Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng NATO: Khởi đầu mới cho quan hệ xuyên Đại Tây Dương
Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng NATO diễn ra theo hình thức trực tuyến hôm nay (17/2) có thể là cơ hội để Mỹ và các đồng minh NATO “cài đặt lại” mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương từng rạn nứt dưới thời cựu Tổng thống Trump.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin được cho là sẽ tận dụng cuộc họp cấp Bộ trưởng đầu tiên của mình với các đồng minh NATO để “cài đặt lại” mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương, vốn đã rạn nứt, thậm chí là căng thẳng, dưới thời chính quyền của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Ảnh minh họa: Reuters
Khác với các bình luận mang tính đối đầu và chỉ trích như dưới thời chính quyền Tổng thống Donald Trump, trước thềm hội nghị, các quan chức quốc phòng Mỹ có quan điểm tích cực và xây dựng trong việc giải quyết những vấn đề cấp bách mà khối liên minh này đang đối mặt. Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin được cho sẽ tập trung vào việc cố gắng khôi phục mối quan hệ của Mỹ với Liên minh châu Âu, đồng thời đảm bảo cam kết của Mỹ trong việc bảo vệ các đồng minh.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cũng bày tỏ mong muốn cài đặt lại mối quan hệ Mỹ – NATO: “Không thể phủ nhận rằng trong 4 năm qua, Mỹ và NATO đã phải đối mặt với một số thời điểm thử thách và có các cuộc thảo luận khó khăn với cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump. Tôi nghĩ rằng, việc bắt đầu lại để làm cho NATO mạnh mẽ hơn, nằm trong lợi ích an ninh của cả châu Âu và Mỹ”.
Phép thử hợp tác lớn và khó khăn nhất trong mối quan hệ giữa Mỹ và các đồng minh trong NATO liên quan đến quyết định rút quân tại Afghanistan. Cả NATO hay Mỹ hiện đều đối mặt với một câu hỏi chưa tìm ra câu trả lời thỏa đáng là làm thế nào rút quân ra khỏi Afghanistan mà không khiến quốc gia này một lần nữa trở thành “thiên đường” của chủ nghĩa khủng bố. Quan chức hai bên cho biết sẽ cùng nhau tham vấn, để đưa ra một chiến lược rõ ràng tại Afghanistan.
Vấn đề thứ 2 là sự hiện diện của lực lượng Mỹ tại châu Âu. Các đồng minh NATO của Mỹ chắc chắn sẽ muốn biết về số phận của quân đội Mỹ đang đóng quân trên khắp châu Âu. Dưới thời chính quyền của ông Donald Trump, Mỹ tuyên bố sẽ rút khoảng 12.000 quân khỏi Đức, triển khai đến một số nước như Bỉ, Italy hay Ba Lan, trong khi đưa những người còn lại về nước. Tuy nhiên, dưới thời chính quyền của Tổng thống Joe Biden, kế hoạch này bị dừng lại và Mỹ có khả năng sẽ đảm bảo với các đồng minh rằng lực lượng Mỹ sẽ tiếp tục hiện diện tại châu Âu.
Một lĩnh vực khác vốn gây sóng gió trong mối quan hệ của Mỹ và các đồng minh châu Âu thời gian qua là chi tiêu quốc phòng. Mặc dù tiếp tục khẳng định các nước châu Âu cần tuân thủ các cam kết trong chi tiêu quốc phòng, nhưng việc này đã được các quan chức Mỹ nêu ra với luận điệu mềm mỏng hơn, trong đó tiếp tục đánh giá cao những quốc gia đã thực hiện đúng các cam kết. Mỹ và NATO cũng sẽ tiếp tục khẳng định lập trường chung trong việc đối phó với Nga hay các vấn đề chống dịch Covid-19, biến đổi khí hậu…
Rõ ràng, NATO đang đối mặt với hàng loạt các thách thức cần giải quyết. Tuy nhiên có quan điểm khác nhau giữa chính quyền của ông Donald Trump và Tổng thống Joe Biden trong lập trường với châu Âu. Điều này cũng có thể tạo nên một sự khác biệt lớn giúp NATO giải quyết hiệu quả các thách thức.
'Bộ mặt' mới của NATO dưới thời ông Biden
Dự báo Mỹ sẽ tiếp tục thúc đẩy NATO để chuẩn bị tốt hơn cho việc đảm bảo an ninh chung trong thời cạnh tranh giữa các cường quốc.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg và ông Joe Biden gặp nhau vào năm 2015 . Ảnh REUTERS
Dù có nhiều thắc mắc về định hướng sắp tới dưới chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden, vai trò của Washington trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) vẫn chưa được thể hiện rõ. Trong khi đó, sự tham gia của Mỹ vào liên minh này là nền tảng cho việc phòng vệ chung xuyên Đại Tây Dương.
Giới phân tích cho rằng Mỹ sẽ tiếp tục đẩy mạnh vai trò của NATO, với nhiều điều quan trọng cần tiến hành.
Quan hệ tốt hơn
Theo chuyên san The National Interest , Tổng thống Biden xem cam kết phòng vệ chung theo Điều 5 Hiến chương NATO là "niềm tin thiêng liêng". Sau khi ông Lloyd Austin nhậm chức Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, cuộc điện đàm đầu tiên của ông là cho Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg.
Bộ trưởng Austin sau đó tiếp tục điện đàm với ông Stoltenberg. Điều này cho thấy rõ rằng chính quyền của Tổng thống Biden muốn trấn an các đồng minh rằng cam kết của Mỹ đối với NATO đang rất vững chắc.
Một điều rõ ràng khác là sẽ có thay đổi trong giọng điệu của Mỹ liên quan đến NATO. Cựu Tổng thống Trump thường nhấn mạnh về cải cách NATO và chia sẻ gánh nặng chi phí, nhưng Tổng thống Biden được dự báo sẽ không theo chủ trương đó.
Tổng thống Trump và Thủ tướng Merkel từng có nhiều mâu thuẫn . ẢNH: REUTERS
Hơn nữa, Washington nhiều khả năng sẽ xem xét lại quyết định của chính quyền tiền nhiệm về việc rút các binh sĩ Mỹ ở Đức. Điều này có thể trấn an các nước châu Âu vốn lo ngại về chính sách "nước Mỹ trước hết" của Washington.
Chưa hết, ông Biden còn tỏ ý muốn mối quan hệ cân bằng với Nga. Trong cuộc điện đàm đầu tiên với Tổng thống Nga Vladimir Putin, ông Biden bày tỏ lo ngại về nhiều vấn đề, từ cáo buộc can thiệp bầu cử và tấn công mạng SolarWinds cho đến nhân vật đối lập Nga Alexei Navalny.
Bên cạnh đó, ông Biden đồng ý gia hạn hiệp ước hạt nhân New START thêm 5 năm. Nhiều thành viên NATO xem thỏa thuận này có ý nghĩa ổn định rất lớn.
Xây dựng NATO mạnh hơn
Trong khi đó, chính quyền Mỹ sẽ phải xây dựng NATO sẵn sàng đối phó với các thách thức mà liên minh này phải giải quyết. Qua nhiệm kỳ của Tổng thống Trump, các thành viên đã tăng chi tiêu quân sự trong những năm qua.
Các binh sĩ NATO tham gia cuộc tập trận Allied Spirit vào tháng 6.2015 . ẢNH: AFP
Tính đến cuối năm 2020, các thành viên NATO (không gồm Mỹ) đã tăng thêm chi phí quân sự khoảng 130 tỉ USD kể từ năm 2016. Mỹ cũng có các lực lượng hiện diện nhiều hơn.
Washington cũng góp phần xây dựng năng lực đồng minh thông qua Sáng kiến Răn đe của châu Âu, với chi phí 5,9 tỉ USD chỉ riêng trong tài khóa 2020. Những điều này tạo cơ hội lớn để xây dựng một liên minh vững mạnh hơn.
Kremlin sẵn sàng cắt đứt quan hệ với EU nếu bị cấm vận
Giới quan sát cho rằng Tổng thống Biden có thể tiếp tục tiến hành các bước để cải thiện liên minh, bao gồm việc tập trung NATO vào khu vực trách nhiệm, giúp liên minh đối phó thách thức từ Trung Quốc, duy trì việc chia sẻ gánh nặng chi phí.
Đức hoan nghênh động thái mới của Mỹ
Theo Reuters, chính phủ Đức hoan nghênh việc Tổng thống Mỹ Joe Biden thông báo về việc tạm ngưng mọi kế hoạch rút quân khỏi Đức. "Chúng tôi luôn tin rằng việc điều động các binh sĩ Mỹ đến Đức có hiệu quả đối với an ninh châu Âu và xuyên Đại Tây Dương", phát ngôn viên Steffen Seibert của Thủ tướng Đức Angela Merkel phát biểu.
Trước đó, ông Biden thông báo sẽ dừng kế hoạch giảm số lượng binh sĩ Mỹ tại Đức nhằm có thời gian để Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin xem xét lại việc điều động các binh sĩ Mỹ trên toàn cầu. Vào tháng 7.2020, chính quyền của Tổng thống Donald Trump khi đó thông báo sẽ rút khoảng 12.000 trong số 36.000 binh sĩ tại Đức, sau khi ông Trump chỉ trích Đức chưa chi tiêu quốc phòng đạt mục tiêu của NATO. Dù vậy, Lầu Năm Góc vẫn duy trì các cơ sở quan trọng tại Đức như căn cứ Không quân Ramstein, cửa ngõ cho các binh sĩ Mỹ đến châu Âu và Trung Đông.
Tìm hiểu Lực lượng đặc trách Trung Quốc mới thành lập của Lầu Năm Góc Ngày 10/2, Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố thành lập lực lượng đặc trách thuộc Lầu Năm Góc chuyên về xem xét chính sách với Trung Quốc. Tổng thống Biden vào ngày 10/2 đã tuyên bố thành lập lực lượng đặc trách thuộc Lầu Năm Góc về chính sách với Trung Quốc. Ảnh: Reuters Hãng tin DW (Đức) cho biết lực lượng...