Hải đăng Kê Gà chính thức được xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh: Biểu tượng kiến trúc hơn một thế kỷ bên biển Bình Thuận

Cổ kính và kỳ vĩ, ngọn hải đăng Kê Gà (xã Tân Thành, huyện Hàm Thuận Nam, tỉnh Bình Thuận ) sừng sững với dáng đứng mạnh mẽ giữa đảo Khe Gà – cách bờ biển Hàm Thuận Nam chừng 500m – không chỉ là công trình chiếu sáng phục vụ giao thông hàng hải, mà còn là một biểu tượng kiến trúc độc đáo, mang trong mình giá trị văn hóa – lịch sử hiếm có suốt hơn một thế kỷ qua.

Hải đăng Kê Gà được xây dựng trên đảo Kê Gà (huyện Hàm Thuận Nam, tỉnh Bình Thuận). Ảnh: Hoài Phương

Ngày 19/6/2025, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận đã ký Quyết định số 1125/QĐ-UBND về việc xếp hạng Di tích lịch sử cấp tỉnh đối với Di tích lịch sử và kiến trúc hải đăng Kê Gà, giao Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh cùng UBND huyện Hàm Thuận Nam thực hiện công tác quản lý nhà nước đối với di tích theo quy định pháp luật về di sản văn hóa.

Hải đăng Kê Gà được người Pháp khởi công xây dựng năm 1897 và hoàn thành vào năm 1899, tức cách đây hơn 126 năm. Được xem là ngọn hải đăng cổ nhất Việt Nam, công trình này được thiết kế theo hình bát giác, xây dựng hoàn toàn bằng đá hoa cương – loại vật liệu được chạm khắc tinh xảo và ghép nối khít vào nhau mà không dùng bất kỳ chất kết dính nào.

Theo thông tin từ Trung tâm Xúc tiến du lịch tỉnh Bình Thuận, toàn bộ chiều cao từ đỉnh đèn đến mặt biển của hải đăng là 65m; trong đó, riêng tháp đèn cao 35m. Kết cấu kiến trúc tháp đá rất ấn tượng: cạnh chân tháp rộng 3m, đỉnh rộng 2,5m, tường dày từ 1,6m ở chân, dần mỏng lại 1m ở đỉnh tháp. Trên đỉnh tháp đặt một bóng đèn công suất 2.000W, có bán kính chiếu sáng lên tới 22 hải lý (tương đương 40km), đảm bảo dẫn đường an toàn cho tàu thuyền qua lại vùng biển.

Lối dẫn lên đỉnh tháp gồm 184 bậc thang xoắn ốc bằng thép. Từ đài quan sát trên cao, du khách có thể phóng tầm mắt chiêm ngưỡng toàn cảnh trời biển Hàm Thuận Nam mênh mông, hùng vĩ. Trong không gian ấy, tiếng sóng vỗ, tiếng gió biển hòa quyện cùng ánh sáng rọi xa hàng chục hải lý, tạo nên cảm giác vừa thiêng liêng, vừa thơ mộng.

Không chỉ là công trình có giá trị kỹ thuật – kiến trúc, hải đăng Kê Gà còn là biểu tượng văn hóa đặc sắc của vùng duyên hải Nam Trung Bộ. Hài hòa với thiên nhiên, hải đăng đứng sừng sững giữa biển trời, vươn mình giữa màu xanh của đại dương, màu trắng bồng bềnh của những cơn sóng và bầu trời rộng mở. Cảnh quan xung quanh càng tôn thêm vẻ đẹp kỳ vĩ của công trình này.

Điểm đặc biệt khác là hai hàng cây sứ cổ thụ do người Pháp trồng dọc lối lên hải đăng từ hơn một thế kỷ trước, đến nay vẫn xanh tốt. Vào mùa hoa nở, sắc trắng tinh khôi cùng hương thơm dịu dàng của hoa sứ lan tỏa khắp khuôn viên, mang đến cho du khách trải nghiệm thư thái và đầy chất thi vị.

Ngày nay, đảo Kê Gà và ngọn hải đăng cổ kính này đã trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn của Bình Thuận. Du khách trong và ngoài nước thường ghé thăm nơi đây để tìm đến không gian hoang sơ, thơ mộng, để đắm mình trong làn nước trong xanh, dạo bước trên những bãi cát dài mịn màng, và để chiêm ngưỡng một trong những công trình kiến trúc độc đáo bậc nhất vùng biển Việt Nam.

Hải đăng Kê Gà không chỉ độc đáo ở nghệ thuật kiến trúc mà còn ở sự hài hòa giữa kiến trúc với thiên nhiên. Ảnh: Hoài Phương

Ít ai biết rằng, hành trình để hải đăng Kê Gà được công nhận là di tích lịch sử đã kéo dài suốt gần ba thập kỷ. Từ năm 1998, các cơ quan chuyên môn của tỉnh Bình Thuận và huyện Hàm Thuận Nam đã hoàn tất hồ sơ khoa học để đề xuất xếp hạng di tích đối với công trình này. Tuy nhiên, vì nhiều lý do – đặc biệt là các yếu tố liên quan đến bảo đảm an toàn hàng hải – nên việc xếp hạng đã nhiều lần bị trì hoãn.

Mãi đến năm 2025, tức sau hơn 25 năm kiên trì, ngọn hải đăng hơn 100 tuổi mới chính thức được ghi danh vào danh mục di tích cấp tỉnh. Đây không chỉ là một sự ghi nhận xứng đáng cho giá trị kiến trúc – lịch sử của công trình, mà còn là cơ sở pháp lý để bảo tồn, phát huy hiệu quả di sản này trong phát triển du lịch, văn hóa địa phương.

Việc xếp hạng di tích đối với hải đăng Kê Gà không chỉ là dấu mốc quan trọng trong công tác bảo tồn di sản của tỉnh Bình Thuận, mà còn thể hiện ý thức trân trọng đối với những giá trị lịch sử – văn hóa đã gắn bó sâu sắc với vùng đất và con người nơi đây.

Trong bối cảnh du lịch biển đang trở thành thế mạnh của Bình Thuận, hải đăng Kê Gà – với tuổi đời hơn một thế kỷ, vẻ đẹp kiến trúc độc đáo và cảnh quan thiên nhiên ấn tượng – chính là “ngọn đèn dẫn lối” cho hành trình phát triển bền vững, gắn kết giữa di sản và hiện đại, giữa quá khứ và tương lai.