Hoa mắt với “ma trận” ngôn ngữ của teen
“Hum ni m en kum hem, j en mì zịt tìm đêy, thèn ku hum bữa beo, hêhê, 6h wa hey” (trích tin nhắn điện thoại của Thiên, sinh viên ĐH KHXHNV). Nếu một người lớn vô tình đọc dòng chữ trên chắc sẽ lắc đầu ngao ngán vì không thể dịch nổi những từ ngữ, ký hiệu như đ.ánh đố của giới trẻ.
Ngôn ngữ bị biến dạng
Dòng chữ trên được tạm dịch: “Hôm nay mày ăn cơm không, đi ăn mì vịt tiềm đi, thằng cu hôm bữa bao, 6h qua nhé?”. Đối với những học sinh, sinh viên trường quốc tế, hàng ngày tiếp xúc với tiếng Anh trong giao tiếp, sinh hoạt thì lại có kiểu viết tắt bằng tiếng Anh. Phổ biến nhất là các từ như PLZ có nghĩa là please (làm ơn), hay OMG là Oh my God (chúa ơi!)… Chỉ riêng với WC đã vận ra đủ nghĩa: Welcome (chào mừng) hay Webcam (hình ảnh). Hay từ cám ơn (thanks you) cũng được viết tắt bằng đủ mọi thể loại: Thx, Thks, Tx hay Thaxu.
Yến, gia sư tiếng Anh cho một em học sinh lớp 8 ngơ ngác không biết giải thích thế nào khi mẹ học trò hỏi: “Em dạy tiếng Anh cho cháu kiểu gì mà cám ơn nó viết thành thầy u thế?” (Thax U).
Không chỉ phổ biến trong tin nhắn, blog, diễn đàn, hay forum, trên các mạng xã hội như Zing Me, Facebook, MySpace hay Twitter, bệnh viết tắt cũng rất phổ biến. Các dòng status dùng để chia sẻ tâm trạng thường xuyên là nơi triển lãm, trưng bày các câu, từ viết tắt, ký hiệu tất nhiên, chỉ có giới trẻ mới biết, mới hiểu được. Một ví dụ trên một trang facebook cá nhân: “Hum ni, gặp ex of m tại wan café mới mở, zòm cũ như vẫn, thik hey, t hem nói j, j cứ j“. Tạm dịch: “Hôm nay, gặp người yêu cũ của mày tại quán café mới mở, nhìn vẫn như cũ, thích ha, tao không nói gì, đi cứ đi”, trích facebook Sakura _bmt.
Việc sử dụng những ký hiệu trên bàn phím máy tính dường như trở thành một “chuẩn mực” của việc bộc lộ cảm xúc người viết. Thay vì phải nói tôi buồn, chỉ cần gõ T _T, tức một khuôn mặt đang khóc với 2 hàng nước mắt là chữ T. Còn vui ư, chuyện nhỏ, chỉ cần ^^ là người đọc biết ngay chủ nhân của nó đang vui hay có chuyện hài lòng. Trạng thái tức giận thì được biểu hiện bằng>.
Chưa hết, tâm trạng đang ngượng ngùng thì dấu = thật thích hợp, nó được ký hiệu là =.= . Một cô nàng đeo kính cận, làm sao để nhận diện? Chuyện quá nhỏ, chỉ cần @.@ là biết cư dân 4 mắt. Cần t.iền ư, không phải dài dòng hỏi vay mượn, chỉ 1 tin nhắn với biểu tượng $_$ nghĩa là cần bao nhiêu?”…
Ảnh minh họa
“Bắt mốt thứ ngôn ngữ thời thượng với cách viết tắt triệt để, sử dụng ký hiệu sáng tạo, phong phú của giới trẻ thực sự là một bài toán khó với các vị phụ huynh, thầy cô. Ngôn từ viết tắt với cách biến tấu kinh ngạc trong giới hạn của 160 ký tự cho phép của một tin nhắn thực khiến người ta phải sửng sốt. Chỉ mất 350 đồng một tin nhắn mà có thể chép cả 1 đoạn thơ chỉ bằng cách đưa ký hiệu hay rút gọn ngôn từ chính thống. Quá hấp dẫn, vừa vui vừa yomost”, Vi, 23 t.uổi học trung cấp tài chính chia sẻ.
Video đang HOT
Vi thường xuyên nhắn tin cho bạn bè theo kiểu cực độc, không chỉ có viết tắt và ký hiệu, mà tiếng Anh tự chế cũng được lắp ráp vào câu cú. Chưa hết, mỗi chữ cách nhau một dấu chấm. Trích nguyên văn một tin nhắn của Vi: “A.pít.chìu.e.pan. E.j.cug.pan.ui.zia.mai.j.en.tc.cui.zoi.A.A.toi.rc.E.ok” (Anh biết chiều em bận. Em đi cùng bạn rồi về, mai đi ăn tiệc cưới với anh. Anh tới rước em nhé?).
Anh trai của Vi, Tường, 26 t.uổi chia sẻ: ” Hơn nó có mấy t.uổi mà nhiều khi không thể hiểu nó đang nghĩ gì, viết gì, sẽ làm gì. Để chắc ăn, mình toàn phải gọi hỏi nó, sợ làm sai, hiểu sai”.
“Chấp nhận” ngôn ngữ mạng?
Ngày xưa, có một loại mực đặc biệt được thế hệ cha mẹ bật mí cứ viết lên giấy nhưng không thấy gì, chỉ khi hơ trên lửa người ta mới đọc được. Đó là chiêu trò che giấu bí mật thời trước. Giờ thì những chiếc điện thoại công khai, màn hình vi tính sáng đèn, facebook online cả ngày, nhưng các bậc làm cha làm mẹ khó mà hiểu nổi con cái mình đang làm gì trên đó. Đơn giản vì những dòng chữ đã được mã hóa bằng hệ thống quy luật viết tắt, chỉ giới trẻ mới hiểu.
Xung quanh việc viết tắt, cải biên ngôn từ thuần Việt, chêm ký hiệu vào câu cú có rất nhiều ý kiến được đưa ra. Tiêu biểu trong số đó là ý kiến của nhà nghiên cứu Trần Tư Bình, người rất nổi tiếng với bài luận “Viết tắt chữ Việt trong ngôn ngữ @”. ông Bình chia sẻ: “Hiện nay, giới trẻ thường sáng tạo nhiều kiểu viết tắt chữ Việt, phần nhiều là chữ không dấu, khi chat trên mạng hoặc viết tin nhắn ở điện thoại di động. Đây là một trào lưu không ngăn chặn được và sẽ không bao giờ dừng lại, cho dù có nhiều quan ngại nó sẽ ảnh hưởng đến sự trong sáng của tiếng Việt. Người thích viết tắt cho rằng chat hoặc nhắn tin là sự trao đổi riêng tư giữa hai người, không công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng, nên cũng không cần theo những quy định về câu chữ. Do vậy, nó không làm mất đi sự trong sáng của tiếng Việt”.
TS. Nguyễn Vĩnh Tráng, tu nghiệp tại Pháp cho rằng: “Chữ viết của giới teen, giới trẻ sáng tạo ra. Nhưng giới trẻ là tương lai của đất nước. Dẫu muốn hay không, chúng ta cũng không ngăn cản được trào lưu viết tắt của giới trẻ trong thời đại Internet, điện thoại di động mà chúng ta đang trải qua”.
TS. Lê Khắc Cường, giảng viên bộ môn Nhân học ngôn ngữ thì cho biết: “Viết tắt hay sử dụng ký hiệu hiện nay là một vấn đề phổ biến trong giới trẻ. Ngôn ngữ này có thể sử dụng hàng ngày, giữa bạn bè với nhau, nhưng trong bài luận, đơn xin việc thì tuyệt đối không. Cần phải biết chung tay giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.
Thế kỷ 21, sự bùng nổ về truyền thông, internet biến thế giới thành một ngôi làng, mọi thông tin đều được cập nhật nhanh chóng chỉ qua vài cú nhấp chuột đơn giản. Vì vậy, việc viết tắt, sử dụng ký hiệu không còn quá xa lạ nữa bởi ưu điểm tiết kiệm thời gian, công sức, nhanh, gọn và quan trọng là người đọc vẫn hiểu”.
Xã hội thay đổi thì ngôn ngữ cũng biến đổi? “Với tư cách một người nghiên cứu ngôn ngữ, cũng như nhiều người yêu tiếng Việt khác, tôi luôn mong muốn cho tiếng nước mình phát triển khỏe mạnh và trong sáng. Cái lo này dựa trên cả mặt cảm tính và lý tính. Cảm tính ở đây là lòng yêu nước, yêu tiếng Việt. Nhưng về mặt lý tính, chúng ta cũng nên nhìn nhận hiện tượng này một cách khách quan vì nó là một quy luật của xã hội và của cả ngôn ngữ nữa. Xã hội thay đổi thì ngôn ngữ cũng biến đổi, và đến lượt mình, ngôn ngữ cũng tác động trở lại cuộc sống”, tiến sĩ Ngôn ngữ học Mai Xuân Huy, Viện nghiên cứu ngôn ngữ học.
Theo Người đưa tin
Ngôn ngữ thời @: chấp nhận đến đâu?
Hiện tượng sử dụng ngôn ngữ mạng (chat, blog, email...) và tiếng lóng trong giao tiếp - đặc biệt trong giới trẻ - đang là vấn đề thu hút sự quan tâm của toàn xã hội. Đa số ý kiến đều đồng thanh phê phán gay gắt những cách sử dụng vô lối về ngôn ngữ "thời đại @" (được coi là "đặc sản" của lớp trẻ) này.
Với "bộ mã" riêng, không phải ai cũng hiểu được ngôn ngữ chat nếu không có phương tiện tra cứu. Ảnh: Hồng Thái
Không ít người đề nghị kiên quyết loại bỏ, nhanh chóng "tống khứ" lối nói và nhất là cách viết một thứ ngôn ngữ "quái dị" trên blog vào trên các cửa sổ chat đang diễn ra hàng ngày hàng giờ. Thực tế, nếu căn cứ vào những cách viết được coi là lạ (kiểu: 2 e! (chào em), hun hik (hôn hít), mìn k hỉu nủi (mình không hiểu nổi), quá vô lý thường kiệt (quá vô lý), t.iền bối ko oki (bố mẹ không đồng ý), chào cờ (kiểm điểm), m.áu khô (t.iền dự trữ)...) mà đối chiếu với tiếng Việt toàn dân thì các "tiêu bản" này rõ ràng là lệch chuẩn. Nếu dùng lâu, dùng quen sẽ "nghiện" mà quên mất cách sử dụng bình thường trong giao tiếp và làm ảnh hưởng tới sự trong sáng của tiếng Việt. Thứ ngôn ngữ được coi là sản phẩm của thế hệ teen "sành điệu" này cứ hồn nhiên tồn tại bất chấp phản ứng "bất hợp tác" của nhiều người.
Từ khi xuất hiện internet thì loài người đã thiết lập thêm một kênh giao tiếp mới. Bây giờ, chúng ta có thể cứ ngồi nhà mà vẫn giao tiếp, trò chuyện "ngon lành" với cả thế giới. Ngôn ngữ mạng cũng có quy luật riêng của nó. Nó mặc nhiên "ký sinh" trong lòng ngôn ngữ toàn dân (dùng ngay hệ thống ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp chung) nhưng lại có dung mạo thể hiện khác: ngắn, rút gọn tới mức tối đa, bỏ qua các chuẩn mực chính tả - dấu câu, sử dụng nhiều ký hiệu biểu trưng, chen lẫn tiếng nước ngoài... Tiếng Việt chat hiện nay là một "phiên bản" của tiếng Việt vốn có từ xa xưa.
Thế là ngay lập tức, cư dân mạng hình thành nên một bộ mã riêng. Các từ ngữ chat xuất hiện, nhanh chóng lan truyền và nhanh chóng phát triển thêm. Vấn đề là, các từ này có được chấp nhận vào kho tàng từ vựng tiếng Việt hay không?
Tất nhiên là sẽ có, tuy không nhiều và phải có thời gian. Đó là quy luật chung của mọi ngôn ngữ trên thế giới chứ không riêng gì tiếng Việt. Chúng tôi chia sẻ ý kiến của GS Nguyễn Đức Dân (Sài Gòn Tiếp Thị, 11.4): "Có những từ ngữ chat nghiêm chỉnh không chỉ tồn tại trong thế giới online mà đang thâm nhập cả vào đời sống hàng ngày, được nhiều người chấp nhận".
Năm 2000, viện Ngôn ngữ học đã cho công bố cuốn Từ điển từ mới tiếng Việt, thống kê hơn 2.000 từ mới xuất hiện trong giao tiếp tiếng Việt trong khoảng thời gian 15 năm (1985 - 2000). Ta thấy trong số các từ nội sinh, có không ít từ ngoại nhập: bao tiêu, gái gọi, đề đóm, tin tặc, cát tặc, vàng tặc, bêtông tươi, cập nhật, con chip, pêđê, hattrick, cave, hooligan, shopping, lobby, marketing, PR... Như thế, do đòi hỏi từ hiện thực cuộc sống, các từ ngữ mới, các lối nói mới đã xuất hiện. Nhưng không phải từ mới nào xuất hiện là được chấp nhận ngay. Nó phải tuân thủ các nguyên tắc chung: 1. Đáp ứng nhu cầu, sự phát triển của xã hội, 2. Phản ánh đúng nội hàm khái niệm (không mơ hồ, lầm lẫn), 3. Có tính định danh, 4. Phù hợp với tiếng Việt và có tính thẩm mỹ, 5. Được cộng đồng chấp nhận.
Phần mềm giải mã ngôn ngữ chat Nhận thấy nhu cầu của những người không có khả năng đọc hiểu ngôn ngữ chat của giới trẻ, đầu năm lớp 8, Dương Đăng Trúc Khuyên - học sinh trường Trần Đại Nghĩa - đã viết phần mềm v2V để giúp giải mã ngôn ngữ t.uổi teen (hiện Trúc Khuyên đang học lớp 11 chuyên tin, trường THPT chuyên Lê Hồng Phong). v2V dịch chính xác khoảng 90% ngôn ngữ chat. v2V hiện đã được nâng cấp thành phiên bản 1.4. Ngoài ra, người dùng có thể bổ sung những định nghĩa tiếng lóng cho riêng mình. T. Văn
Các từ chat sử dụng nhiều, với tần số cao, dễ sử dụng, kiểu: oki (đồng ý), ~ (những), hi! (chào), ken-xồ (cancel - huỷ bỏ, hoãn), del (xoá bỏ, chấm dứt), ngơi (nghỉ, giải lao, thư giãn) v.v. rất có thể sẽ đi vào giao tiếp cộng đồng như những từ vựng mới của tiếng Việt. Thời gian sẽ kiểm chứng và sàng lọc. Tuy nhiên, như đã nói, số lượng những từ như vậy không nhiều và điều này sẽ giúp làm phong phú thêm tiếng Việt. Chúng ta biết rằng, từ lóng thường được coi là ngôn ngữ "lệch chuẩn", hay dùng trong tầng lớp làm ăn mờ ám, bất hợp pháp. Ấy thế mà, bây giờ nếu khảo sát kỹ, chúng ta sẽ thấy không ít từ lóng đã thâm nhập vào tiếng Việt toàn dân!
Ở các nước khác (như Trung Quốc, Hàn Quốc, Thuỵ Điển, Pháp, Nga...) ngôn ngữ mạng đang tồn tại song hành với ngôn ngữ chính thống với nhiều "cung bậc" biểu hiện khác nhau. Philippines cũng từng tuyên chiến với vấn nạn của ngôn ngữ "jejemon" nhưng dần dần, chính các nhà khoa học cũng phải thừa nhận "khó có thể phủ nhận dòng ngôn ngữ của xu hướng công nghệ này". Một giáo sư đại học ở Manila có nói: "Việc các sinh viên chat bằng "jejemon" hay nói tiếng lóng với nhau là quyền của họ, miễn là nó đừng ảnh hưởng đến nếp sống văn hoá và chỉ dùng trong bối cảnh riêng. Nó không được sử dụng trong nhà trường và trong các bài thi".
Như vậy, vấn đề là phải biết tiết chế, sử dụng một cách hợp lý trong bối cảnh giao tiếp hẹp, có điều kiện và đặc biệt là không được lạm dụng một cách tuỳ tiện.
pgs.ts Phạm Văn Tình - Viện Từ điển học và bách khoa thư Việt Nam
PGS.TS Hoàng Anh Thi, giám đốc trung tâm Ứng dụng ngôn ngữ học và Việt ngữ học, đại học Khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội:
Còn phải tuỳ nhu cầu xã hội
Ngôn ngữ luôn biến động, việc tạo ra từ ngữ hay cách nói mới là rất bình thường, không chỉ ở tiếng Việt. Tôi không cho rằng nên phổ biến ngôn ngữ chat, nhưng cũng không cần hạn chế nó. Hãy để nó diễn ra tự nhiên. Hiện nay gần như các nước đều có mạng và đều có biến thể ngôn ngữ chat, như ở các ngoại ngữ mà tôi biết là tiếng Anh và tiếng Nhật. Tiếng Anh thì tôi có đọc thấy thông tin trên báo là có đưa một vài từ tiêu biểu vào từ điển. Còn ở tiếng Nhật, họ thường xuyên bổ sung các từ ngữ mới vào từ điển từ ngoại lai mà chủ yếu là từ có nguồn gốc từ tiếng Anh, và đây cũng chính là mảng từ giới trẻ hay sử dụng trong chat hay giao tiếp thông thường. Theo tôi, đưa ngôn ngữ chat vào từ điển thì có thể làm được. Tuy nhiên, có cần thiết hay không thì phải điều tra nghiên cứu sự biến đổi tự thân của hệ thống ngôn ngữ cũng như điều tra nhu cầu xã hội.
Trung Dũng ghi
Theo SGTT