Hết thời ngô “leo đồi”
Chúng ta sẽ có thêm 1 vụ ngô, tạo thêm công ăn việc làm và thêm thu nhập cho nông dân vùng cao. Thay vì ngô ở vùng miền núi hiện đang “leo đồi” thì hướng đi sẽ là “xuống đồi”.
Theo mục tiêu đã được Bộ NNPTNT đề ra, trong giai đoạn từ 2015-2020, nước ta sẽ phấn đấu tăng thêm sản lượng 1 triệu tấn ngô, góp phần giảm lượng ngô nhập khẩu, để chủ động nguồn nguyên liệu phục vụ chăn nuôi trong nước.
Để làm rõ hơn về mục tiêu này, phóng viên NTNN đã phỏng vấn ông Trần Xuân Định – Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NNPTNT).
Hết thời ngô “leo đồi”
Chuyển đổi ngô trên đất một vụ lúa đang mang lại thu nhập cho người dân các tỉnh trung du miền núi phía Bắc. Ảnh: T.L
Hiện nay, Bộ NNPTNT đang triển khai Dự án “Xây dựng mô hình chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả sang trồng ngô nhằm nâng cao giá trị gia tăng trong sản xuất nông nghiệp vùng núi phía Bắc”. Đây là cơ sở để chúng ta giải quyết bài toán chuyển đổi cây trồng, tăng diện tích ngô. Ông có thể cho biết thêm về dự án này?
- Dự án khuyến nông trung ương này đã xây dựng được mô hình chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả sang trồng ngô trên cơ sở xây dựng và hoàn thiện gói kỹ thuật tổng hợp nhằm nâng cao năng suất, giá trị cho nông dân trồng ngô ở các vùng. Dự án tiến hành trong các năm 2014 (nửa cuối năm), 2015 và kết thúc vào năm 2016. Xuất xứ của dự án yêu cầu từ phía Bộ nhằm triển khai kế hoạch tái cơ cấu ngành nông nghiệp nói chung và trồng trọt nói riêng với định hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.
Cũng phải nói lại rằng, dự án khuyến nông này được triển khai ở các vùng sinh thái trong cả nước gồm đồng bằng sông Cửu Long, duyên hải Nam Trung Bộ, đồng bằng sông Hồng và trung du miền núi phía Bắc… Các tiến bộ kỹ thuật về giống, phân bón, canh tác được yêu cầu xây dựng và thực hiện ở các mô hình; đặc biệt vấn đề nâng mật độ trồng cũng như các vấn đề canh tác đồng bộ khác.
Riêng ở vùng trung du miền núi phía Bắc; cách thực hiện và tiếp cận của dự án này là chọn đất 1 vụ lúa để đưa thêm vào 1 vụ ngô. Tôi đ.ánh giá cao cách tiếp cận và lựa chọn này. Theo số liệu thống kê, khu vực trung du miền núi phía Bắc có tới 187.000ha đất chỉ trồng 1 vụ lúa, vụ lúa này là vụ lúa mùa và gần như phụ thuộc vào nước trời (mùa mưa); thời gian còn lại là bỏ hoang hóa nên nếu trồng được ngô là rất phù hợp.
Nhiều nông dân vẫn chưa hào hứng với cây ngô do hiệu quả còn thấp. Vậy Bộ NNPTNT sẽ có những giải pháp gì để tăng hiệu quả, tăng thu nhập cho người trồng ngô?
- Ngô là cây trồng cạn, tiêu dùng ít nước hơn nhiều so với cây lúa, nên trồng vào vụ xuân hè tính khả thi cao hơn; chỉ cần tính toán và trữ nước tưới cho ngô vượt qua giai đoạn khủng hoảng nước (trước 3 lá thật), đầu mùa mưa sẽ có những trận mưa bổ sung thêm nước cho ngô, gồm cả giai đoạn cây ngô xoáy nõn, sau khi thu hoạch vụ ngô này, cũng là khi mùa mưa đến, có nước bà con tiếp tục cấy lúa ở vụ mùa bằng các giống ngắn ngày.
Video đang HOT
Như vậy, chúng ta sẽ có thêm 1 vụ ngô, tạo thêm công ăn việc làm và thêm thu nhập cho nông dân vùng cao. Thay vì ngô ở vùng miền núi hiện đang “leo đồi” thì hướng đi sẽ là “xuống đồi”. Theo tính toán của trung tâm chuyển giao công nghệ và khuyến nông, theo lộ trình và nếu sức lan tỏa tốt, 50% diện tích đất 1 vụ lúa có thể trồng thêm 1 vụ ngô, tương ứng với 85.000 -90.000ha, năng suất tính trung bình 5 tấn/ha sẽ có thêm sản lượng ngô trên 400.000 tấn nữa. Cùng với các tiến bộ khá đa dạng, phong phú về giống ngô, chúng tôi cũng đặc biệt nhấn mạnh sử dụng các giống ngô có khả năng chịu hạn cho vùng trung du miền núi phía Bắc.
Để đạt được mục tiêu đề ra đến năm 2020 cả nước tăng thêm 1 triệu tấn ngô phục vụ nguyên liệu chế biến thức ăn chăn nuôi và giảm nhập khẩu, các chính sách hỗ trợ tăng diện tích ngô hiện nay đang được triển khai như thế nào, thưa ông?
- Để tăng năng suất cũng như mở rộng diện tích ngô ở các tỉnh miền núi phía Bắc như trên địa bàn cả nước, tháng 5.2016 vừa qua Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định 915 ban hành chính sách cho chuyển đổi đất lúa hiệu quả thấp sang trồng ngô. Quyết định này thay thế Quyết định 580 trước đây. Về đối tượng cây trồng, chỉ có chính sách hỗ trợ cho chuyển sang ngô, không có cho các cây khác (do nguồn lực có hạn và cũng đã có một số chính sách khác như “cánh đồng lớn”. Phạm vi hỗ trợ mở rộng khắp các vùng miền (trừ đồng bằng sông Hồng) và mức hỗ trợ tối đa nâng lên 3 triệu đồng/ha thay vì chỉ có 2 triệu đồng như Quyết định 580.
Còn sự vào cuộc và hỗ trợ của các doanh nghiệp thì sao, thưa ông?
- Khi làm mô hình, diện tích còn ít, sản lượng ngô thu hoạch trước so với chính vụ không nhiều và ở đây mới chỉ thấy có sự tham gia của doanh nghiệp “đầu vào” là giống và phân bón; còn đầu ra hiện ở nhiều vùng vẫn phụ thuộc thương lái, nếu giá ngô thấp, năng suất lại không cao trội, chi phí lớn, bà con lãi ít, sẽ khó mở rộng diện tích trồng ngô.
Theo tôi, quan trọng là chính quyền địa phương phải cùng vào cuộc với các nhà chuyên môn; cùng tìm tòi, vận động các doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm cho bà con; một số địa phương có chính sách hỗ trợ chuyển đổi, hỗ trợ một phần khâu vận chuyển sản phẩm cho các doanh nghiệp tiêu thụ. Khi đã thuần thục, đã có gói kỹ thuật hiệu quả, thì giá thành ngô sẽ thấp và chúng ta mới có thể cạnh tranh tốt với ngô nhập.
Mở rộng diện tích ngô biến đổi gen
Muốn tăng năng suất cho cây ngô, một trong những giải pháp đầu tiên là phải giải quyết khâu giống. Hiện Bộ NNPTNT đã công nhận và cho phép sản xuất đại trà một số giống ngô biến đổi gen (BĐG). Ông đ.ánh giá như thế nào về các bộ giống mới này?
- Mô hình sử dụng giống ngô BĐG cùng với một số giống thông thường khác là một giải pháp để lựa chọn nhằm khuyến cáo cho nông dân giống nào cho năng suất cao, chi phí thấp, giá thành rẻ, có vậy mới nâng cao được giá trị gia tăng.
Qua nhiều công đoạn kiểm tra, đ.ánh giá và hiện nước ta đã cho phép phổ biến các giống ngô BĐG do các giống này đảm bảo đủ điều kiện về an toàn sinh học, an toàn trong sử dụng làm thức ăn chăn nuôi. Trong 2 năm 2015-2016, đã có khoảng 150.000ha ngô BĐG được trồng ở nước ta.
Hiệu quả của các giống ngô BĐG ra sao thời gian tới, Bộ NNPTNT sẽ có những giải pháp gì để mở rộng diện tích trồng các giống ngô này, thưa ông?
- Theo kết quả đ.ánh giá từ các mô hình trình diễn diện rộng ở các tỉnh đều thống nhất đ.ánh giá ngô BĐG cho hiệu quả kinh tế tăng 15-25% so ngô thường, có điểm cho hiệu quả tăng 45-50%. Bộ NNPTNT đã giao Cục Trồng trọt xây dựng kế hoạch phát triển ngô, trong đó có lộ trình đưa rộng hơn, nhiều hơn ngô BĐG. Diện tích ra nhanh hay chậm sẽ còn phụ thuộc nhiều yếu tố như tuyên truyền, tập huấn kỹ thuật cho nông dân, cơ bản nhất là hạ giá thành ngô giống. Hiện giá ngô giống BĐG cao gấp 2,5-3 lần so với ngô thường.
Xin cảm ơn ông!
Theo Danviet
Mở rộng diện tích ngô - tận dụng đất, giảm chi ngoại tệ
Theo thống kê của Bộ NNPTNT, trong năm 2015, nước ta phải nhập khẩu tới 7,6 triệu tấn ngô. Trong nửa đầu năm nay, con số này là gần 2,3 triệu tấn để phục vụ sản xuất thức ăn chăn nuôi công nghiệp.
Trong khi đó, theo dự báo ngành chăn nuôi nước ta tiếp tục tăng trưởng cao, vì thế việc mở rộng diện tích ngô vừa giúp tận dụng được diện tích đất, vừa góp phần giảm chi ngoại tệ để nhập khẩu.
Còn nhiều dư địa để phát triển
Là tỉnh miền núi biên giới phía Bắc, có diện tích nông nghiệp gần 719.000ha, trong đó diện tích trồng ngô chiếm trên 54.000ha, Hà Giang vẫn được đ.ánh giá là còn nhiều tiềm năng để phát triển và mở rộng diện tích cây ngô. Bà Phạm Thị Hà - Phó Giám đốc Sở NNPTNT Hà Giang cho biết: "Thực hiện chủ trương của tỉnh về chuyển đổi cơ cấu cây trồng, từ năm 2014 đến 2016 Hà Giang đã triển khai thực hiện Dự án: "Xây dựng mô hình chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả sang trồng ngô nhằm nâng cao giá trị gia tăng trong sản xuất nông nghiệp vùng miền núi phía Bắc".
Nông dân thu hoạch ngô trên cánh đồng xã Đông Sơn, huyện Lập Thạch (Vĩnh Phúc). Ảnh: Trần Quang
Theo đó, mô hình được thực hiện tại các huyện: Bắc Mê, Vị Xuyên và Bắc Quang, với mục tiêu tuyên truyền, vận động nông dân chuyển đổi các diện tích đất trồng lúa kém hiệu quả do không chủ động nước sang trồng ngô. Kết quả, qua 3 năm thực hiện, tổng số diện tích lúa xuân chuyển đổi sang trồng ngô là 90ha (30ha/năm) với số hộ tham gia và hưởng lợi là 432 hộ.
Bà Hà cho biết thêm, nhà nước hỗ trợ 100% giống ngô, 50% phân bón hoá học, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV); các hộ đối ứng 100% phân chuồng, công lao động và 50% phân bón hóa học, thuốc BVTV. Sau quá trình thực hiện cho thấy rõ hiệu quả năng suất ngô bình quân trong mô hình đạt 68 tạ/ha.
Với giá ngô thương phẩm hiện nay là 6.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí (giống, vật tư phân bón, thuốc trừ cỏ, thuốc BVTV, công lao động) 1ha sẽ cho thu nhập 7 triệu đồng. "Việc so sánh nêu trên cho thấy việc chuyển đổi từ diện tích trồng lúa kém hiệu quả sang trồng ngô đã cho thu nhập tăng 4,5 triệu đồng/ha, hiệu quả kinh tế tăng 35% so với sản xuất lúa nước bấp bênh" - bà Hà khẳng định.
Cũng theo bà Hà, tỉnh Hà Giang xác định ngô là cây lương thực đứng thứ hai sau cây lúa, được người dân sử dụng làm lương thực cho người, còn lại một phần thành hàng hóa và chủ yếu để phục vụ phát triển chăn nuôi tại chỗ. "Đặc biệt hiện việc tiêu thụ sản phẩm ngô trên địa bàn tỉnh đang rất thuận lợi, đó chính là điều kiện khẳng định hiệu quả của việc chuyển đổi giống ngô là hướng đi đúng, mang lại hiệu quả kinh tế cao" - bà Hà khẳng định.
Cây ngô gắn kết với chăn nuôi
Ông Vũ Đình Phượng - Phó Giám đốc Sở NNPTNT Bắc Giang cho biết: "Sau 4 năm thực hiện, việc chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả được chuyển sang trồng các cây trồng khác, trong đó có cây ngô. Trong những năm tới, chúng tôi sẽ tiếp tục vận động nông dân chuyển đổi thêm khoảng 500ha đất lúa còn lại sang trồng ngô để phục vụ chăn nuôi".
Ngô là một trong những cây lương thực chính, có vị trí đặc biệt quan trọng trong cơ cấu sản xuất nông nghiệp toàn cầu và có tốc độ tăng trưởng cao nhất về năng suất cũng như sản lượng". Ông Lê Quốc Thanh
Tuy nhiên, theo ông Phượng, để việc chuyển đổi có hiệu quả, Bộ NNPTNT, đặc biệt là Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam, đơn vị thực hiện dự án phải nhanh chóng thực hiện đồng bộ các gói kỹ thuật để hỗ trợ nông dân với điểm nhấn là việc đẩy mạnh liên kết với các doanh nghiệp trong bao tiêu sản phẩm cho nông dân. Đây là một trong những vấn đề mấu chốt quyết định thành công của chương trình chuyển đổi.
Ngoài ra, một vấn đề quan trọng nữa khi thực hiện chương trình chuyển đổi phải có sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền trong chỉ đạo, vận động người dân tham gia vào việc chuyển đổi. Đối với Bắc Giang, trong các năm tới tỉnh đã có văn bản chỉ đạo xuống các địa phương tiếp tục rà soát các diện tích đất 1 lúa, thậm chí đất 2 lúa kém hiệu quả để bổ sung vào các diện tích phải chuyển đổi.
Lấy ví dụ, huyện Yên Thế đang nhân nuôi trên 6 triệu con gà, thức ăn cần cho lượng gà trên rất lớn. Để phát triển thương hiệu gà đồi sạch, tỉnh đã chỉ đạo huyện rà soát lại các diện tích lúa kém hiệu quả để chuyển sang trồng ngô nhằm cung cấp thức ăn cho đàn gà. Tỉnh cũng yêu cầu địa phương vận động bà con tuyệt đối không được sử dụng thức ăn công nghiệp cho gà ăn vừa làm tăng giá thành đầu vào lại làm giảm chất lượng sản phẩm.
Đ.ánh giá về việc chuyển đổi từ trồng lúa sang trồng ngô, TS Lê Quốc Thanh - Giám đốc Trung tâm Chuyển giao công nghệ và khuyến nông (Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam) cho rằng: "Ngô là một trong những cây lương thực chính, có vị trí đặc biệt quan trọng trong cơ cấu sản xuất nông nghiệp toàn cầu và có tốc độ tăng trưởng cao nhất về năng suất cũng như sản lượng".
Ông Thanh cho biết thêm, ở Việt Nam, cây ngô có vị trí quan trọng thứ hai sau cây lúa, những thành tựu đạt được trong nghiên cứu chọn tạo giống ngô lai, các biện pháp kỹ thuật canh tác, phân bón và thị trường tiêu thụ... Sản xuất ngô thời gian qua đã làm thay đổi căn bản nghề trồng ngô ở nước ta và là động lực quan trọng thúc đẩy diện tích, năng suất và sản lượng ngô của Việt Nam tăng liên tục với tốc độ cao trong suốt những năm gần đây.
"Tuy nhiên, ngành trồng trọt đang tồn tại mâu thuẫn nội tại từ nhiều năm nay. Đó là chúng ta xuất khẩu năm cao nhất tới hơn 7 triệu tấn gạo, còn sản xuất ngô vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu trong nước, hàng năm chúng ta vẫn phải nhập khẩu nhiều triệu tấn ngô hạt về phục vụ nguyên liệu chế biến thức ăn chăn nuôi. Ví như năm 2015, Việt Nam nhập khẩu gần 7,6 triệu tấn (tăng 71,2% so với năm 2014). Năm 2015 cũng là năm thứ tư liên tiếp khối lượng ngô nhập khẩu liên tục tăng" - ông Thanh cho hay.
Cũng theo ông Thanh, trong khi sản xuất lúa gạo nước ta đang gặp nhiều khó khăn, cạnh tranh giữa các quốc gia xuất khẩu gạo mạnh mẽ hơn, giá gạo xuất khẩu liên tục giảm và thị trường xuất khẩu lúa gạo của Việt Nam được dự báo sẽ tiếp tục bị co lại trong thời gian tới do một số khách hàng chính cũng đã phát triển sản xuất và tự cung ứng được một phần lương thực cho họ, một số nước trong khu vực có lợi thế cũng đã tham gia thị trường xuất khẩu lúa gạo. Do vậy, thu nhập từ nghề trồng lúa của nông dân sẽ không mang lại hiệu quả như mong đợi trong khi nhu cầu ngô hạt cần cho công nghiệp chế biến thức ăn chăn nuôi và chế biến khác đang ngày một tăng, nên việc trồng ngô là rất cần thiết.
Theo Danviet
Trả lại vị thế cho cây ngô Từ việc trồng cây rau màu, cấy lúa kém hiệu quả, hàng trăm hộ dân ở các tỉnh Sơn La, Vĩnh Phúc... đã mạnh dạn chuyển đổi sang trồng ngô, đặc biệt là việc đưa cây ngô biến đổi gen (BĐG) vào sản xuất LTS: Ngô từng được coi là cây trồng chủ lực của nước ta, chỉ sau cây lúa, nhưng do...
