Hàng phòng ngự là nỗi lo của Park Hang-seo
Hàng thủ sẽ mang đến không ít nỗi lo cho tuyển Việt Nam, dù đây từng là phòng tuyến khiến HLV Park Hang-seo tự hào nhất.
5 bàn thắng sau 5 trận, là thông số không thể giúp bất cứ đội bóng nào xếp đầu bảng ở vòng loại World Cup, trừ Việt Nam. Thầy trò HLV Park Hang-seo đang là tập thể kỳ lạ: ghi bàn nhỏ giọt, nhưng kiếm điểm rất hiệu quả. Giành 11 điểm với 5 bàn thắng, tức là cứ ghi 1 bàn, tuyển Việt Nam lại có 2,2 điểm.
Đội bóng giành ngôi đầu bảng với số bàn ít ỏi, chắc chắn phải có hàng thủ vững vàng. Dù vậy, tấm khiên của Park Hang-seo đã bắt đầu xuất hiện vấn đề.
Nền móng lung lay
Thành công của HLV Park Hang-seo ở Việt Nam, bên cạnh nguyên do đẳng cấp, kinh nghiệm của chiến lược gia này, cùng với năng lực của cầu thủ, không thể bỏ qua yếu tố “thời vận”. HLV người Hàn Quốc gặp không ít thuận lợi khi vừa đặt chân tới Việt Nam xây dựng đội bóng, một trong số đó nằm ở hàng phòng ngự.
Ông mất rất ít thời gian để tìm kiếm một hàng phòng ngự phù hợp với triết lý, được thành hình bốn giai đoạn xây dựng. Giai đoạn đầu xuất phát từ trận hòa 0-0 với Afghanistan ở vòng loại Asian Cup 2019, giúp HLV Park Hang-seo hiểu rằng sơ đồ 4 hậu vệ không thể giúp Việt Nam thắng các đội mạnh ở châu Á. Ông lập tức chuyển sang sơ đồ 3.
Giai đoạn hai là vòng chung kết U23 châu Á, nơi Bùi Tiến Dũng, Đỗ Duy Mạnh và Đoàn Văn Hậu bước ra ánh sáng. Tháng 3/2018, tuyển Việt Nam gặp Jordan, và HLV Park chỉ cần 45 phút để nhận ra tài năng của Đặng Văn Lâm. AFF Cup 2018, ông Park tìm ra Nguyễn Trọng Hoàng, trước khi Quế Ngọc Hải chói sáng ở Asian Cup 2019 trong vai trò trung vệ “thòng” thay Trần Đình Trọng.
Hàng phòng ngự được đắp móng chỉ sau 1 năm, rồi đi cùng vinh quang của tuyển Việt Nam đến thời điểm này.
Tuyển Việt Nam chỉ thủng lưới một bàn ở vòng loại thứ hai World Cup 2022, là đội phòng ngự tốt thứ hai ở châu Á. Ảnh: Minh Chiến.
Trước tiên, phải khẳng định tuyển Việt Nam không phải đội bóng chỉ biết phòng ngự. Nhìn hai chiến thắng 1-0 và một trận hòa 0-0 ở vòng loại World Cup 2022, dễ kết luận các học trò của HLV Park Hang-seo tấn công kém, nên phải dựa vào hàng thủ chắc chắn để kiếm điểm. Tuy nhiên, thực tế là tuyển Việt Nam đá để thắng, chứ không phải ghi nhiều bàn. Triết lý này được hình thành dựa trên niềm tin tuyệt đối vào hàng phòng ngự. 3 năm qua, chiến lược gia người Hàn Quốc được đền đáp xứng đáng.
Ngọc Hải, Tiến Dũng, Văn Lâm đá trọn vẹn 450 phút sau 5 trận vòng loại. Nếu không vướng chuyến đi Hà Lan ký hợp đồng với SC Heerenveen, Văn Hậu có thể đạt con số tối đa. Duy Mạnh và Trọng Hoàng chỉ nghỉ lần lượt 16 và 28 phút.
Tuyến phòng ngự không chỉ chơi hiệu quả, mà còn bền bỉ, ổn định và duy trì phong độ cao. Ở 3 giải lớn gần nhất (trừ Asian Cup), tuyển Việt Nam đều giữ sạch lưới trên 60% số trận toàn giải, gồm ASIAD (71,4%), AFF Cup (62,5%) và vòng loại World Cup (80%).
Dù vậy, gần 2 năm sau trận đấu chính thức cuối cùng, rất nhiều biến cố xảy ra với các học trò của Park. Văn Lâm không thi đấu 6 tháng do vướng rắc rối pháp lý với CLB Muangthong (Thái Lan) và ngồi ngoài 3 trận gần nhất ở Cerezo Osaka. Duy Mạnh nghỉ 1 năm sau chấn thương dây chằng. Văn Hậu chỉ đá chính 1 trận trong năm 2020 và nghỉ thi đấu 7 tháng qua.
Tiến Dũng, Ngọc Hải và Trọng Hoàng là những cầu thủ hiếm hoi ra sân đều đặn, với tổng cộng 2762 phút đá cho CLB Viettel từ đầu mùa, nhưng cũng chỉ tròn vai. Trong bối cảnh Malaysia, UAE hay Indonesia nhập tịch cầu thủ, triệu tập những gương mặt mới, đồng nghĩa nhiều công cụ hơn để “giải mã” tuyển Việt Nam, HLV Park Hang-seo phải nâng cấp độ khó của đề bài. Nhưng với nhân sự hiện tại, sắp xếp một tuyến phòng ngự tốt không phải nhiệm vụ dễ dàng.
Video đang HOT
Văn Hậu nghỉ thi đấu 7 tháng, nên khó lấy lại phong độ sau khi kết thúc liệu trình phù hợp. Ảnh: Minh Chiến.
Rủi ro của sự ổn định
Khi HLV Park Hang-seo bỏ qua Nguyễn Hữu Tuấn, trung vệ đang chơi tốt ở HAGL, để gọi trở lại Văn Hậu, Đình Trọng, chiến lược gia Hàn Quốc đã chọn sự ổn định. Đây không phải là phép bắc cầu, kiểu “Hữu Tuấn khỏe mạnh” không bằng “Văn Hậu phập phù”, mà giữa cái tốt và cái phù hợp, tuyển Việt Nam chỉ mở cánh cửa với vế thứ hai.
HLV Park có cái lý của ông. Đội tuyển quốc gia không phải CLB. Với đặc thù chỉ tập trung vài lần mỗi năm, mỗi lần không quá 3 tuần, HLV không có thời gian để chờ đợi cầu thủ hòa nhập. Thay vì xoay nhiều bài vở, ban huấn luyện thường chọn những gương mặt quen thuộc, đã hiểu sẵn triết lý để ốp vào đá luôn. Điều này càng cần thiết với các hậu vệ, khi giá trị của sự ổn định đổi lấy bằng thành bại của một chiến dịch.
Trong buổi tập đầu tiên khi đặt chân tới Việt Nam, HLV Park Hang-seo yêu cầu học trò không tập với bóng, mà thực hiện nhuần nhuyễn bài di chuyển không bóng. Các cầu thủ phải di chuyển đồng bộ. Nếu ai di chuyển lệch nhịp, ông sẽ cho dừng bài tập và nhắc nhở riêng cá nhân đó.
Với HLV Park, dù đá với sơ đồ nào, toàn đội cũng phải giữ đúng cự ly, biết hỗ trợ, bọc lót cho nhau. Khối đội hình vững chắc của tuyển Việt Nam đã nuốt chửng nhiều đối thủ mạnh trong khu vực. Rất khó đạt đến sự ăn ý này. Do đó, HLV Park không muốn thay đổi cỗ máy đang trơn tru, bởi ráp vào nhân tố mới, các chiến thuật nhóm, chiến thuật cá nhân sẽ phải xoay chuyển theo.
Trong cuốn sách “Chúng ta là Việt Nam, chúng ta là một”, HLV Park Hang-seo phân tích các yếu tố cần có ở hậu vệ của ông: sức mạnh, thể lực, khả năng đấu tay đôi, đỡ và chuyền bóng tốt. “Sơ đồ 4 hậu vệ yêu cầu tính tổ chức, còn sơ đồ 3 hậu vệ đòi hỏi nhiều hơn ở năng lực từng cầu thủ, khi các trung vệ thường rơi vào thế đấu tay đôi”, ông Park lý giải.
Việc Nguyễn Hữu Tuấn chơi tốt ở HAGL không khẳng định 100% anh sẽ chơi tốt trong hệ thống của đội tuyển. Giữa cái tốt và cái phù hợp, tuyển Việt Nam chỉ mở cánh cửa với vế thứ hai. Ảnh: Minh Chiến.
Ông cũng phân tích kỹ: các cầu thủ phòng ngự phải biết chuyền dài, thực hiện những “đường chuyền có hồn”, với điểm rơi và lực vừa vặn cho tiền đạo. Tuyển Việt Nam đã ghi 2 bàn bằng những đường chuyền của hậu vệ, đều đến từ cùng kịch bản: hậu vệ dâng cao, bất thình lình chuyền bóng xé toang hàng thủ đối phương cho tiền đạo lập công.
Với tiêu chí này, quỹ lựa chọn của tuyển Việt Nam thực tế không nhiều, dù 43,2% số cầu thủ được gọi ở đợt tập trung này là các hậu vệ. V.League là giải đấu thiên về phòng ngự với tổng bàn thắng trung bình các trận chỉ xấp xỉ con số 2, và 3 đội đang dẫn đầu cũng là những đội phòng ngự tốt nhất giải. Sự xuất hiện của các tiền đạo ngoại (100% các đội V.League có trung phong đến từ châu Phi hoặc châu Mỹ) giúp trình độ hậu vệ được nâng cao.
Tuy nhiên, BLV Vũ Quang Huy phân tích: hầu hết đội bóng ở V.League vẫn lựa chọn lối đá phòng ngự thụ động, chỉ phất dài lên cho ngoại binh xử lý. Các cầu thủ phòng ngự, vì thế, chỉ làm nhiệm vụ phá bóng thuần túy, trong khi HLV Park yêu cầu các trung vệ phải biết khống chế, chuyền bóng tốt và kiến tạo, ghi bàn khi cần.
4 trên tổng số 5 bàn thắng của tuyển Việt Nam ở vòng loại World Cup được ghi hoặc kiến tạo bởi các hậu vệ. “Không chỉ ngăn chặn đối phương, mà hậu vệ còn phải biết tấn công. Nhiệm vụ của họ rất nặng nề”, HLV Park nhấn mạnh.
Điều này lý giải vì sao HAGL từng rơi vào khủng hoảng, nhưng Vũ Văn Thanh hay Nguyễn Phong Hồng Duy vẫn được gọi, bởi đây là những cầu thủ chạy cánh hiếm hoi biết phối hợp nhóm, thay vì chỉ tạt bổng. CLB Hà Nội đang đứng hạng bảy, song vẫn có 10 đại diện lên tuyển (chủ yếu là hậu vệ), bởi đây vẫn là đội bóng đẳng cấp và có tính tổ chức cao nhất V.League. HLV Park Hang-seo đề cao yếu tố này, hơn cả phong độ của từng cá nhân.
HLV Park Hang-seo yêu cầu hậu vệ phải biết khống chế bóng và chuyền dài tốt. Không nhiều cầu thủ có thể chuyền dài ấn tượng như Quế Ngọc Hải hay Duy Mạnh. Ảnh: Minh Chiến.
Dù vậy, bản danh sách hậu vệ ít biến đổi đang cho thấy một vấn đề khác của V.League. HLV Park Hang-seo cùng các trợ lý đã theo dõi, phân tích 218 trận ở mùa 2020 và nửa đầu mùa 2021, có mặt ở sân bóng tại 14 tỉnh thành, nhưng vẫn không tìm ra nổi một nhân tố mới ở hàng phòng ngự.
Trong số 16 hậu vệ, Lê Văn Xuân, Nguyễn Minh Tùng, Đỗ Thanh Thịnh và Nguyễn Thanh Bình là những tân binh. Văn Xuân và Thanh Bình được “cấy” lên học việc để về phục vụ U22 Việt Nam, Thanh Thịnh chơi không tốt ở SEA Games 30, còn Minh Tùng khó trụ lại.
Nếu có nhân tố xuất sắc, HLV Park Hang-seo sẵn sàng thay đổi. Ông không phải tuýp HLV bảo thủ đến mức giữ bằng được một đội hình. Trọng Hoàng từng được xếp đá thay Văn Thanh ngay trước thềm AFF Cup 2018, Ngọc Hải lùi về đá trung tâm ở Asian Cup 2019, hay Hồng Duy đá thay Văn Hậu ở vòng loại World Cup.
Song, ngoài nhóm cầu thủ đá chính, mặt bằng trình độ hậu vệ Việt Nam hiện nay chưa cao. Minh chứng là những trung vệ biết triển khai bóng, giỏi tổ chức lối chơi, biết kiến tạo, ghi bàn ở V.League như HLV Park mong muốn chỉ đếm trên đầu ngón tay. Với nguyên liệu ít ỏi, tuyển Việt Nam phải bằng lòng với nhân sự hiện tại.
Tuy nhiên, lịch sử chứng minh rằng khó khăn thường là thời cơ để HLV Park tìm ra giải pháp. Trọng Hoàng, Đỗ Hùng Dũng, Nguyễn Tuấn Anh đã chen chân vào đội hình tưởng như hoàn hảo của ĐTQG, rồi trở thành trụ cột đến hôm nay. Ông có thể hy vọng điều tương nhân tố mới xuất hiện vị trí hậu vệ, nếu không, bộ khung cũ phải lấy lại phong độ trong một tháng tập luyện ít ỏi. Nếu không, tuyển Việt Nam sẽ đối diện với vấn đề khó giải nhất sau 3 năm đầy ắp thành công.
HLV Park Hang Seo đau đầu với hàng thủ tuyển Việt Nam
Hàng thủ từng là chỗ dựa vững chắc của tuyển Việt Nam, nhưng trong năm 2020, nhiều hậu vệ gặp vấn đề với chấn thương và phong độ.
Tuyển Việt Nam mới ghi 5 bàn ở vòng loại World Cup. Trong tất cả các đội đang dẫn đầu bảng đấu vòng loại, không đội nào ghi ít bàn như thầy trò HLV Park Hang Seo. Nền móng thành công của tuyển Việt Nam là tuyến phòng ngự vững chãi với chỉ 1 bàn thua sau 5 trận. Tuy nhiên, nền móng này đang lung lay dữ dội.
Khủng hoảng chấn thương
HLV Park Hang Seo gần như chỉ sử dụng cố định một bộ khung phòng ngự ở vòng loại World Cup, với Quế Ngọc Hải, Bùi Tiến Dũng, Đỗ Duy Mạnh ở vị trí trung vệ và Đoàn Văn Hậu, Nguyễn Trọng Hoàng chạy cánh. Nếu Trần Đình Trọng trở lại, HLV Park sẽ có đồng thời bốn trung vệ đẳng cấp để luân phiên sử dụng.
Duy Mạnh rất quan trọng với tuyển Việt Nam. (Ảnh: Hồng Nam)
Nhóm cầu thủ này, cùng với Vũ Văn Thanh và Nguyễn Phong Hồng Duy, đã đồng hành cùng HLV Park từ AFF Cup 2018, Asian Cup 2019 đến vòng loại World Cup. Nếu các hậu vệ không gặp vấn đề về sức khỏe, HLV Park sẽ không thay thế.
Dù vậy, các hậu vệ của ông Park đang gặp rất nhiều vấn đề. Duy Mạnh phải nghỉ thi đấu cả năm 2020 sau chấn thương gặp phải ở trận chung kết Siêu Cúp Quốc gia 2019. Không đá trận nào trong 10 tháng vừa qua, phong độ của Duy Mạnh khi trở lại vẫn là dấu hỏi.
Đình Trọng còn gặp nhiều vấn đề hơn. Tháng 5 vừa qua, trung vệ sinh năm 1997 phải phẫu thuật ở TP.HCM. Đây là ca phẫu thuật thứ ba của Đình Trọng trong hai năm.
Một năm rưỡi vừa qua, Đình Trọng không đá thêm trận nào trong khuôn khổ CLB. Việc chấn thương liên miên và phải rút ngắn thời gian hồi phục cho VCK U23 châu Á 2020 khiến Đình Trọng khó trở lại với 100% phong độ. Thậm chí, đá được với 70%, 80% phong độ trước chấn thương đã là khó với cầu thủ gốc Gia Lâm.
Văn Hậu vừa phải phẫu thuật dứt điểm chấn thương sụn chêm, phải nghỉ thi đấu khoảng 3 đến 4 tháng. Sau khi chuyển sang Heerenveen, Văn Hậu chỉ được đá ở đội trẻ. Trong khuôn khổ đội 1, cầu thủ sinh năm 1999 chỉ đá vỏn vẹn 4 phút ở Cúp Quốc gia Hà Lan. Trở về Hà Nội FC, Văn Hậu dính liền hai chấn thương nặng, chỉ đá 134 phút, chưa cho thấy sự tiến bộ.
Văn Hậu liên tục chấn thương từ khi về nước.
Phải nghỉ đến hết tháng 3/2021, ngay cả khi trở lại, phong độ của Văn Hậu vẫn là dấu hỏi lớn, giống Đình Trọng và Duy Mạnh.
Trọng Hoàng vô địch V-League cùng CLB Viettel, song cũng chỉ ra sân 14/20 trận. Ở tuổi 32 vào năm 2021, khó đòi hỏi "lão tướng" của Viettel đá với 100% khả năng trong màu áo tuyển.
Cầu thủ thay thế cho Trọng Hoàng là Văn Thanh chỉ có mùa giải tạm được trong màu áo HAGL. Sau chấn thương dây chằng, Văn Thanh cũng không còn lên công về thủ ổn định. Nhiều trận đấu, hậu vệ gốc Hải Dương được xếp đá tiền đạo.
Ngọc Hải và Tiến Dũng là những cầu thủ hiếm hoi đá ổn định suốt mùa giải, với cùng 19 trận ra sân cho Viettel. Đây là an ủi nhỏ nhoi của HLV Park giữa một rừng nỗi lo.
Khó tìm phương án thay thế
Lỗ hổng hàng thủ khiến HLV Park phải ưu tiên tìm lời giải. Đó là lý do trong 13 cầu thủ mới ở đợt tập trung này, có tới 6 người đá ở hàng hậu vệ. Ông Park gọi Nguyễn Minh Tùng, Vũ Xuân Cường (CLB Thanh Hóa), Dương Thanh Hào (Than Quảng Ninh), Nguyễn Văn Việt (HAGL), Bùi Hoàng Việt Anh (Hà Nội FC) và Sầm Ngọc Đức (CLB TP.HCM).
Dàn cầu thủ này thi đấu ổn định ở V-League 2020, đặc biệt là Việt Anh (Cầu thủ trẻ xuất sắc nhất V-League) và Ngọc Đức, Thanh Hào, Xuân Cường. Tuy nhiên, đặc thù ở vị trí hậu vệ trong sơ đồ 3-4-3 của HLV Park Hang Seo là thách thức với bất cứ cầu thủ nào.
Bùi Hoàng Việt Anh là gương mặt giàu triển vọng.
Trong ngày đầu tập trung, ông "nắn gân" học trò: có vị trí ở CLB là một chuyện, lên tuyển là chuyện khác và cầu thủ phải "đáp ứng năng lực cá nhân ở vị trí của mình".
Hầu hết các đội V-League hiện nay đều không đá với sơ đồ ba trung vệ, Nhóm cầu thủ nói trên, trừ trường hợp của Việt Anh ở giải U23 châu Á, đã quen với sơ đồ bốn hậu vệ.
Theo chia sẻ của HLV Park, đá ba trung vệ đòi hỏi năng lực cá nhân của từng cầu thủ nhiều hơn, khiến họ phải có thể lực và tốc độ cực tốt. Sơ đồ ba trung vệ cũng yêu cầu khả năng phối hợp và cầm bóng rất tốt. Yếu tố này chưa xuất hiện ở nhiều trung vệ tại V-League.
Các trung vệ trong màu áo tuyển phải tham gia xây dựng lối chơi, luân chuyển bóng, cáng đáng những nhiệm vụ nặng nề. Cá biệt như Văn Hậu, Quế Ngọc Hải còn phải sắm vai kiến tạo cho đồng đội.
Nhìn chung, khối lượng công việc khổng lồ cùng đặc thù chiến thuật khiến rất ít hậu vệ khiến HLV Park vừa lòng. Hai năm qua, ông chỉ sử dụng sáu hậu vệ "cứng", không dùng nhiều hơn. Những cầu thủ dự bị như Hồ Tấn Tài, Nguyễn Hữu Tuấn không có cơ hội.
HLV Park Hang Seo rất kỳ vọng tìm kiếm được những hậu vệ mới, bởi đặt niềm tin vào những Văn Hậu, Duy Mạnh có thể đá với 100% sức sau khi phục hồi chấn thương là canh bạc với rủi ro thua cao hơn thắng rất nhiều. Dù vậy, các cầu thủ có đáp ứng được nhu cầu của HLV không lại là vấn đề khác.
Bài toán trung vệ ĐT Việt Nam: Ai thay Duy Mạnh, Đình Trọng? Chấn thương của Đỗ Duy Mạnh và Trần Đình Trọng buộc HLV Park Hang Seo phải triệu tập nhiều trung vệ khác. Nhưng trong cái rủi cũng có cái may, đây là thời điểm để nhà cầm quân Hàn Quốc bước đầu tính đến những phương án B cho hàng thủ Việt Nam, khi Duy Mạnh hay Đình Trọng vắng mặt. Ông Park...