Hàng triệu thùng dầu vẫn lênh đênh trên Biển Đen, chờ qua eo biển Thổ Nhĩ Kỳ
Tình trạng hàng chục tàu chở dầu ùn tắc tại các eo biển Thổ Nhĩ Kỳ vẫn tiếp diễn khi các bên không thể đưa ra giải pháp cho vấn đề bảo hiểm liên quan đến lệnh trừng phạt dầu thô của Nga.
Tàu thuyền neo đậu trên Biển Đen để chờ qua eo biển Bosporus ngày 17/11/2022.
Ảnh: AP
Hãng Bloomberg dẫn lời một số quan chức Thổ Nhĩ Kỳ phát biểu với điều kiện giấu tên cho biết gần 2 triệu tấn dầu, hay khoảng 15 triệu thùng dầu, đang bị giữ lại tại eo biển Bosphorus và Dardanelles vì không có đủ giấy tờ bảo hiểm theo quy định áp trần giá dầu mới.
Hai tuyến đường thủy này là những nút thắt quan trọng đối với dòng chảy của dầu thô và các mặt hàng khác vận chuyển từ Biển Đen. Trong năm qua, gần 700 triệu thùng dầu đã được vận chuyển qua khu vực này.
Trước đó, dữ liệu theo dõi tàu thuyền của Bloomberg cho biết 26 tàu chở dầu xuất phát từ Kazakhstan đã phải nằm chờ đợi ở ngoài khỏi Thổ Nhĩ Kỳ cùng với khoảng 23 triệu thùng nhiên liệu. Tuy nhiên, phía chính quyền Kazakhstan lại công bố con số thấp hơn.
Từ cuối tháng 11, giới chức trách Thổ Nhĩ Kỳ đã thông báo các tàu chở dầu đi qua vùng biển của nước này sẽ phải cung cấp đầy đủ giấy tờ bảo hiểm phù hợp và chờ đợi Ankara xác minh giấy tờ. Động thái của Thổ Nhĩ Kỳ diễn ra trong bối cảnh Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu (G7), Liên minh châu Âu (EU) và Australia nhất trí áp giá trần đối với dầu thô xuất khẩu bằng đường biển của Nga ở mức 60 USD/thùng kể từ ngày 5/12.
Các quan chức Mỹ và Anh đang thúc đẩy Thổ Nhĩ Kỳ xem xét lại yêu cầu về bằng chứng bảo hiểm, đặc biệt khi các hàng hóa từ Kazakhstan không phải chịu lệnh trừng phạt. Song cho đến nay, họ vẫn chưa thể đàm phán thành công.
Video đang HOT
Thứ trưởng Tài chính Mỹ Wally Adeyemo đã trao đổi với Thứ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Sedat Onal rằng chương trình này chỉ áp dụng cho dầu có nguồn gốc từ Nga và không cần kiểm tra thêm.
Hãng thông tấn TASS cho biết toàn bộ tàu chở dầu và hàng hóa của Kazakhstan đã được bảo hiểm và các công ty cung cấp bảo hiểm – chủ yếu là các công ty bảo hiểm của Anh – đang đàm phán với chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ. Ông Magzum Mirzagaliev, giám đốc điều hành của nhà sản xuất quốc gia NC KazMunayGas ước tính rằng chỉ có 8 – 10 tàu chở dầu bị mắc kẹt ở eo biển Thổ Nhĩ Kỳ là có liên quan đến Kazakhstan.
Báo cáo của cơ quan quản lý cảng địa phương cho biết chỉ có một tàu chở dầu có tên Vladimir Tikhonov đi qua eo biển này kể từ khi quy định mới của Thổ Nhĩ Kỳ có hiệu lực. Tác động từ hành động của Thổ Nhĩ Kỳ đối với các tàu chở dầu thô của Kazakhstan là một ví dụ ban đầu cho thấy các biện pháp trừng phạt và cơ chế giá trần với dầu Nga có thể làm gián đoạn các chuyến hàng dầu thô hợp pháp.
Trước đó, Liên minh châu Âu (EU) cùng các đồng minh trong Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu (G7) và Australia đã nhất trí áp giá trần đối với dầu thô xuất khẩu bằng đường biển của Nga ở mức 60 USD/thùng kể từ ngày 5/12. Cũng từ thời điểm này, lệnh cấm mua dầu thô của Nga do EU áp đặt chính thức có hiệu lực. Ngoài ra, các nước trên cũng dự kiến áp giá trần đối với các sản phẩm từ dầu từ ngày 5/2/2023, với các thông số sẽ được thiết lập sau.
Tương lai đầy lo ngại của thoả thuận xuất khẩu ngũ cốc Ukraine khi yêu cầu của Nga chưa được giải quyết
Mặc dù nhận được lời khen từ nhiều nhà lãnh đạo quốc tế về việc gia hạn thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine, một số chuyên gia vẫn bày tỏ lo ngại về triển vọng của thỏa thuận sau bốn tháng nữa, khi Nga cho biết các yêu cầu của nước này vẫn chưa được giải quyết đầy đủ.
Lúa mì được chuyển lên tàu hàng tại cảng quốc tế Rostov-on-Don để chuyển tới Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 26/7/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Cơn mưa lời khen
Ngày 17/11, thỏa thuận xuất khẩu nông sản từ Ukraine nhằm giảm bớt tình trạng thiếu lương thực toàn cầu đã được gia hạn thêm bốn tháng. Bộ Ngoại giao Nga cũng xác nhận gia hạn thỏa thuận ngũ cốc trong 120 ngày bắt đầu từ ngày 18/11 mà không có bất kỳ thay đổi nào đối với thỏa thuận hiện tại. Tuy nhiên, thời gian gia hạn 120 ngày ít hơn kỳ vọng của LHQ và Ukraine về thời gian một năm.
Dù vậy, Tổng Thư ký Liên hợp quốc (LHQ) Antonio Guterres đã lên tiếng hoan nghênh việc gia hạn thoả thuận xuất khẩu ngũ cốc Biển Đen nhấn mạnh tầm quan trọng của thỏa thuận đã giúp thế giới "tránh được một cuộc khủng hoảng lương thực trên toàn cầu".
Ông Guterres cho biết LHQ cũng "cam kết loại bỏ hoàn toàn những trở ngại còn lại đối với việc xuất khẩu thực phẩm và phân bón từ Nga" - một phần của thỏa thuận mà Nga coi là quan trọng.
Rebeca Grynspan, Tổng thư ký Hội nghị Thương mại và Phát triển của Liên hợp quốc (UNCTAD), viết trên Twitter rằng việc gia hạn thỏa thuận là tin tốt cho an ninh lương thực toàn cầu và cho các nước đang phát triển. Bên cạnh đó, thỏa thuận cũng sẽ giúp giải quyết những khó khăn về nguồn cung phân bón.
Vai trò của thỏa thuận
Sự sụt giảm các chuyến hàng ngũ cốc của Ukraine sau xung đột với Nga vào cuối tháng Hai đã góp phần gây ra cuộc khủng hoảng giá lương thực toàn cầu sau những tác động của đại dịch COVID-19 và các cú sốc liên quan đến biến đổi khí hậu.
Thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen được Nga và Ukraine ký riêng rẽ với LHQ và Thổ Nhĩ Kỳ ngày 22/7, tại thành phố Istanbul của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm giải quyết vấn đề cung cấp lương thực và phân bón ra thị trường toàn cầu. Thỏa thuận này đã giúp nối lại hoạt động xuất khẩu ngũ cốc từ ba cảng ở Ukraine, nhà sản xuất ngũ cốc và hạt có dầu lớn.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết kể từ ngày 1/8, hơn 450 tàu đã chở 11 triệu tấn ngũ cốc và các thực phẩm khác của Ukraine đã được vận chuyến đến nhiều địa điểm trên khắp thế giới. Ông cho biết hàng chục triệu người, chủ yếu ở các nước châu Phi, đã được cứu thoát khỏi nạn đói, giá lương thực thấp hơn đáng kể so với thời điểm Ukraine không xuất khẩu lương thực.
Kể từ tháng Bảy, khoảng 11,1 triệu tấn nông sản đã được vận chuyển theo thỏa thuận, trong đó có 4,5 triệu tấn ngô và 3,2 triệu tấn lúa mỳ.
Tàu chở ngũ cốc của Ukraine di chuyển dọc Eo biển Bosphorus, Thổ Nhĩ Kỳ, khi trên đường tới Tripoli, Liban, ngày 3/8/2022. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Lo ngại chưa dứt
Sau thông tin thỏa thuận ngũ cốc được gia hạn, giá lúa mỳ tại Chicago đã giảm 2% và trong khi giá ngô giảm 1,3%. Song, một thương nhân người Pháp lưu ý thỏa thuận sẽ chỉ kéo dài trong bốn tháng. Điều này đồng nghĩa với việc không có sự chắc chắn sau bốn tháng nữa. Câu hỏi được đặt ra là liệu Nga có tiếp tục ký gia hạn hay không?
Ukraine và Nga là những nhà xuất khẩu ngũ cốc lớn trên toàn cầu. Nga là nước xuất khẩu lúa mỳ lớn nhất thế giới và là nhà cung cấp phân bón chính cho thị trường toàn cầu.
Tuy nhiên, hãng Reuters trích hai nguồn tin thân cận cho biết việc xuất khẩu amoniac của Nga thông qua một đường ống dẫn đến Biển Đen vẫn chưa được thống nhất. Tuy nhiên, Nga sẽ tiếp tục nỗ lực để nối lại hoạt động xuất khẩu mặt hàng này. Amoniac là một thành phần quan trọng trong phân bón.
Kể từ tháng Bảy, Nga đã nhiều lần cho biết các lô hàng ngũ cốc và phân bón của nước này đã bị hạn chế do các lệnh trừng phạt. Bộ Ngoại giao Nga cho biết sẽ xem xét đầy đủ các điều kiện để tạo thuận lợi cho hàng xuất khẩu của họ trong những tháng tới.
Ba nước 'giải cứu' dầu thô Nga trước lệnh trừng phạt của EU Ba nước từng giúp Nga duy trì được dòng dầu xuất khẩu ngay sau khi Moskva mở chiến dịch quân sự ở Ukraine dường như vẫn tiếp tục mua dầu của Nga, với Thổ Nhĩ Kỳ là nước đi đầu trong những thương vụ mua bán gần đây. Tàu chở dầu Moscow University tại cảng Kozmino, Nga. Ảnh: Reuters Sự gia tăng số...