Hai tướng lĩnh hàng đầu tranh giành quyền lực, xung đột bùng nổ ở Sudan

Quân đội Sudan và một lực lượng bán quân sự hùng mạnh đã giao tranh ác liệt ở thủ đô và các thành phố khác hôm 15.4, đánh dấu bước leo thang nguy hiểm trong cuộc tranh đấu giữa hai vị tướng hàng đầu đất nước.

Trong các tuyên bố trái ngược, quân đội quốc gia Sudan do tướng Abdel Fattah Al-Burhan chỉ huy và Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF), nhóm dân quân được nhà nước bảo trợ và do tướng Mohamed Hamdan Dagalo chỉ huy, đã cáo buộc đối phương là bên gây ra xung đột, theo The Wall Street Journal.

Tướng Burhan hiện là người đứng đầu chính quyền quân sự ở Sudan, trong khi tướng Dagalo là cấp phó của ông. Hai vị tướng từng hợp tác với nhau để lật đổ nhà lãnh đạo lâu năm Omar al-Bashir vào năm 2019. Song hai bên đã bắt đầu cạnh tranh quyền lực trong bối cảnh các phe phái chính trị ở Sudan cố gắng đàm phán để thành lập một chính phủ chuyển tiếp sau cuộc đảo chính quân sự năm 2021.

Tướng Dagalo (trái) và tướng Burhan. Ảnh AFP

Liên minh Bác sĩ Sudan (SDU) báo cáo ít nhất 25 người thiệt mạng và 183 người bị thương trong các cuộc giao tranh nổ ra giữa quân đội và RSF trong ngày 15.4. SDU cho biết họ đã ghi nhận các trường hợp tử vong tại sân bay ở thủ đô Khartoum và tại thành phố Omdurman lân cận, cũng như tại các đô thị Nyala, El Obeid và El Fasher ở phía tây Khartoum, theo Reuters.

Trong khi đó, The New York Times dẫn một báo cáo nội bộ của Liên Hiệp Quốc (LHQ) cho biết giao tranh đã làm 27 người thiệt mạng và 400 người bị thương. Cũng theo tờ báo, đến cuối ngày 15.4 vẫn chưa rõ lực lượng nào đang kiểm soát Sudan, một trong những quốc gia lớn nhất và có vai trò chiến lược quan trọng tại châu Phi.

Reuters cho hay quân đội Sudan cuối ngày 15.4 đã tấn công một căn cứ của RSF ở Omdurman. RSF trước đó tuyên bố chiếm giữ dinh tổng thống, tư dinh của chỉ huy quân đội, đài truyền hình nhà nước và các sân bay ở Khartoum, thành phố Merowe, thành phố El Fasher và bang Tây Darfur. Quân đội Sudan đã bác bỏ những tuyên bố đó.

Lực lượng không quân Sudan yêu cầu người dân ở trong nhà trong khi họ tiến hành khảo sát trên không về hoạt động của RSF. Cùng lúc, bang Khartoum tuyên bố ngày 16.4 là ngày lễ, yêu cầu đóng cửa trường học, ngân hàng và trụ sở cơ quan nhà nước.

Phát biểu trên đài truyền hình Al Jazeera, tướng Burhan kêu gọi RSF rút lui. “Chúng tôi nghĩ rằng nếu họ khôn ngoan thì họ sẽ rút quân đã tiến vào Khartoum. Nhưng nếu họ vẫn tiếp tục, chúng tôi sẽ phải triển khai quân từ các khu vực khác đến Khartoum”, ông nói.

Quân đội Sudan tuyên bố họ sẽ không đàm phán với RSF trừ khi lực lượng ước tính có khoảng 100.000 quân này giải thể.

Tướng Dagalo, người được biết đến rộng rãi với tên Hemeti, đã gọi ông Burhan là “tên tội phạm”, “kẻ dối trá”. “Chúng tôi biết ông đang trốn ở đâu và chúng tôi sẽ bắt được ông, đem ông ra trước công lý, nếu không ông sẽ phải chết giống như bất kỳ con chó nào khác”, ông Dagalo nói.

Khói bốc lên tại một địa điểm giao tranh ở Sudan ngày 15.4. Ảnh REUTERS

Phản ứng quốc tế

Giao tranh diễn ra sau những căng thẳng ngày càng gia tăng về việc kết nạp RSF vào quân đội chính phủ. Bất đồng đã dẫn đến việc trì hoãn ký kết một thỏa thuận được quốc tế ủng hộ giữa chính quyền quân sự với các phe phái chính trị về quá trình chuyển đổi sang nền dân chủ ở Sudan.

Theo The Wall Street Journal, xung đột ở Sudan có khả năng làm xáo trộn địa chính trị ở khu vực Trung Đông và Bắc Phi, do Sudan là trung tâm của một loạt cuộc cạnh tranh giữa các cường quốc bên ngoài bao gồm Ai Cập, Ả Rập Xê Út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE).

Mỹ, Nga, Ai Cập, Ả Rập Xê Út cũng như LHQ, Liên minh châu Âu và Liên minh châu Phi đều đã lên tiếng kêu gọi chấm dứt các hành động thù địch ngay lập tức.

Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres đã nói chuyện với cả ông Burhan và ông Dagalo, kêu gọi họ quay lại đối thoại.

Chad đã ra lệnh đóng cửa biên giới với Sudan trong khi Ethiopia và Kenya kêu gọi kiềm chế.

Hãng hàng không quốc gia Saudia của Ả Rập Xê Út cho biết một máy bay Airbus A330 của họ đã bị hư hại do trúng đạn khi đang chuẩn bị cất cánh tại sân bay quốc tế Khartoum vào sáng 15.4. Toàn bộ thành viên phi hành đoàn và hành khách đều an toàn tại đại sứ quán Ả Rập Xê Út ở Khartoum.

Saudia và một số hãng hàng không khác, bao gồm Emirates và flydubai, đã tạm dừng các chuyến bay đến và đi từ Sudan.

RSF đã chia sẻ một đoạn video cho thấy binh sĩ Ai Cập đã “đầu hàng” họ ở Merowe. Song RSF không coi lực lượng của Cairo là kẻ thù và chuẩn bị bàn giao họ cho chính phủ Ai Cập. Ai Cập cho biết quân đội nước này đang ở Sudan để tập trận với các đối tác thuộc quân đội Sudan và “đang theo dõi sát sao tình hình”.