Hé lộ lý do thật sự Mỹ đổ tiền vào dầu mỏ Pakistan

Dù nguồn dầu hạn chế, thỏa thuận Mỹ- Pakistan mang theo mục tiêu chiến lược: giảm ảnh hưởng Trung Quốc , gây sức ép Ấn Độ và thiết lập vị trí địa lý then chốt gần Iran.

Thỏa thuận dầu mỏ mới giữa Washington và Islamabad gây bất ngờ cho giới quan sát, khi Pakistan không phải cường quốc dầu khí. Ảnh: THX/TTXVN

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố một thỏa thuận mới với Pakistan nhằm cùng phát triển “trữ lượng dầu mỏ khổng lồ” của quốc gia Nam Á này. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, Pakistan không phải là một cường quốc dầu mỏ. Vậy, tại sao Washington và Islamabad lại đặt nền móng cho một mối quan hệ đối tác mới với trọng tâm là năng lượng ? Đài phát thanh Quốc tế DW (Đức) ngày 1/8 cho rằng, câu trả lời nằm sâu hơn trong các tính toán địa chính trị phức tạp, vượt xa giá trị thực tế của trữ lượng dầu.

Việc ký kết thỏa thuận này, cùng với việc hạ mức thuế nhập khẩu đối với Pakistan từ 29% xuống còn 19%, cho thấy một sự thay đổi đáng kể trong chiến lược của Mỹ. Theo chuyên gia về các vấn đề quốc tế Azeem Khalid, đây là “sự thay đổi thú vị trong quan hệ Pakistan – Mỹ; từ quan hệ đối tác địa chính trị và chiến lược truyền thống sang hợp tác tập trung nhiều hơn vào kinh tế”.

Động lực đằng sau thỏa thuận của Mỹ

Dù Tổng thống Trump ca ngợi trữ lượng dầu của Pakistan là “khổng lồ”, nhưng thực tế dữ liệu của Ngân hàng Trung ương Pakistan cho thấy dầu mỏ là mặt hàng nhập khẩu lớn nhất của nước này, chiếm gần 20% tổng kim ngạch nhập khẩu. Trữ lượng dầu thô có thể khai thác được của Pakistan chỉ dao động từ 234 đến 353 triệu thùng, xếp thứ 50 trên thế giới .

Điều đó cho thấy động thái của Mỹ không đơn thuần là khai thác tài nguyên. Một trong những mục tiêu chính là thiết lập một mối quan hệ đối tác kinh tế bền vững hơn. Thỏa thuận trên, được công bố ngay sau khi ông Trump áp mức thuế 25% lên Ấn Độ, cũng có thể được coi là một chiến thuật ngoại giao nhằm gây áp lực lên New Delhi. Ông Trump thậm chí còn nói đùa rằng “ai mà biết được, có thể một ngày nào đó họ sẽ bán dầu cho Ấn Độ!”

Tuy nhiên, có vẻ như dầu mỏ đang chảy theo hướng ngược lại, khi một nhà máy lọc dầu lớn nhất của Pakistan đã lên kế hoạch nhập khẩu dầu thô từ Mỹ. Điều này cho thấy thỏa thuận có thể mở ra một thị trường tiềm năng cho dầu mỏ của Mỹ, nhưng lợi ích chính của Washington nằm ở các khía cạnh địa chính trị.

Phần lớn trữ lượng dầu chưa được khai thác của Pakistan nằm ở Balochistan, khu vực giàu khoáng sản nhưng thường xuyên xảy ra các cuộc nổi dậy vũ trang. Theo chuyên gia an ninh Qamar Cheema, khi các công ty Mỹ thiết lập sự hiện diện tại đây, các cuộc nổi dậy có thể sẽ giảm đi, dẫn đến sự suy giảm hoặc thậm chí là loại bỏ hoàn toàn. Điều này sẽ giúp ổn định an ninh khu vực và bảo vệ các dự án khai thác tài nguyên.

Nhưng mối quan tâm chiến lược lớn nhất của Mỹ đối với Balochistan là vị trí địa lý của nó. Vùng này nằm gần Iran và Afghanistan, cho phép Washington có một điểm giám sát và gây áp lực tiềm tàng đối với các hoạt động của Iran. Chuyên gia Cheema nêu rõ: “Mỹ tập trung vào việc thiết lập sự hiện diện ở Balochistan, nơi giàu khoáng sản và có giá trị chiến lược quan trọng do gần Iran”.

Một mục tiêu quan trọng khác của Mỹ là giảm sự phụ thuộc ngày càng tăng của Pakistan vào Trung Quốc. Trung Quốc đã đầu tư hàng tỷ USD vào Hành lang Kinh tế Trung Quốc-Pakistan (CPEC) trị giá 65 tỷ USD, với mục đích vận chuyển hàng hóa qua Pakistan đến cảng Gwadar. Thỏa thuận này có thể tạo ra một sự cân bằng, buộc Pakistan phải cân nhắc giữa khoản đầu tư đáng kể của Trung Quốc và các khoản đầu tư trong tương lai từ Mỹ.

Trong khi các chuyên gia bày tỏ sự lạc quan thận trọng về thỏa thuận, họ cũng chỉ ra những thách thức phía trước. Việc khai thác dầu từ Balochistan có thể khiến người dân địa phương, vốn đã bất bình trước việc Trung Quốc khai thác tài nguyên, càng thêm xa lánh. Bên cạnh đó, việc thăm dò và khai thác thực tế vẫn chưa chắc chắn nếu không có cơ sở hạ tầng cần thiết và trữ lượng được xác nhận.

Tuy nhiên, thỏa thuận trên đã mở ra một kỷ nguyên hợp tác kinh tế mới giữa Mỹ và Pakistan, tập trung vào năng lượng, công nghệ và nhiều lĩnh vực khác. Nó không chỉ củng cố quan hệ đối tác kinh tế mà còn giúp Mỹ thiết lập một “đồng minh thay thế” trong khu vực, bên cạnh Ấn Độ.