Hạn chế phương tiện cá nhân: Những câu chuyện nói cho… “sướng miệng”?

Mới đây, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đưa ra dự thảo “Đề án hạn chế phương tiện cá nhân tham gia giao thông tại các đô thị lớn” để lấy ý kiến các địa phương.

Đăng kiểm xe máy có hết tắc đường? Ảnh: Quỳnh Anh

Theo đề án này, hàng năm xe máy cũng phải đi đăng kiểm giống như đang áp dụng định kỳ với… ô tô. Còn nữa, đề án này cũng đề xuất “những người phải có thời gian 5 năm sống ở TP mới được sở hữu phương tiện” và có ga ra mới được mua ô tô… Theo Bộ GTVT, đề án này nhằm hạn chế tình trạng ùn tắc giao thông tại các đô thị lớn.

Xe máy cũng phải đăng kiểm

Một trong những điểm mới nhất tại dự thảo “Đề án hạn chế phương tiện cá nhân tham gia giao thông tại các đô thị lớn” vừa được Bộ GTVT đưa ra nhằm lấy ý kiến của các Bộ, ngành, UBND các TP và người dân là việc tiến hành đăng kiểm đối với xe gắn máy trên toàn quốc và quy định niên hạn sử dụng. Phạm vi áp dụng đề án này là những TP lớn như Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng…

Theo Đề án của Bộ GTVT, xe máy phải đảm bảo các điều kiện về khí thải mới được tham gia giao thông tại các TP từ loại 2 trở lên (chưa thực hiện ở nông thôn, thị xã và TP loại 3). Từ ngày 1-7-2007, các loại mô tô, xe máy trước khi xuất xưởng buộc phải đạt các mức tiêu chuẩn khí thải Euro 2 của Liên minh châu Âu. Tuy nhiên, sau khi đã được cấp BKS, mô tô, xe máy có thể tham gia giao thông đến lúc hỏng hẳn, không thể sử dụng. Chính điều này mà xe máy hàng chục tuổi vẫn được sử dụng và gây ra những hậu quả nghiêm trọng về ô nhiễm không khí và tai nạn giao thông trong nhiều năm qua. Đó là lý do để thực hiện việc kiểm định đối với mô tô, xe máy.

Theo ông Nguyễn Ngọc Giao, Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam: “Chúng tôi sẽ làm thí điểm tại một vài TP trước, khoảng vài ba năm sau mới áp dụng sang các TP khác. Sẽ kiểm tra xe cũ trước, xe mới sau với lộ trình phù hợp”. Trước mắt, sẽ chỉ kiểm soát khí thải ở những xe trên 3 năm sử dụng. Nếu đề án được Chính phủ phê duyệt, Cục Đăng kiểm sẽ tiến hành việc kiểm tra khí thải định kỳ bắt buộc.

Những xe đạt tiêu chuẩn khí thải được cấp tem và giấy chứng nhận mới được phép tham gia giao thông. Xe không đạt tiêu chuẩn phải tiến hành bảo dưỡng, sửa chữa. Và những xe khí thải không đạt chỉ được phép tham gia giao thông tại những địa phương, TP chưa thực hiện việc kiểm soát khí thải. Dự kiến, chi phí cho mỗi lần kiểm tra khí thải 50.000 đồng/xe/năm. Để đảm bảo việc thực hiện, cảnh sát giao thông (CSGT) sẽ căn cứ vào tem và giấy chứng nhận kiểm tra khí thải để xử phạt các trường hợp vi phạm giống như đang làm với ô tô hiện nay.

Quan điểm này của Bộ GTVT trong dự thảo “Đề án hạn chế phương tiện cá nhân tham gia giao thông tại các đô thị lớn” vừa công bố đã lập tức vấp phải phản ứng mạnh mẽ của dư luận và người dân vì tồn tại không ít sự bất hợp lý. Ông Lê Minh Tân ở huyện Thanh Trì, Hà Nội cho biết: “Việc đề xuất xe máy cũng phải đăng kiểm chỉ là cách bới việc ra để làm của Bộ GTVT vì thực tế ngay cả việc kiểm tra khí thải của ô tô cũng chỉ là hình thức. Người dân Hà Nội cũng không lạ gì cảnh những chiếc ô tô xả khói mù mịt mà vẫn được dán tem đăng kiểm. Tôi cho rằng việc buộc xe máy đi đăng kiểm không hiệu quả về mặt kiểm soát khí thải, càng không hạn chế được phương tiện cá nhân mà chỉ hành dân…”.

Một bạn đọc tên Dũng, ở TP Bắc Giang điện thoại đến đường dây nóng của báo PL&XH phản ánh: “Theo đề án của Bộ GTVT, xe máy khi tham gia giao thông có mức khí thải vượt tiêu chuẩn cho phép sẽ bị CSGT xử phạt hành chính. Điều này gần như không thể thực hiện vì phải cần đến một lực lượng CSGT hùng hậu và có phương tiện, chuyên môn mới làm được.

Tôi còn chưa thấy chiếc ô tô nào đang lưu thông bị CSGT thổi còi để kiểm tra khí thải trong hàng chục năm qua”. Anh Dũng cũng cho rằng, việc đăng kiểm xe máy không liên quan gì đến hạn chế xe cá nhân, vì mục tiêu chính của dự thảo đề án khẳng định việc đăng kiểm xe máy để bảo vệ môi trường, tăng cường công tác quản lý. Do đó, việc đưa vấn đề đăng kiểm xe máy vào dự thảo đề án này là “râu ông nọ cắm cằm bà kia”.

Dưới 5 năm phải… đi bộ?

Theo dự thảo Đề án, người không có hộ khẩu tại các TP lớn phải có thời gian sinh sống ít nhất 5 năm trở lên mới được đăng ký phương tiện cá nhân. Tại khu vực nội đô của các TP lớn, điều kiện để sở hữu ô tô con là phải chứng minh được có chỗ đỗ xe…

Việc Bộ GTVT đưa ra quan điểm trên không khác mấy so với quy định mỗi người dân Hà Nội chỉ được phép đứng tên sở hữu một xe máy như đã từng làm cách đây gần chục năm nhưng do bất hợp lý nên đã bị bãi bỏ. Cần khẳng định rằng, những quy định trên không thể hạn chế việc người dân sử dụng phương tiên cá nhân bởi lẽ nếu không đăng ký phương tiện ở TP thì người ta sẽ về nông thôn, về nơi chưa áp dụng quy định này để đăng ký. Và khi đó, đường phố các TP lớn như Hà Nội, TP HCM sẽ tràn ngập xe máy, ô tô BKS ngoại tỉnh. Hậu quả là các TP thực hiện đề án trên của Bộ GTVT bị thất thu ngân sách (các khoản phí, thuế…) nhưng lại rất khó khăn trong công tác quản lý vì phương tiện lưu hành ở một TP nhưng hồ sơ lại do một tỉnh khác lưu giữ.

Để “lách” quy định này, những người không đủ điều kiện sở hữu phương tiện cá nhân vẫn còn một phương án nữa. Đó là việc bỏ tiền “mua suất” đăng ký của những người đủ điều kiện hoặc của những người đã có hộ khẩu thường trú tại các TP áp dụng quy định “người không có hộ khẩu tại các TP lớn phải có thời gian sinh sống ít nhất 5 năm trở lên mới được đăng ký phương tiện cá nhân”.

Đại diện Sở GTVT Hà Nội nhận định, quy định sở hữu ô tô phải chứng minh được có chỗ đỗ xe cũng khó khả thi do thực tế đã đưa vào triển khai nhưng không áp dụng được. Anh Trần Trí Dũng ở khu đô thị Việt Hưng, quận Long Biên bức xúc: “Bản thân mỗi người đều có ý thức giữ gìn tài sản riêng, nên với một tài sản lớn như ô tô, chắc chắn không có chuyện chủ xe để vạ vật ngoài đường, trên vỉa hè, nếu đó không phải là các điểm trông giữ xe theo quy định. Chúng ta có thể hạn chế phương tiện cá nhân bằng cách cấm nhập khẩu ô tô, hạn chế sản xuất, lắp ráp mặt hàng này trong nước, tăng thuế trước bạ lên mức cao nhất, buộc người mua xe ô tô chứng minh nguồn gốc thu nhập… nhưng không thể quy định người mua ô tô phải chứng minh có ga-ra để xe, bởi đó là điều phi lý”.

Thực tế, vài năm trước đây, UBND TP Hà Nội đã ban hành quy định chủ xe là cá nhân, các doanh nghiệp tư nhân, tổ chức thuộc diện đăng ký xe biển màu trắng, phải có xác nhận của chính quyền xã, phường về việc có nơi để xe hoặc có hợp đồng trông giữ xe từ 1 năm trở lên. Nhiều chủ xe đã “lách” quy định này bằng cách mua hợp đồng điểm đỗ khống, dẫn đến việc có những điểm đỗ xe chỉ có sức chứa vài chục chiếc, song số xe hợp đồng gửi lại lên đến con số hàng trăm… Với hàng nghìn điểm trông giữ phương tiện trên địa bàn TP, việc các cơ quan chức năng đủ lực lượng để kiểm tra hợp đồng trông giữ từng chiếc ô tô là điều không hề đơn giản.

Theo thống kê của Bộ BTVT, đến năm 2010, TP HCM sẽ có khoảng 4,2 – 5,4 triệu xe gắn máy, Hà Nội có trên 2 triệu xe. Như vậy, cứ cho rằng quy định xe máy cũ phải đăng kiểm của Bộ GTVT là khả thi thì cũng cần phải có khoảng 4 năm Cục Đăng kiểm mới kiểm tra được hết số xe máy trên. Và trong 4 năm đó, một số lượng lớn xe đã kiểm tra đã không còn đảm bảo tiêu chuẩn về khí thải để lưu thông. Hơn nữa, với thực trạng hiện nay, việc buộc xe máy cũ phải đi đăng kiểm sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hàng vạn người nghèo tại các TP lớn trong cả nước. Không ít ý kiến còn cho rằng, việc kiểm tra khí thải đối với xe máy nếu không được kiểm soát chặt chẽ sẽ chỉ khiến người dân bị “hành” khi đi đăng kiểm và cả khi lưu thông trên đường…

Theo VNE