Hóa ra không phải châu Phi, đây mới là châu lục có nhiều loài động vật nhất!

Trong suốt hàng trăm năm qua, các nhà khoa học đã không ngừng tìm kiếm, xác định và lập danh mục các loài động vật trên khắp bảy châu lục của Trái Đất.

Tính đến hiện tại, hơn một triệu loài động vật đã được đặt tên và hàng triệu loài khác vẫn đang chờ được khám phá. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: Châu lục nào sở hữu sự đa dạng sinh học cao nhất, đặc biệt là về số lượng loài động vật?
Nghiên cứu về sự đa dạng sinh học toàn cầu

Trước khi bước vào kỷ nguyên số, việc thu thập thông tin về sự phân bố của các loài chủ yếu dựa vào các bộ sưu tập bảo tàng. Theo Vítor Piacentini, một nhà điểu học tại Đại học Liên bang Mato Grosso, Brazil, nguồn dữ liệu này từng là cơ sở chính cho nghiên cứu về đa dạng sinh học. Tuy nhiên, trong hai thập kỷ qua, khoa học đã trải qua một “cuộc cách mạng” nhờ vào sự tham gia của công chúng thông qua các dự án khoa học công dân. Những dữ liệu này đã lấp đầy nhiều khoảng trống trong hiểu biết của chúng ta về sự phân bố các loài trên toàn cầu.

Sử dụng những thông tin mới này, các nhà khoa học có thể lập bản đồ và xác định các khu vực có sự đa dạng sinh học cao nhất. Vào cuối những năm 1980, nhà khoa học Norman Myers đã đưa ra khái niệm “điểm nóng đa dạng sinh học” để chỉ những vùng có mật độ loài cực kỳ cao so với diện tích bề mặt. Trong số 36 điểm nóng hiện tại trên thế giới, phần lớn nằm ở các châu lục giao thoa với đường xích đạo, nơi có khí hậu ấm áp và ẩm ướt.

Một con guanaco nhìn ra quang cảnh ở Công viên quốc gia Torres del Paine ở Chile.

Yếu tố quyết định sự đa dạng sinh học

Sự đa dạng sinh học không chỉ phụ thuộc vào động vật mà còn liên quan chặt chẽ đến thực vật. Barnabas Daru, một nhà sinh thái học ứng dụng tại Đại học Stanford, cho biết: “Thực vật là nền tảng của các loài”. Nơi nào có sự đa dạng thực vật cao, nơi đó sẽ có nhiều loài động vật phụ thuộc vào chúng. Thực vật phát triển mạnh ở những nơi có khí hậu ấm áp và ẩm ướt, vì những điều kiện này cung cấp đủ độ ẩm và dinh dưỡng cần thiết.

Ngoài ra, khí hậu nhiệt đới cũng tạo điều kiện lý tưởng cho sự phát triển của vi sinh vật, đặc biệt là các sinh vật phân hủy, giúp cung cấp chất dinh dưỡng cho thực vật. Côn trùng, một thành phần quan trọng trong quá trình thụ phấn, cũng phát triển mạnh ở những vùng ấm áp, từ đó tạo ra nhiều thức ăn hơn cho các loài động vật khác.

Piacentini lưu ý rằng, ngoài yếu tố khí hậu, sự đa dạng sinh học còn phụ thuộc vào độ phong phú của các môi trường sống khác nhau. Những khu vực có nhiều loại môi trường khác nhau sẽ cung cấp nhiều hốc sinh thái cho động vật sinh sống, giảm thiểu sự cạnh tranh giữa các loài. Ví dụ, các khu rừng nhiệt đới với nhiều tầng cây, hoặc các dãy núi với sự thay đổi theo chiều dọc về nhiệt độ và địa hình, là những nơi lý tưởng cho sự tồn tại của nhiều loài động vật khác nhau.

Một con khỉ sóc ngồi trên tán cây của rừng nhiệt đới Amazon. Những loài động vật này chỉ được tìm thấy ở Trung và Nam Mỹ. Rừng Amazon là một trong những hệ sinh thái đa dạng sinh học nhất trên Trái Đất, với hàng triệu loài thực vật và động vật.

Nam Mỹ: Vùng đất của sự đa dạng sinh học

Dựa trên các nghiên cứu và dữ liệu hiện có, hầu hết các nhà khoa học đều đồng ý rằng châu Mỹ (cụ thể hơn là Nam Mỹ) là châu lục có số lượng loài động vật cao nhất. Rừng mưa nhiệt đới Amazon, với bốn tầng cây phong phú, và dãy núi Andes, với hàng chục vi khí hậu khác nhau, đã tạo ra một sự kết hợp hoàn hảo giữa yếu tố nhiệt độ và địa lý. “Mọi thứ đều kết hợp ở đó”, Piacentini nói, “và đó là lý do tại sao nơi đây có sự đa dạng sinh học đặc biệt”.

Tuy nhiên, đa dạng sinh học của Nam Mỹ không phải lúc nào cũng được bảo toàn. Hiện nay, các mối đe dọa như nạn phá rừng, khai thác thủy ngân và biến đổi khí hậu đang đặt Nam Mỹ vào tình trạng nguy hiểm. Những loài động vật quý hiếm và phong phú của khu vực này đang phải đối mặt với nguy cơ biến mất.

Rừng mưa Amazon, rừng Atlantic, và nhiều khu rừng nhiệt đới khác ở Nam Mỹ cung cấp môi trường sống đa dạng cho vô số loài. Từ dãy Andes hùng vĩ đến đồng bằng Amazon rộng lớn, Nam Mỹ có nhiều loại địa hình khác nhau, mỗi loại đều có hệ sinh thái riêng biệt. Vị trí địa lý và lịch sử địa chất của Nam Mỹ đã tạo điều kiện cho sự tiến hóa và phân bố đa dạng của các loài động vật.

Tương lai của đa dạng sinh học Nam Mỹ

Dù tình hình có vẻ ảm đạm, nhưng trên thực tế, vẫn còn cơ hội để bảo vệ và gìn giữ sự đa dạng sinh học của Nam Mỹ. Piacentini nhấn mạnh rằng: “Chúng ta chắc chắn sẽ mất đi rất nhiều loài,” nhưng ông cũng lạc quan cho rằng những nỗ lực bảo tồn hiện tại có thể giúp cứu vãn nhiều loài động vật. Việc giảm thiểu tác động của con người và tăng cường bảo vệ các môi trường sống tự nhiên là điều cần thiết để duy trì sự đa dạng sinh học quý giá của Nam Mỹ.

Nam Mỹ, với tất cả sự phong phú về loài động vật và thực vật, vẫn là một viên ngọc quý của Trái Đất. Nhưng để giữ cho nó lấp lánh, chúng ta cần nỗ lực không ngừng trong việc bảo vệ và bảo tồn môi trường tự nhiên trước những thách thức của thời đại.