Hành trình ‘lận đận’ với tàu sân bay duy nhất, soái hạm của hải quân Nga

Tàu sân bay Đô đốc Kuznetsov đã không thể hoạt động trong hơn ba năm qua sau khi ụ nổi mà nó đang ở bên trong để sữa chữa ngờ chìm xuống đáy biển.

Con tàu vừa được đưa vào ụ nổi mới để tiếp tục cuộc đại tu dang dở.

Đám cháy xảy ra trên tàu Đô đốc Kuznetsov khi đang đậu ở cảng Murmansk, ngày 12/12/2019. Ảnh: TASS /Getty Images

Theo trang War Zone, các bức ảnh mới xuất hiện cho thấy tàu sân bay duy nhất Đô đốc Kuznetsov của Nga cuối cùng đã được chuyển đến một ụ tàu mới tại Nhà máy đóng tàu Hải quân Sevmorput, còn được gọi là Nhà máy đóng tàu số 35 ở vùng Murmansk phía tây bắc nước này. Con tàu đã nằm mòn mỏi ở cảng đó hơn ba năm qua sau khi ụ nổi khổng lồ PD-50 bất ngờ chìm xuống đáy biển vào năm 2018 khi tàu đang trải qua một cuộc đại tu. Tàu Đô đốc Kuznetsov được chuyển đến một bến tàu sau sự cố, và sau đó lại bị hỏa hoạn nghiêm trọng chỉ hơn một năm sau đó.

Ụ nổi (Floating dock) là cấu trúc nổi trên mặt nước dùng để sửa chữa, bảo dưỡng tàu biển. Cấu trúc này được bơm nước vào cho chìm xuống một phần để tàu chạy vào, trước khi sửa chữa, bảo dưỡng. Sau đó nước được bơm ra, cấu trúc nổi lên, cho phép tiến hành sửa chữa, bảo dưỡng tàu. Khi sửa chữa, bảo dưỡng xong, nước lại được bơm vào, làm cho ụ chìm xuống một phần để tàu đi ra.

Tàu Kuznetsov trong một ụ nổi tại Nhà máy đóng tàu số 82, Murmansk, ngày 7/8/2010. Ảnh: TASS/Getty Images

Tuần trước, hãng tin TASS cho biết việc chuyển tàu Kuznestov vào một ụ nổi mới tại Sevmorput sắp được tiến hành. Các nguồn tin công nghiệp quốc phòng được TASS trích dẫn nói rằng mục tiêu hiện tại là việc đại tu tàu sân bay này sẽ hoàn thành không muộn hơn tháng 9.

Hơn một năm trước, việc xây dựng một ụ mới đã bắt đầu tại Nhà máy Đóng tàu số 35 nhằm tạo ra một bể nước đủ lớn để chứa tàu Kuznetsov. Như có thể thấy trong các hình ảnh vệ tinh bên dưới, hoạt động thi công đòi hỏi sự kết hợp của hai ụ nổi nhỏ hơn với nhau và sau đó là xây dựng một lưu vực mở rộng bao quanh ở phía trước chúng.

Hình ảnh vệ tinh cho thấy quá trình xây dựng ụ nổi ghép tại Xưởng đóng tàu thứ 35. Ảnh: Planet Labs

Sự cố chìm ụ nổi PD-50 đã cho thấy những khiếm khuyết đáng kể về cơ sở hạ tầng của nhà máy đóng tàu hải quân Nga và không có ụ tàu nào còn lại của Hải quân Nga đủ lớn để phục vụ sửa chữa tàu sân bay duy nhất của nước này – vốn được đóng ở Ukraine.

Việc chuyển tàu Kuznetsov vào ụ nổi mới của Nhà máy đóng tàu số 35 nhấn mạnh chính phủ Nga tiếp tục mong muốn đưa con tàu trở lại hoạt động. Tuy nhiên, những câu chuyện về hành trình nhiều “đen đủi” của con tàu này có lẽ còn lâu mới kết thúc. Tàu Đô đốc Kuznetsov từng xảy ra tai nạn cháy do điện gây chết người, máy bay rơi xuống biển khi hạ cánh, ụ nổi chìm khi đang sửa chữa và nhiều sự cố khác. Bất chấp những rủi ro đó, con tàu vẫn là soái hạm của Hải quân Nga.

Nhiều các sự cố, con tàu đã được trang bị lại và được kỳ vọng sẽ sẵn sàng để thử nghiệm trên biển trong năm nay, nếu như mốc thời gian không bị trì hoãn thêm.

Tàu Đô đốc Kuznetsov có một lịch sử thú vị. Ban đầu nó được đặt tên là “Riga”, nhưng đã hạ thủy vào năm 1985 với tên gọi “Leonid Brezhnev”, rồi lại bắt đầu thử nghiệm trên biển với tên khác là “Tbilisi”. Cuối cùng tàu được đưa vào biên chế với tên gọi “Đô đốc Hạm đội Liên Xô Kuznetsov”, hay “Đô đốc Kuznetsov” vào năm 1991 và đi vào hoạt động đầy đủ từ năm 1995. Nó không chạy bằng năng lượng hạt nhân mà bằng một loại nhiên liệu nặng, chua là dầu Mazut, toả ra khói đen có mùi khó chịu vào không khí.

Chiếc Su-33 (trái) và MiG-29K (phải) trên tàu Đô đốc Kuznetsov ở Địa Trung Hải, ngoài khơi Syria ngày 8/1/2017. Ảnh: TASS/Getty Images

Người Nga đã có kế hoạch lớn cho Đô đốc Kuznetsov. Nó được cho là tàu sân bay thực sự đầu tiên của Liên Xô. Các lớp tàu trước chỉ có thể chở trực thăng Ka-27 hoặc Ka-31 hoặc máy bay chiến đấu cất hạ cánh thẳng đứng Yak-38. Kuznetsov có thể phục vụ một phi đội không quân gồm các máy bay chiến đấu Sukhoi Su-33 mới và chiến đấu Su-25 cũ hơn, bên cạnh các trực thăng.

Các tiêm kích và cường kích sẽ cất cánh từ một đường băng dốc kiểu trượt tuyết. Tàu Đô đốc Kuznetsov mang theo lượng vũ khí khổng lồ, gồm 12 tên lửa hành trình chống hạm P-700 Granit dẫn đường bằng radar và 190 tên lửa phòng không.

Con tàu “chị em” của nó, tàu Varyag, được bán cho một doanh nhân Trung Quốc vào năm 1998, rồi được cải tiến, trang bị để trở thành Liêu Ninh, tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc.

Máy bay Su-33 cất cánh khỏi tàu Kuznetsov trên Địa Trung Hải, vào 10/1/2017. Ảnh TASS/Getty Images

Kể từ khi gia nhập Hạm đội Phương Bắc vào năm 1991, tàu Đô đốc Kuznetsov đã trở nên nổi tiếng với những sự cố và trục trặc. Khi ở ngoài khơi bờ biển Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 1/2009, hoả hoạn trên tàu đã khiến một thành viên thủy thủ đoàn thiệt mạng. Một tháng sau, tàu gặp sự cố ngoài khơi bờ biển Ireland, làm rò rỉ khoảng 300 tấn dầu vào đại dương.

Đô đốc Kuznetsov đã trải qua thời gian sửa chữa kéo dài tại cảng nhiều lần. Sự cố và tai nạn xảy ra thường xuyên đến nỗi con tàu thường phải được một tàu chở dầu đi kèm theo sau để sửa chữa. Bất cứ khi nào lên đường, Đô đốc Kuznetsov lại phải nhờ tới một tàu lai dắt mới ra khỏi cảng được.

Hoạt động triển khai chiến đấu duy nhất của tàu tới Syria trong năm 2016 đã diễn ra không suôn sẻ. Hai máy bay chiến đấu gồm một chiếc Su-33 và một chiếc MiG-29K đã lao xuống nước do dây hãm của tàu bị đứt trong quá trình hạ cánh. Vụ việc đã buộc số máy bay còn lại của phi đội trên tàu sân bay phải chuyển đến Căn cứ Không quân Khmeimim ở Syria.

Dàn chiến đấu cơ Sukhoi Su-33 trên tàu Đô đốc Kuznetsov vào 14/10/2016. Ảnh: TASS/Getty Images

Sau khi trở về từ Syria, tàu Đô đốc Kuznetsov đã bắt đầu được đại tu và hiện đại hóa để kéo dài thời gian hoạt động. Nhưng ngay cả khi ở cảng, những rắc rối của Đô đốc Kuznetsov vẫn tiếp diễn. Năm 2018, ụ nổi khổng lồ nơi tàu đang được đại tù bị chìm khiến cần cẩu 70 tấn đổ sập, làm hư hỏng sàn đáp. Sự cố khiến một công nhân thiệt mạng và 4 người khác bị thương.

Hai công nhân khác thiệt mạng vào năm 2019 do hỏa hoạn trong phòng máy của tàu sau một tai nạn hàn. 11 người khác bị thương trong vụ đó.

Gần đây hơn, giám đốc nhà máy đóng tàu giám sát việc tái trang bị tàu đã bị bắt và bị buộc tội tham ô khoảng 45 triệu rúp được phân bổ cho việc sửa chữa tàu Đô đốc Kuznetsov.

Nga là quốc gia đang liên tục cập nhật vũ khí hiện đại cho quân đội. Nhưng bất chấp tất cả những tiến bộ này, người Nga dường như vẫn mắc kẹt với tàu sân bay duy nhất gặp nhiều “lận đận”.

Vấn đề chính là Nga phụ thuộc vào các quốc gia khác để cung cấp linh kiện cho tàu chiến của mình. Cho đến khi Điện Kremlin giải quyết được vấn đề công nghiệp quốc phòng trong nước này, hải quân Nga có thể sẽ phải gánh chịu hậu quả.