Hạn chế đưa người chưa thành niên phạm tội vào vòng tố tụng
Bộ luật Hình sự hiện hành, các chế tài áp dụng đối với người chưa thành niên (NCTN) tương đối đầy đủ, trong đó đã áp dụng hình phạt nghiêm khắc nhất là phạt tù có thời hạn.
Tuy nhiên NCTN tái phạm vẫn chiếm tỉ lệ cao (theo báo cáo năm 2010 của Bộ Công an là 44%). Thực tế này đang đặt ra yêu cầu về việc xem xét lại cách thức xử lý NCTN phạm tội ở nước ta để bảo đảm hiệu quả giáo dục, phòng ngừa.
NCTN phạm tội đang chủ yếu được xử lý thông qua hệ thống tư pháp hình sự
Những vụ án nghiêm trọng, dã man do NCTN gây ra đơn cử như vụ Lê Văn Luyện, giết người, cướp của vào năm 2011, hay Đào Thu Hương (tức My “Sói”), năm 2010… từng khiến dư luận bàng hoàng và không khỏi ớn lạnh mỗi lần nhắc đến. Thực tế đó chỉ là một phần rất nhỏ trong “làn sóng tội phạm” do NCTN gây ra đang có chiều hướng ngày càng gia tăng.
Thống kê của Bộ Công an cho thấy, trong 5 năm, từ năm 2006 – 2010, tổng số NCTN vi phạm pháp luật đã giảm dần qua từng năm từ 16.446 người năm 2006 xuống còn 12.878 người trong năm 2010. Tuy nhiên, số lượng NCTN thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng bị truy cứu trách nhiệm hình sự lại ngày càng gia tăng. Nếu năm 2006, tỷ lệ NCTN vi phạm pháp luật bị xử lý hình sự chỉ chiếm 23,9% trên tổng số NCTN vi phạm pháp luật thì năm 2010 tỷ lệ này là 30,9%. Điều đáng lo ngại là độ tuổi của NCTN phạm tội cũng ngày một được “trẻ hóa”. Thống kê sơ bộ cho thấy, đa số NCTN vi phạm pháp luật ở độ tuổi 16 đến dưới 18 (chiếm 60%); từ 14 đến 16 tuổi là 32%; dưới 14 tuổi là 8%.
Với các biện pháp xử lý chuyển hướng, NCTN phạm tội sẽ có thêm cơ hội phục thiện. Ảnh: TL
Với những nguyên tắc hết sức cụ thể về xử lý NCTN phạm tội được quy định tại Điều 69 BLHS, Nhà nước luôn thể hiện sự khoan dung và tin tưởng khả năng cải tạo thành người có ích của NCTN phạm tội. Đối với hình phạt tù có thời hạn – hình phạt được xem là nghiêm khắc nhất cũng chỉ áp dụng trong trường hợp thực sự cần thiết khi mà việc áp dụng các biện pháp chế tài khác nhẹ hơn tỏ ra không hiệu quả.
Trong quy định về hình phạt tù có thời hạn đối với NCTN phạm tội theo đánh giá của nhiều chuyên gia pháp luật hình sự vẫn còn nhiều bất cập. Chẳng hạn, NCTN từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi nếu bị truy cứu trách nhiệm hình sự thì hình phạt được áp dụng đối với họ chỉ có thể là phạt tù có thời hạn, mà không có cơ hội được áp dụng các hình phạt không mang tính giam giữ. Bởi lẽ theo quy định của BLHS, NCTN từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Trong khi đó, điều kiện áp dụng hình phạt không tước tự do, cụ thể là các hình phạt cảnh cáo, phạt tiền và cải tạo không giam giữ chỉ có thể áp dụng đối với NCTN từ đủ 16 tuổi trở lên phạm tội và áp dụng đối với các tội phạm ít nghiêm trọng và một số trường hợp phạm tội nghiêm trọng.
Các chuyên gia pháp luật hình sự cho hay, xu hướng chung trong chính sách xử lý đối với NCTN phạm tội của nhiều nước trên thế giới là ưu tiên áp dụng xử lý chuyển hướng. Việc đưa NCTN vào hệ thống xử lý chính thức chỉ khi không còn cách nào khác để bảo đảm sự an toàn của cộng đồng, do vậy, tỉ lệ NCTN phạm tội được áp dụng xử lý chuyển hướng chiếm tỉ lệ rất cao. Ở Việt Nam, mặc dù khoản 2 Điều 69 BLHS đã có quy định về việc miễn trách nhiệm hình sự đối với NCTN, nhưng đây không phải là xử lý chuyển hướng theo đúng nghĩa và tương đồng với khuyến nghị của quốc tế và của đa số các nước đang áp dụng. Việc xử lý NCTN phạm tội ở Việt Nam chủ yếu vẫn là thông qua hệ thống tư pháp hình sự.
Ưu tiên các biện pháp giáo dục, cải tạo, can thiệp tại cộng đồng
Video đang HOT
Thực tế, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, NCTN vi phạm được xử lý thông qua các biện pháp chuyển hướng có xu hướng tái phạm thấp hơn NCTN vi phạm pháp luật bị xét xử tại tòa án. Đối với rất nhiều NCTN, những hình phạt chính thức của pháp luật chỉ góp phần vào việc hình thành bản chất tội phạm của họ.
Khi NCTN bị “gắn mác” là tội phạm chưa thành niên, họ sẽ tiếp thu những thái độ và hành vi tội phạm. Do đó, thay vì giúp NCTN từ bỏ hành vi phạm tội, việc xử phạt chính thức sẽ chỉ củng cố thêm tính cách và hành vi tội phạm của NCTN đó. Điều này giải thích tại sao, pháp luật quốc tế, đặc biệt là các công ước quốc tế về quyền trẻ em khuyến khích CQCA hay các cơ quan khác áp dụng các biện pháp xử lý NCTN vi phạm pháp luật mà không cần viện đến các thủ tục tư pháp, hạn chế đến mức thấp nhất việc xử lý chính thức.
Tuy vậy, tại Việt Nam, do chưa có quy định chính thức liên quan đến các biện pháp xử lý chuyển hướng nên khi NCTN vi phạm pháp luật, cơ quan có thẩm quyền phải tiến hành xử lý đúng theo pháp luật và không có lựa chọn để áp dụng các biện pháp không chính thức. Do đó, “bên cạnh việc bổ sung quy định biện pháp thay thế xử lý hình sự vào BLHS (sửa đổi) thì để bảo đảm thực thi quy định này đòi hỏi phải bổ sung vào Bộ luật Tố tụng hình sự quy định về thẩm quyền, trình tự, thủ tục áp dụng các biện pháp thay thế xử lý hình sự” – ông Hoàn cho biết.
Góp ý về nội dung này, bà Lê Thị Hòa, Phó Trưởng phòng Pháp luật hình sự, Vụ Pháp luật hình sự – hành chính (Bộ Tư pháp) cho rằng, cần sửa đổi nguyên tắc tại Khoản 4 Điều 69 BLHS hiện hành theo hướng “khi xét xử, Tòa án ưu tiên áp dụng một trong các biện pháp tư pháp được quy định tại Bộ luật này”.
Đồng thời bổ sung quy định “khi áp dụng hình phạt đối với NCTN phạm tội cần hạn chế áp dụng hình phạt tù, nếu xử phạt tù thì “trong thời gian thích hợp ngắn nhất”. Việc sửa đổi, bổ sung những quy định nói trên có ý nghĩa thiết thực cho thẩm phán khi cân nhắc, lựa chọn giữa các chế tài có thể áp dụng đối với NCTN để ưu tiên áp dụng các biện pháp tư pháp và chế tài không tước tự do.
Bên cạnh đó, bà Lê Thị Hòa cũng đề xuất mở rộng khả năng áp dụng các chế tài không tước tự do đối với NCTN phạm tội.
Cụ thể là mở rộng khả năng áp dụng hình phạt cảnh cáo đối với cả trường hợp NCTN phạm tội nghiêm trọng, có nhiều tình tiết giảm nhẹ; mở rộng khả năng áp dụng hình phạt tiền, hình phạt cải tạo không giam giữ và biện pháp tư pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn không chỉ áp dụng đối với NCTN từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi mà cả với người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi.
Ngoài ra, đối với hình phạt cải tạo không giam giữ cũng cần cân nhắc mở rộng khả năng áp dụng không chỉ đối với NCTN đang có nơi làm việc ổn định hoặc nơi thường trú rõ ràng, nhằm tạo chính sách xử lý bình đẳng giữa những người phạm tội.
Ở một góc nhìn khác, GS. TS Lê Minh Tâm, Phó Chủ tịch thường trực kiêm Tổng thư ký Hội Luật gia Việt Nam cũng bày tỏ sự nhất trí với việc bổ sung các quy định và biện pháp thay thế xử lý hình sự đối với NCTN phạm tội và đánh giá đây là một trong những chính sách rất quan trọng, thể hiện ý nghĩa nhân đạo, giáo dục và phù hợp với yêu cầu.
Nhưng theo GS, TS Lê Minh Tâm, áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng cho từng đối tượng như thế nào là rất quan trọng bởi cần phải tính đến thực tế hiện nay là tội phạm vị thành niên đang phát triển rất nhanh cả về quy mô và mức độ.
“Những đối tượng phạm tội nếu chúng ta gộp chung thì sẽ chiếm tỷ lệ cao (vì lứa tuổi 14-16 chiếm rất nhiều). Nhưng trong đấy có những đối tượng rất cụ thể, tính chất hành vi phạm tội nghiêm trọng, dã man.
Với những trường hợp này, chúng ta phải áp dụng chế tài xử phạt nghiêm khắc. Còn đối với rất nhiều đối tượng NCTN khác có khả năng phục thiện và cải tạo tốt thì chúng ta có thể áp dụng những biện pháp thay thế. Do đó, theo tôi cần nghiên cứu, phân hóa rõ với việc áp dụng các biện pháp thay thế đối với đối tượng này” – GS, TS Lê Minh Tâm nhấn mạnh.
Theo Pháp luật Xã hội
Những 'sát thủ' thoát án tử vì chưa tới tuổi vị thành niên
Đặc điểm chung của những &'sát thủ' này là manh động, liều lĩnh, giết người không ghê tay và đặc biệt đều thoát khỏi &'cửa tử' vì chưa tới tuổi vị thành niên.
Sát thủ Lý Nguyễn Chung giết người 11 năm mới &'lộ diện'
Mới đây, ngày 13/8, lãnh đạo Tổng cục Cảnh sát phòng chống tội phạm xác nhận Cơ quan cảnh sát điều tra (C44) Bộ Công an vừa kết thúc điều tra vụ án "Giết người, cướp tài sản" xảy ra tại thôn Me, xã Nghĩa Trung, huyện Việt Yên, Bắc Giang.
Cơ quan điều tra đã đề nghị truy tố Lý Nguyễn Chung (26 tuổi, quê quán xã Nhượng Bạn, huyện Lộc Bình, Lạng Sơn; đăng ký thường trú tại thôn Đoàn Kết, xã EaKa Mút, huyện EaKar, Đắk Lắk) về hai tội danh trên.
Theo kết luận điều tra, khoảng 22h ngày 15/8/2003, Chung tới nhà chị Nguyễn Thị Hoan (SN 1972, thôn Me, xã Nghĩa Trung, huyện Việt Yên, Bắc Giang) mua dầu gội đầu, có mang theo con dao bấm.
Lý Nguyễn Chung, Lê Văn Luyện và Trần Quang Đức
Trong khi chờ chị Hoan lấy đồ, Chung phát hiện trong tủ kính có hộp đựng tiền nên nảy sinh ý định sát hại chủ nhà để cướp của. Sẵn dao trong tay, Chung đâm nhiều nhát vào ngực, mặt nạn nhân rồi đập đầu nạn nhân xuống nền nhà. Sau đó, Chung tiếp tục đá vào đầu nạn nhân, khi kiểm tra thấy chị vẫn thở, Chung tiếp tục dùng chiếc gối đè lên mặt nạn nhân đến khi tắt thở. Phát hiện hai ngón tay nạn nhân đeo nhẫn màu vàng, hung thủ tháo rồi đóng cửa ra về.
Cơ quan điều tra xác định hành vi của Chung phạm vào hai tội "Giết người" và "Cướp tài sản" nên đề nghị Viện KSND tối cao truy tố bị can về hai tội danh trên. Tuy nhiên, thời điểm Chung phạm tội chưa đủ 16 tuổi nên mức án tối đa đối với Chung về hai tội danh này chỉ là 18 năm tù.
Trước khi Chung bị bắt, ông Nguyễn Thanh Chấn, người trú cùng thôn với chị này bị bắt giữ và bị quy kết tội Giết người, phải nhận án chung thân.
&'Sát thủ máu lạnh' Lê Văn Luyện
Hẳn dư luận vẫn chưa hết phẫn nộ bởi cái kết của vụ án cướp tiệm vàng Ngọc Bích (Phố Sàn, Lục Nam, Bắc Giang), hung thủ đã "thoát tội chết" bởi chưa đủ tuổi vị thành niên.
Lê Văn Luyện (SN 18/10/1993, xã Thanh Lâm, Lục Nam, Bắc Giang) đã táo tợn vác dao vào tiệm vàng Ngọc Bích lúc nửa đêm và rồi ra tay giết hại gia chủ một cách tàn bạo.
Do thiếu tiền ăn tiêu nên Luyện đã "nhắm" vào tiệm vàng Ngọc Bích để ra tay. Nửa đêm, Luyện mang theo ba lô, dao trèo tường vào nhà chủ tiệm vàng để cướp. Khi bị lộ, tên sát nhân đã dùng dao chém chết vợ chồng chủ tiệm vàng. Thấy đứa nhỏ chưa đầy 1 tuổi khóc thét, Luyện cũng dùng dao chém chết.
Một lúc đoạt mạng 3 người quả thực là hành động quá tàn bạo, cũng rất có thể hung thủ bị ám ảnh những pha giết người trong game, phim ảnh hay đúng hơn ít nhiều bị ảnh hưởng từ việc gia đình làm nghề mổ lợn.
Sau khi gây án, Luyện đã thú nhận với gia đình, lẽ ra thấy con phạm tội nghiêm trọng cha mẹ phải đưa đi tự thú. Nhưng vì quá thương con nên gia đình sát thủ đã vô tình "vào hùa" tìm cách "cứu" con thoát tội.
Thế nhưng có lẩn trốn đến đâu, tội ác mà Luyện gây ra quá lớn nên sớm bị lực lượng CSĐT bắt giữ. Vì chưa đủ tuổi vị thành niên nên Luyện chỉ phải nhận mức án 18 năm tù giam để cải tạo.
Giết thai phụ vì cần tiền trả nợ
Ngày 2/8/2012, Trần Quang Đức (SN 1995) đã vung những nhát dao chém chết chị Lê Thị Giang (SN 1983, xã Tân Ninh, huyện Triệu Sơn - Thanh Hóa, hàng xóm của Đức) khi chị đang mang thai ở tháng thứ 5.
Vì cần tiền để trả nợ nên cậu học sinh Trường THPT Triệu Sơn 2 đã lẻn vào nhà chị Giang để "chôm chỉa". Khi bị chị Giang phát hiện và tri hô, Đức không ngần ngại cầm dao đâm chém vào bụng người phụ nữ mặc cho chị đang mang thai.
Trước đó, ngày 25/7/2012, TAND tỉnh Thanh Hóa xét xử và tuyên phạt Lê Thiện Thành (SN 1991, ngụ huyện Tĩnh Gia - Thanh Hóa) 18 năm tù về tội "Giết người", "Cướp tài sản" chỉ vì khi gây án, Thành chưa đủ 18 tuổi.
Theo đó, ngày 26/7/2009, do nợ 6 triệu đồng chưa có tiền trả, bị chủ nợ thúc ép, Thành đã vung dao chém chết anh Nguyễn Chí Thanh (SN 1976) cùng vợ là chị Nguyễn Thị Dung (SN 1980, đang mang thai 8 tháng).
Gây án xong, kẻ sát nhân lẩn trốn và bị bắt sau 2 năm gây án. Điều khiến dư luận phẫn nộ là tại phiên xét xử, hung thủ không tỏ vẻ ăn năn hối cải về việc làm của mình. Thế nhưng TAND tỉnh Thanh Hóa vẫn không thể xử Thành tội chết bởi không thể làm trái quy định của pháp luật.
Theo Thời báo Đông Nam Á
Băng cướp giật túi xách, làm gãy chân nghệ sĩ Hồng Vân lĩnh án Sau hơn một năm thực hiện vụ cướp túi xách của nghệ sĩ Hồng Vân làm nạn nhân gãy cổ xương đùi, Trung và đồng bọn phải hầu toà. Băng cướp làm cướp túi xách, làm gãy chân nghệ sĩ Hồng Vân lĩnh án Ngày 21/7, TAND TP HCM đã tuyên phạt bị cáo Đoàn Hoàng Trung (17 tuổi), Dương Hoàng Long (18...