủng virus dengue là Den-1, Den-2, Den-3 và Den-4. Mỗi chủng virus lại tương tác khác nhau với các kháng thể trong cơ thể người.
Người nhiễm virus chủng nào sẽ có miễn dịch với chủng đó suốt đời, nhưng vẫn có nguy cơ mắc bệnh bởi các chủng còn lại, thậm chí có nguy cơ biến chứng lần sau nặng hơn lần trước, theo The Hindu.
Chặng đường chông gai
Để tạo ra được loại vaccine tối ưu, các nhà khoa học phải đảm bảo vaccine có khả năng miễn dịch lâu dài với 4 chủng của virus sốt xuất huyết, bất kể t.uổi tác và tình trạng n.hiễm t.rùng.
Vaccine cũng cần loại bỏ nguy cơ sốt xuất huyết trở nặng do tình trạng tăng cường phụ thuộc kháng thể (ADE), tức là tình trạng kháng thể sinh ra trong lần sơ nhiễm với một type huyết thanh, nhưng không những không bảo vệ cơ thể mà còn giúp virus Dengue thuộc type huyết thanh khác phát triển nhanh hơn, khiến bệnh càng tăng nặng.
"Con đường tạo ra vaccine sốt xuất huyết lý tưởng rất khó khăn", Sathyamangalam Swaminathan, nhà virus học tại New Delhi, Ấn Độ, nói.
Rủi ro xảy ra tình trạng ADE là thách thức lớn để phát triển vaccine sốt xuất huyết. Trong khi đó, tính an toàn là điều rất quan trọng với bất kỳ loại vaccine nào.
Đến nay, có 2 loại vaccine được thương mại hóa và được cấp phép ở một số quốc gia là Dengvaxia do tập đoàn dược phẩm Pháp và Qdenga do tập đoàn Nhật Bản sản xuất.
Các chuyên gia cho rằng sản xuất vaccine sốt xuất huyết khó khăn còn do chưa có đủ nghiên cứu về loại bệnh, bản chất virus ngày càng phát triển, cơ chế lây nhiễm lên người phức tạp. Ngoài ra, lo ngại về độ an toàn của vaccine và thiếu kinh phí đầu tư cũng là khó khăn lớn.
Một thách thức khác trong khâu thử nghiệm là thiếu các loài động vật thí nghiệm thích hợp để cho ra kết quả. Chẳng hạn, bên trong chuột vốn đã có khả năng kháng lây nhiễm sốt xuất huyết.
Các nhà khoa học đồng tình rằng độ hiệu quả của vaccine khi thử nghiệm trên động vật không phản ánh chính xác sự tiến triển của bệnh ở người, theo Nature.
Nguồn lực hạn chế
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận sốt xuất huyết là một trong 20 bệnh nhiệt đới bị bỏ quên. Nhóm bệnh này phổ biến ở các quốc gia có thu nhập thấp, thuộc các khu vực đang phát triển ở châu Á, châu Phi và châu Mỹ.
Joelle Tanguy, Giám đốc đối ngoại của tổ chức phi lợi nhuận Sáng kiến về Thuốc dành cho Các bệnh bị bỏ quên (DNDi), nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết cần ưu tiên nghiên cứu và phát triển các bệnh nhạy cảm với khí hậu, khi thuốc và phương pháp chẩn đoán chưa được phát triển.
Trong khi đó, ngành y tế và dược phẩm thường tập trung vào thị trường lợi nhuận cao hơn.
Một số khu vực nguy cơ mắc sốt xuất huyết cao ghi nhận việc thiếu phổ cập kiến thức đến người dân và nhân viên y tế trong việc chẩn đoán và điều trị sốt xuất huyết.
Radha Pradhan, người huấn luyện cho các điều dưỡng thuộc Quỹ Antara tại bang Madhya Pradesh, Ấn Độ, nói đã chứng kiến các nhân viên y tế thiếu nhiều kiến thức về bệnh.
Một vài nơi trước đây chưa mắc sốt xuất huyết nhưng số ca gần đây tăng, điều này dấy lên lo ngại vì những người chưa từng mắc bệnh sẽ không phân biệt được các triệu chứng cơ bản, cũng như có khả năng chẩn đoán sai, Pradhan nói.
Kết quả thử nghiệm lâm sàng với 2 loại vaccine sốt xuất huyết hiện tại chỉ ra hiệu quả đạt khoảng 80-81%. Song, có những trường hợp trong quá khứ khiến các quốc gia dè dặt khi tiêm chủng đại trà vaccine sốt xuất huyết.
Vào năm 2016, Philippines triển khai tiêm vaccine sốt xuất huyết cho hơn 800.000 t.rẻ e.m trên 9 t.uổi. Tuy nhiên, các báo cáo ghi nhận một số trường hợp trẻ chưa từng mắc sốt xuất huyết gặp biến chứng nặng hơn khi mắc bệnh. Philippines đã dừng tiêm vaccine này vào năm 2017.
Hiện nay chưa có thuốc hay phương pháp điều trị sốt xuất huyết. Để phòng bệnh, mọi người cần thường xuyên vệ sinh nhà cửa, chum, vại chứa nước, diệt muỗi, đồng thời nâng cao nhận thức về bệnh để phát hiện và chữa trị kịp thời.
Bệnh viện kín giường vì sốt xuất huyết Mặc dù sắp hết mùa dịch nhưng nhiều bệnh viện trên địa bàn thành phố Hà Nội vẫn tiếp nhận nhiều người bị sốt xuất huyết. Theo BSCKII Nguyễn Thị Oanh, Phụ trách Đơn nguyên Truyền nhiễm, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, năm nay đơn vị tiếp nhận người bị sốt xuất huyết từ cuối tháng 7. Tháng 10 là cao điểm...