Hai kịch bản cho số phận pháp lý của ông Chấn

Do Lý Nguyễn Chung nhận là thủ phạm giết người, khả năng đình chỉ vụ án với ông Chấn ở giai đoạn điều tra là rất lớn, tuy nhiên cũng không loại trừ ông Chấn sẽ tiếp tục bị điều tra.

Ngày 6/11, Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao xét xử tái thẩm vụ án Nguyễn Thanh Chấn, tuyên hủy bản án sơ thẩm và phúc thẩm, giao hồ sơ cho cấp sơ thẩm để điều tra lại vụ án theo thủ tục. VnExpress đã trao đổi với luật sư, thạc sĩ Phạm Thanh Bình (Công ty Luật Bảo Ngọc, Hà Nội) về nội dung này.

- Sau khi Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao xét xử tái thẩm tuyên hủy hai bản án kết tội ông Nguyễn Thanh Chấn, số phận pháp lý của ông Chấn sẽ thế nào?

- Do việc chị Nguyễn Thị Hoan bị giết là có thật và Lý Nguyễn Chung ra đầu thú nhận giết chị Hoan nên Hội đồng tái thẩm đã hủy bản án bị kháng nghị (bản án phúc thẩm của Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại Hà Nội) để điều tra và xét xử lại.

Với quyết định này thì ông Chấn mới chỉ được coi là người chưa có án, còn về nguyên tắc thì các quyết định tố tụng khác như quyết định khởi tố bị can, quyết định truy tố (cáo trạng) với ông Chấn vẫn còn hiệu lực. Nói cách khác thì ông Chấn vẫn chưa “thoát” khỏi vòng tố tụng. Tình trạng pháp lý của ông Chấn lúc này cũng giống như bị can đã bị truy tố đang trong thời gian chờ tòa án đưa vụ án ra xét xử.

- Những kịch bản nào có thể xảy ra khi vụ án được điều tra, xét xử lại?

- Khi hồ sơ vụ án được trả lại cấp sơ thẩm để điều tra, xét xử lại thì có thể xảy ra một trong hai tình huống sau đây:

Một là, các cơ quan tiến hành tố tụng vẫn giữ nguyên quyết định truy tố và kết án ông Nguyễn Thanh Chấn về tội Giết người. Trên thực tế thì kịch bản này rất khó xảy ra vì Lý Nguyễn Chung đã ra đầu thú và nhận gây án giết người đêm 15/8/2003.

Hai là, vụ án sẽ được Cơ quan điều tra đình chỉ ở giai đoạn điều tra theo quy định tại Điều 164 Bộ luật tố tụng hình sự hoặc Viện kiểm sát đình chỉ ở giai đoạn truy tố theo Điều 169 hoặc Tòa án đình chỉ vụ án theo quy định tại Điều 180… Với việc Lý Nguyễn Chung đã ra đầu thú, khả năng đình chỉ vụ án với ông Chấn ở giai đoạn điều tra là rất lớn.

Như vậy, chỉ sau khi một trong các cơ quan tiến hành tố tụng ở cấp sơ thẩm ra quyết định đình chỉ vụ án đối với ông Chấn thì ông mới được coi là người không có tội. Tất cả các “ràng buộc” về mặt tố tụng đối với ông lúc đó mới thực sự được gỡ bỏ và cũng chỉ sau khi có quyết định đình chỉ vụ án, ông Chấn mới có thể làm đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại cho 10 năm tù oan ức.

- Ông Chấn cho biết trong quá trình điều tra đã bị một số điều tra viên bức cung, dùng nhục hình, bắt khai theo kịch bản do họ sắp đặt… Vậy những điều tra viên này sẽ bị xử lý như thế nào?

- Nếu tố cáo của ông Chấn về việc bị bức cung, dùng nhục hình… được điều tra nghiêm túc và quá trình điều tra chứng minh được nội dung tố cáo là đúng thì những người liên quan sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự về các tội tương ứng.

Trong vụ án này, hậu quả tù oan 10 năm với ông Chấn cần được coi là “hậu quả đặc biệt nghiêm trọng” nên những người phạm tội, nếu có, sẽ bị xử phạt với mức án rất nghiêm khắc. Tội Dùng nhục hình và tội Bức cung là hai tội thuộc nhóm các tội xâm phạm hoạt động tư pháp và theo quy định của pháp luật hiện hành thì thẩm quyền điều tra loại tội phạm này sẽ thuộc về Cơ quan điều tra của VKSND Tối cao.

Do vậy, nếu vụ án dùng nhục hình và bức cung ông Nguyễn Thanh Chấn được khởi tố, điều tra thì nó sẽ tiến hành độc lập, không thể ghép cùng vụ án giết người với Lý Nguyễn Chung.

Ông Chấn cho biết niềm vui được hủy án chưa trọn vẹn vì chưa rõ việc điều tra lại vụ án sẽ như thế nào. Ảnh: Quý Đoàn

- Nếu ông Chấn được tuyên vô tội, việc bồi thường được giải quyết thế nào?

- Vụ án này đã được Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại Hà Nội xét xử và phạt tù chung thân ông Nguyễn Thanh Chấn. Do đó, theo quy định tại khoản 2 Điều 32 Luật trách nhiệm bồi thường Nhà nước thì Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại Hà Nội là cơ quan có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho ông Chấn

Sau khi Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao giao hồ sơ cho cấp sơ thẩm giải quyết lại từ giai đoạn điều tra và cấp sơ thẩm ra quyết định đình chỉ vụ án đối với ông Nguyễn Thanh Chấn vì không thực hiện hành vi phạm tội thì ông Chấn có quyền gửi đơn yêu cầu bồi thường.

Trong 5 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được đơn và các giấy tờ hợp lệ, Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao phải thụ lý và thông báo việc thụ lý đơn cho ông Chấn. Trong thời hạn 20 ngày, kể từ ngày thụ lý, Tòa phải hoàn thành việc xác minh thiệt hại để làm căn cứ xác định mức bồi thường; trường hợp vụ việc có nhiều tình tiết phức tạp hoặc phải xác minh tại nhiều địa điểm thì thời hạn xác minh thiệt hại có thể kéo dài nhưng cũng không quá 40 ngày.

Trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày hết thời hạn ra quyết định giải quyết bồi thường nói trên mà Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao không ra quyết định hoặc kể từ ngày ông Chấn nhận được quyết định nhưng không đồng ý thì ông Chấn có quyền khởi kiện ra Toà án huyện Việt Yên (nơi ông cư trú) để yêu cầu giải quyết bồi thường.

Chiều 7/11, trung tướng Trần Văn Độ (Phó chánh án TAND Tối cao) khi trả lời báo giới đã cho rằng nếu Lý Nguyễn Chung đã tự thú và là người phạm tội thực sự, nghĩa là ông Chấn vô tội. Viện trưởng VKSND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết khi tái thẩm hay giám đốc thẩm thì những vi phạm (nếu có) của các cơ quan thực hành tố tụng vẫn bị xử lý. Không thể có chuyện tái thẩm thì tránh được bồi thường oan sai, còn giám đốc thẩm thì ngược lại. Các kết luận của tái thẩm và giám đốc thẩm đều giống nhau, không phải tái thẩm có thể kết luận khác, giám đốc thẩm có thể kết luận khác. Tái thẩm là khi có tình tiết mới và tòa không biết những tình tiết đó làm thay đổi bản chất vụ án. Cụ thể, ở đây xuất hiện Lý Nguyễn Chung và khả năng phạm tội của Chung là khá rõ ràng, dù tòa chưa tuyên. Vì tình tiết mới nên vụ án này cần phải tái thẩm.

Theo VNE