Hệ thống y tế miễn phí lộ điểm yếu

Hệ thống y tế 130 năm tuổi của Phần Lan vốn nổi tiếng thế giới vì chương trình chăm sóc sức khỏe miễn phí cho tất cả mọi người. Thế nhưng, trong bối cảnh dân số già hóa, hệ thống này đang dần lộ ra những yếu điểm.

Dân số già hóa khiến cho lượng người đóng thuế ở Phần Lan giảm dần. (Nguồn: Getty).

Miễn phí cho mọi người

Hệ thống y tế lâu đời của Phần Lan từ lâu đã nổi tiếng khắp thế giới, không chỉ được phần lớn dân số (88%) ủng hộ, chương trình chăm sóc y tế hoàn toàn miễn phí của nó khiến không một người Phần Lan nào có thể tức giận vì chi phí thuốc men (dù không phải là không có những lời phàn nàn).

Như nhà báo Phần Lan Anu Partenen chỉ ra, bạn không thể lên kế hoạch bị bệnh như thể lên kế hoạch trang trải chi phí đại học hay mua một chiếc xe hơi mới. Không ai có thể biết được khi nào họ cần được chăm sóc y tế với cái giá cực kỳ đắt đỏ. ‘Chăm sóc y tế không giống như đi mua quần’- bà Partenen nói – ‘Người tiêu dùng không thể nói rằng liệu pháp trị ung thư này quá đắt nên tôi không thể mua nó – nói chung các quy tắc thông thường của thị trường không áp dụng được với chăm sóc sức khỏe’.

Ở Phần Lan, chăm sóc y tế được coi là một quyền lợi hơn là một đặc ân, bà Partenen nói, bởi vậy mà hệ thống này được quản lý bởi Chính phủ thay vì khu vực tư nhân. Người ta không đặt câu hỏi về sự bình đẳng trong chăm sóc y tế, mà quan tâm tới tính hiệu quả của nó.

‘Chính phủ Phần Lan sẽ đàm phán giá thuốc men với các công ty phát triển liệu pháp – còn ở Mỹ, vấn đề là chương trình chăm sóc y tế bị cấm khỏi các cuộc đàm phán như vậy’- bà Partenen lý giải vì sao chăm sóc y tế ở Phần Lan lại rẻ hơn so với Mỹ.

Xét đến chất lượng của hệ thống y tế, Phần Lan là 1 trong số 5 quốc gia có tỷ lệ tử vong ở bà mẹ thấp nhất thế giới. Phần Lan cũng nằm trong số các quốc gia đứng đầu thế giới về quyền tiếp cận dịch vụ y tế.

Tuy nhiên, để vận hành và duy trì hệ thống này không hề đơn giản. Tháng 3 năm nay, Thủ tướng Phần Lan đã từ chức do không thể thông qua kế hoạch cải cách hệ thống y tế trong Quốc hội – trở thành vị Thủ tướng thứ hai liên tiếp thất bại trong việc cải cách hệ thống này.

‘Chúng tôi cần có thêm người đóng thuế’

Hệ thống y tế phi tập trung của Phần Lan thường được quản lý bởi các cấp chính quyền địa phương, với dân số trong khoảng từ hàng trăm nghìn người tới ít hơn 100 người. Và bản chất phi tập trung này không chỉ khiến cho chi phí vận hành đội lên cực cao, khó duy trì, mà còn có thể gây ra tình trạng chất lượng chăm sóc sức khỏe không đồng đều.

Chính quyền các thành phố nhận được nguồn ngân sách để rót cho hệ thống y tế địa phương dựa trên số lượng người dân đóng thuế, điều này khiến họ khó cung cấp các dịch vụ y tế cho các khu vực xa xôi và rộng lớn hơn – những nơi mà các dịch vụ y tế còn đắt đỏ hơn.

Tháng 3 năm nay, sau khi Thủ tướng Juha Sipila từ chức, Thống đốc ngân hàng Phần Lan Ollie Rehn đã cảnh báo rằng kế hoạch cải cách hệ thống y tế là điều cấp thiết xét về ’sự bền vững tài chính’.

Trong bối cảnh dân số Phần Lan đang già hóa trong khi tỷ lệ sinh đẻ giảm, số lượng người đóng thuế để duy trì hệ thống y tế đang giảm dần – trong khi dân số nói chung của nước này sống lâu hơn và gây sức ép lớn hơn lên các nguồn lực. ‘Người Phần Lan ngày càng ít sinh con hơn. Nhiều người đang già đi. Bởi vậy chúng tôi cần thêm người, chúng tôi cần thêm người đóng thuế’- Juha Tuominen, CEO của bệnh viện lớn nhất ở Phần Lan, nói – ‘Nếu muốn có sự ổn định, chúng ta cần có thêm người tới Phần Lan, hoặc sẽ buộc phải cắt giảm chi phí’.

Khi nguồn ngân sách dành cho các thế hệ tương lai đang thu hẹp dần, rồi sẽ có thêm nhiều người Phần Lan nhận ra rằng các nhu cầu của họ không được đáp ứng- ông Heiki Hiilamo, chuyên gia chính sách xã hội Phần Lan, cảnh báo. Vị chuyên gia cũng cảnh báo rằng, trừ khi được cải cách, hệ thống y tế Phần Lan có thể trở nên bất bình đẳng, khi mà người nghèo và những người ở vùng sâu vùng xa ngày càng không tiếp cận được với hệ thống vốn được thiết kế để phục vụ họ.

‘Những người không sống ở Phần Lan thường chỉ nhìn thấy phần tốt của hệ thống này’- ông Hiilamo lý giải – ‘Thông thường, chúng ta luôn chỉ cho người ta phần có ánh nắng trên đường, nhưng rõ ràng là có góc tối của con đường đó. Và hệ thống y tế rõ ràng đang ở góc tối ‘.

Linh Chi

Theo netnews.vn