Hồi chuông cảnh tỉnh về tái mở cửa từ Hàn Quốc

Với tuyên bố bắt đầu “cuộc sống thường nhật mới”, chính phủ Hàn Quốc cho phép người dân ra ngoài thư giãn, nhưng sự thoải mái không tồn tại lâu.

Chỉ 4 ngày sau khi bước sang giai đoạn mới, Thị trưởng Seoul Park Won-soon hôm 9/5 ra lệnh đóng cửa vô thời hạn tất cả quán bar và hộp đêm ở thủ đô, do phát hiện cụm dịch tại những cơ sở thuộc khu vực Itaewon. Một nhân viên IT 29 tuổi nhiễm nCoV từng tới 5 quán bar và hộp đêm trong khu vực đã lây virus cho hơn 100 người.

Trước khi sự việc xảy ra, Hàn Quốc được ca ngợi là hình mẫu chống Covid-19 hiệu quả mà không cần áp dụng những biện pháp phong tỏa chặt chẽ. Nhờ tích cực xét nghiệm, truy vết tiếp xúc bằng công nghệ, người dân hợp tác và tuân thủ cách biệt cộng đồng, Hàn Quốc nhanh chóng làm phẳng đường cong trên biểu đồ Covid-19. Nước này hiện ghi nhận gần 11.000 ca nhiễm, gần 260 người chết và gần 9.700 người bình phục.

Diễn biến tích cực này thúc đẩy chính phủ Hàn Quốc nới lỏng hạn chế, chuyển sang chiến lược “giãn cách trong cuộc sống thường nhật”, hướng tới mục tiêu bình thường hóa xã hội. Những hướng dẫn mới yêu cầu người dân thực hiện các biện pháp phòng dịch như ở nhà vài ngày nếu bị ốm, giữ khoảng cách dài hai cánh tay, rửa tay trong 30 giây.

Các nhân viên vệ sinh khử trùng đường phố và các địa điểm công cộng tại khu Itaewon ở Seoul, Hàn Quốc hôm 12/5. Ảnh: Reuters.

“Chúng ta không thể duy trì xã hội khi cuộc sống thường nhật và hoạt động kinh tế bị đình trệ”, Bộ trưởng Y tế Hàn Quốc Park Neung-hoo cho hay. “Nhưng không may, chưa có tiền lệ cho những việc chúng ta đang cố gắng thực hiện. Trải nghiệm của chúng ta, với những phép thử và sai lầm, nhiều khả năng sẽ được các quốc gia khác tham khảo”.

Sau khi phát hiện ca nhiễm 29 tuổi, Hàn Quốc nhanh chóng tiến hành công tác xét nghiệm và truy vết tiếp xúc, với hơn 14.000 xét nghiệm đã được thực hiện tại Seoul. Thị trưởng Park kêu gọi những người đến hộp đêm và quán bar ở Itaewon từ ngày 24/4 đến 6/5 kiểm tra y tế ngay lập tức, nói thêm rằng chính quyền đã xác định khoảng 10.900 người được cho là tới khu vực trong khoảng thời gian trên.

Giới chuyên gia cho rằng những cụm dịch như ở Itaewon có thể trở thành điều “bình thường mới”, trong bối cảnh các nước cố gắng cân bằng giữa kiểm soát Covid-19 và tái khởi động nền kinh tế. Theo các chuyên gia, yếu tố quan trọng là Hàn Quốc sở hữu hệ thống phòng dịch hiệu quả, cũng như sự linh hoạt để sẵn sàng thắt chặt hạn chế khi cần thiết.

“Có khả năng chúng ta sẽ chứng kiến những chu kỳ nới lỏng hạn chế rồi thắt chặt trở lại, cho tới khi đạt được tỷ lệ dân số miễn dịch nhất định, có thể nhờ vaccine hoặc đã đủ số người nhiễm, phục hồi rồi phát triển hệ miễn dịch lâu dài, bền bỉ”, Gavin Yamey, giám đốc Trung tâm Tác động Chính sách với Y tế Toàn cầu ở Mỹ, nhận định.

Theo bình luận viên Amy Gunia của Time, đợt bùng phát mới ở Hàn Quốc cho thấy tất cả quốc gia, ngay cả khi từng kiểm soát được đại dịch, vẫn phải giữ cảnh giác. Tại một số nơi nCoV có vẻ như đã được kiềm chế, số ca nhiễm mới bắt đầu tăng lên. Thành phố Vũ Hán ở Trung Quốc, nơi đại dịch khởi phát, quyết định xét nghiệm toàn bộ 14 triệu dân sau khi ghi nhận 6 ca nhiễm mới trong cùng khu dân cư.

“Một trường hợp duy nhất ở bất cứ đâu cũng có thể dẫn tới bùng dịch. Các quốc gia có khả năng sẽ tiếp tục trải qua những đợt bùng phát, sau đó tái áp dụng cách biệt cộng đồng như một bình chữa cháy để kiềm chế dịch một lần nữa”, Yamey cho hay.

“Làn sóng lây nhiễm thứ hai là điều không thể tránh khỏi”, Son Young-rae, chiến lược gia dịch tễ học cấp cao của chính phủ Hàn Quốc, nêu ý kiến. “Tuy nhiên, chúng tôi đang vận hành một hệ thống giám sát và sàng lọc liên tục trong toàn xã hội, nên có thể ngăn dịch bùng nổ nhanh chóng lên hàng trăm, hoặc hàng nghìn trường hợp như trước đây”.

Kwon Soon-man, giáo sư y tế cộng đồng tại Đại học Quốc gia Seoul, cũng đánh giá những thăng trầm trong đại dịch là tất yếu do bản chất của nCoV, nói thêm rằng vẫn còn quá sớm để nhận xét về mức độ nghiêm trọng của cụm dịch tại Itaewon.

Tuy nhiên, ông vẫn chỉ ra những khía cạnh gây lo ngại về cụm dịch này, như việc truy vết tiếp xúc có nguy cơ khó khăn hơn cụm dịch từ giáo phái Tân Thiên Địa hồi tháng 2. Các quán bar và hộp đêm yêu cầu khách đo thân nhiệt, để lại tên và số điện thoại mới được qua cửa, nhưng nhiều người tiết lộ họ khai thông tin giả hoặc chưa hoàn chỉnh, khiến giới chức phải nhờ sự hỗ trợ của cảnh sát và kiểm tra giao dịch thẻ tín dụng để truy vết tiếp xúc.

Một số phương tiện truyền thông Hàn Quốc đưa tin cụm dịch tại Itaewon còn liên quan tới quán bar đồng tính, khiến quá trình xử lý thêm trở ngại. Người đồng tính được cho là thường bị phân biệt đối xử tại Hàn Quốc, nên họ có thể không trình diện. Chính quyền đã đưa ra biện pháp “xét nghiệm ẩn danh”, chỉ cần để lại số điện thoại, nhằm khuyến khích xét nghiệm.

Bất chấp những khó khăn đó, giới chuyên gia vẫn bày tỏ tin tưởng vào khả năng kiểm soát dịch bệnh của Hàn Quốc với hệ thống từng giúp họ thành công. “Thật may khi Hàn Quốc là nước tiên phong trên thế giới trong việc thiết lập hệ thống xét nghiệm, truy vết và cách ly chất lượng cao. Vì vậy, họ sẽ nhanh chóng kiểm soát cụm dịch này”, Yamey nhận định.

“Thay vì trở lại cuộc sống trước khi Covid-19 bùng phát, chúng tôi đang tạo ra tập hợp chuẩn mực xã hội và văn hóa mới”, Thứ trưởng Y tế Hàn Quốc Kim Gang-lip cho hay.