Haiti rơi vào vòng xoáy bạo lực mới

Làn sóng sợ hãi một lần nữa ập xuống Port-au-Prince khi một khu vực của thủ đô rơi vào vòng kiểm soát của băng nhóm tội phạm.

Ngày 14.11 (giờ VN), liên minh băng nhóm tội phạm “ Viv Ansanm” tuyên bố kiểm soát khu Solino thuộc trung tâm thủ đô Port-au-Prince của Haiti. Một ngày sau, hàng trăm gia đình gần đó tháo chạy khỏi nhà vì lo ngại trở thành mục tiêu kế tiếp của bọn tội phạm, theo AFP hôm qua.

Người dân rời khỏi nhà ở Port-au-Prince ngày 14.11. ẢNH: AFP

Cuộc tháo chạy hàng loạt

Cuộc tháo chạy đã diễn ra ở các quận Delmas 30, Nazon và Christ-Roi của Port-au-Prince. Nhiều người khuân đồ đạc đi bộ, trong khi một số rời đi trên những chiếc xe chất kín đồ dùng. “Tôi từng sống ở khu Solino. Tôi không thể sống ở đó nữa. Bọn tội phạm đuổi tôi khỏi nhà. Tôi không còn nơi nào để đi”, AFP dẫn lời một phụ nữ tên Marjorie lúc bà đang lang thang ở quận Nazon.

Trong khi đó, hàng trăm người sống tạm bợ trong trại tị nạn tạm thời ở khu Bourbon của thủ đô. Ông Avenel cho hay đã đến đây cùng với vợ và 3 con nhỏ sau khi họ chạy khỏi nhà ở Solino. “Con trai cả của tôi chết trong tay bọn tội phạm hồi tháng 3 ở Delmas. Bọn chúng đốt nhà tôi. Tôi đến tạm trú ở một ngôi nhà khác ở Solino. Và ngôi nhà này cũng chịu chung số phận”, ông nói với AFP.

Kể từ ngày 11.11, Port-au-Prince lại chìm trong sự hỗn loạn sau khi doanh nhân Alix Didier Fils-Aime tuyên thệ nhậm chức thủ tướng lâm thời, thay thế ông Garry Conille bị Hội đồng Tổng thống Chuyển tiếp sa thải. Trên vai trò mới, tân Thủ tướng Fils-Aime có những động thái xây dựng nội các để hoàn thành lời hứa sẽ khôi phục sự ổn định cho Haiti và tổ chức cuộc bầu cử đầu tiên cho đảo quốc từ năm 2016.

Tuy nhiên, liên minh Viv Ansanm lại gieo rắc sự hỗn loạn ở thủ đô. Đến ngày 12.11, Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) tuyên bố ngừng mọi chuyến bay dân sự từ Mỹ đến Haiti trong vòng 30 ngày. Quyết định này được đưa ra sau khi 3 chuyến bay của Mỹ cất cánh hoặc chuẩn bị đáp xuống phi trường ở Port-au-Prince trúng đạn bắn từ các băng nhóm tội phạm. Chính phủ Haiti đã lên án động thái này của Mỹ.

Sự nhúng tay của thế lực tội phạm

Hồi tháng 7.2021, Tổng thống Jovenel Mose bị ám sát ở nhà riêng. Tháng 1.2023, chính quyền Port-au-Prince không tổ chức tổng tuyển cử với lý do bạo lực băng nhóm đe dọa trên toàn quốc. Điều đó có nghĩa là Haiti hiện không có tổng thống lẫn quốc hội, và chỉ có Hội đồng Tổng thống Chuyển tiếp.

Tình hình chuyển sang bước ngoặt vào cuối tháng 2 năm nay sau khi các băng nhóm tội phạm bắt tay thành lập liên minh Viv Ansanm với mục tiêu lật đổ chính quyền Thủ tướng Ariel Henry. Sau khi ông Henry rời Haiti vào ngày 25.2 để tham dự một cuộc họp ở Guyana, Viv Ansanm phát động nhiều cuộc tấn công phối hợp khắp thủ đô Port-au-Prince, giết chết ít nhất 4 cảnh sát và thành công kiểm soát sân bay quốc tế.

Vì sân bay bị phong tỏa, Thủ tướng Henry không thể quay về nước. Đến tháng 4, ông Henry từ chức thủ tướng, mở đường cho sự thành lập hội đồng chuyển tiếp để lèo lái đất nước vượt qua giai đoạn khó khăn. Tháng 5, ông Garry Conille nhậm chức thủ tướng lâm thời trước khi bị sa hội đồng sa thải vài ngày trước và ông Fils-Aime thay thế. Tuy nhiên, tình hình đang phức tạp do các băng nhóm tội phạm muốn tham gia vào chính quyền. LHQ ước tính hiện các băng nhóm tội phạm kiểm soát đến 85% thủ đô.

Nạn đói chực chờ ở Haiti

Đài BBC dẫn báo cáo của LHQ ước tính đã có ít nhất 3.600 người chết ở Haiti từ tháng 1 và hơn nửa triệu người rời khỏi nước này. Bên cạnh đó, 2 triệu người dân đối mặt nguy cơ bị đói, trong khi gần phân nửa dân số không đủ ăn. Trong khi đó, bất chấp sứ mệnh hỗ trợ an ninh do Kenya dẫn đầu được triển khai ở Haiti vào tháng 6, bạo lực vẫn tiếp diễn và ngày càng nghiêm trọng hơn. LHQ cho biết các băng nhóm tội phạm đã đào hầm, sử dụng thiết bị không người lái và tồn trữ vũ khí để đối phó cảnh sát.