Hải ly – lính cứu hỏa giúp dập cháy rừng

Các nhà nghiên cứu phát hiện hải ly giúp làm chậm tốc độ đám cháy và bảo vệ nhiều loài động thực vật ở Bắc Mỹ.

Hải ly bảo vệ nhiều loài động thực vật trong đám cháy thông qua hoạt động xây đập, đào ao và kênh ngòi. Ảnh: National Geographic.

Nghiên cứu mới của công bố trên tạp chí Ecological Applications của nhà sinh thái thủy văn Emily Fairfax ở Đại học California, Channel Islands, kết luận thông qua xây đập, đào ao và kênh ngòi, hải ly duy trì nguồn nước và tạo ra nơi ẩn náu chống cháy cho hệ động thực vật. Trong một số trường hợp, công trình của loài chuột này thậm chí còn ngăn chặn đường đi của đám cháy.

Trong nhiều thập kỷ, các nhà khoa học công nhận hải ly Bắc Mỹ (Castor canadensis), cung cấp nhiều lợi ích sinh thái trong phạm vi sinh sống của chúng trải dài từ miền bắc Mexico tới Alaska. Các ao và đầm lầy của hải ly lọc ô nhiễm nguồn nước, hỗ trợ cá hồi, hấp thụ carbon và giảm bớt ngập lụt. Từ lâu, giới nghiên cứu suy đoán hải ly còn góp phần làm chậm tốc độ lan rộng của cháy rừng. Ví dụ, sau đám cháy Sharps thiêu rụi 26.305 hecta ở Idaho năm 2018, nhà địa mạo học Joe Wheaton ở Đại học Utah, bắt gặp khoảng đất xanh tốt trong vùng cháy. Đó là đầm lầy hải ly có khả năng chống chọi ngọn lửa. Tuy nhiên, trước đây, chưa có nhà khoa học nào nghiên cứu kỹ lưỡng về hiện tượng này.

Bắt nguồn từ quan sát của Wheaton, Fairfax và đồng nghiệp Andrew Whittle chọn những đám cháy rừng lớn xảy ra từ năm 2000 ở 5 bang của Mỹ là California, Colorado, Idaho, Oregon, và Wyoming, sau đó xem xét ảnh vệ tinh chụp các đập và ao hải ly ở gần đó. Sử dụng một phép đo thống kê, họ tính toán độ tươi tốt của hệ thực vật xung quanh trước, trong và sau đám cháy.

Đập hải ly ở bang Idaho. Ảnh: Joe Wheaton

Nhóm nghiên cứu phát hiện cây cối được tưới tiêu tốt dường như xanh tươi hơn trong ảnh vệ tinh, ngược lại thực vật khô héo thường chuyển sang màu nâu. Thực vật xanh tốt đủ nước cũng bắt lửa ít hơn so với cây cối giòn khô vì thiếu nước. Chính điều này giúp hệ sinh thái của hải ly chống cháy tốt. Những con hải ly cung cấp đủ nước cho thung lũng của chúng tới mức cây cối không bắt lửa. Thiên đường xanh của hải ly không chỉ bảo vệ chúng mà vô số động vật khác bao gồm loài lưỡng cư, bò sát, chim chóc và động vật có vú nhỏ.

Môi trường của hải ly cũng góp phần bảo vệ đàn gia súc và đất nông nghiệp, theo Fairfax. “Nếu bạn gặp một đầm lầy hải ly, đàn bò của bạn sẽ có lợi thế về nơi ẩn náu và chống chọi tốt hơn trong đám cháy rừng”, Fairfax nói.