Hai bộ mặt của Barcelona – tâm bão ly khai ở Tây Ban Nha

Việc Catalonia đòi độc lập đã khuấy động mạnh mẽ cuộc tranh luận ở Barcelona về bổn phận với chính phủ và bản sắc của khu vực.

Cờ của phong trào đòi độc lập được treo trên tòa nhà thành phố Catalonia. Ảnh: David Ramos.

Thành phố Barcelona, thủ phủ của vùng tự trị Catalonia, Tây Ban Nha đang mang “hai bộ mặt”.

Một mặt, Barcelona là thành phố toàn cầu, nơi từng đăng cai Thế vận hội mùa hè năm 1992, đồng thời là quê hương của một trong đội bóng danh tiếng nhất thế giới: câu lạc bộ (CLB) Barcelona. Thành phố này thu hút hơn 10 triệu du khách mỗi năm và là ví dụ điển hình cho thấy các thành phố lớn ngày càng có ảnh hưởng lớn đến chính trị, kinh tế và văn hóa toàn cầu, theo NYTimes.

Mặt khác, Barcelona cũng là đầu não của nỗ lực đòi độc lập cho vùng tự trị Catalonia tách khỏi Tây Ban Nha. Không nơi nào ở Catalonia đứng trước tình thế rủi ro hơn Barcelona khi chính phủ Tây Ban Nha tuyên bố sẽ áp dụng các biện pháp khẩn cấp để chặn đứng nỗ lực đòi ly khai của Catalonia.

Tại Barcelona, vấn đề độc lập đã khuấy động mạnh mẽ những tranh luận về bổn phận với chính phủ và bản sắc của khu vực, với độ nóng chưa từng thấy kể từ khi cử tri Anh bỏ phiếu chọn rời Liên minh châu Âu (EU).

Người dân ở đây đang lo lắng. Thị trưởng Barcelona Ada Colau từng ủng hộ nền độc lập cho Catalonia nhưng hiện giờ đã đổi ý.

“Barcelona là một xã hội đa nguyên, nơi có rất nhiều ý kiến đa đạng”, bà nói. Colau cho biết so với các vùng khác, Barcelona không phải là nơi ủng hộ mạnh mẽ phong trào đòi độc lập.

Bà kinh sợ trước việc cảnh sát Tây Ban Nha sử dụng bạo lực để ngăn cử tri Catalonia bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu dân ý hôm 1/10 và bà tin vào quyền tự quyết của Catalonia. Tuy nhiên, bà có quan điểm khác với lãnh đạo Catalonia Carles Puigdemont về việc ly khai.

Là một trung tâm kinh tế thu hút nhiều người dân từ các vùng khác của Tây Ban Nha, Barcelona có dáng vẻ một “thành phố toàn cầu” hơn phần còn lại của Catalonia, Colau cho biết.

“Các thành phố mới chính là tương lai, chứ không phải các vùng, các bang của một quốc gia”, Colau bày tỏ quan điểm.

Lập trường về nền độc lập

Có ba lập trường khác nhau về nền độc lập cho Catalonia, Oriol Bartomeus, giáo sư chính trị ở Đại học tự trị Barcelona, cho biết.

“Các thành phố và thị trấn tầm trung là nơi ủng hộ nền độc lập rất mạnh mẽ. Ở những thành phố xung quanh Barcelona, nơi đa số người dân nói tiếng Tây Ban Nha ở nhà (thay vì ngôn ngữ riêng của Catalonia), tinh thần ủng hộ độc lập tương đối thấp. Còn Barcelona là nơi pha trộn giữa hai thế giới đó”.

Người dân tham gia một cuộc tuần hành ở Barcelona. Ảnh: AFP.

Các cuộc khảo sát cho thấy tại Barcelona có nhiều người dân đến từ các vùng khác của Tây Ban Nha. Gia đình họ đi từ các vùng như Andalusia và Extremadura đến đây vào thập niên 1960 và 1970. Đây là một trong những lý do dẫn đến cách nhìn nhận đa dạng về nền độc lập.

Hơn 2/3 người chào đời ở Catalonia có bố mẹ cũng là người sinh ra ở Catalonia mong muốn nền độc lập, theo kết quả khảo sát hồi tháng 7 của Trung tâm khảo sát ý kiến Catalonia.

Trái lại, gần 2/3 người Catalonia sinh ra ở ngoài vùng Catalonia hoặc có ít nhất bố hoặc mẹ có nguồn gốc ngoài vùng này muốn Catalonia ở lại trong Tây Ban Nha.

Trinitat Nova, khu dân cư ở những ngọn đồi bao quanh rìa thành phố Barcelona, là một minh chứng cho thực tế nói trên. Khu dân cư này được xây dựng vào thập niên 1960 để làm nơi sinh sống cho những người dân di cư từ những vùng khác của Tây Ban Nha đến Barcelona. Khu này có ít người ủng hộ độc lập.

“Rất khó tìm thấy những người 100% thuần gốc Catalonia ở đây. Nếu chính phủ Tây Ban Nha cho phép chúng tôi bỏ phiếu, những người phản đối độc lập có thể giành thắng lợi”, Aroa Rocas, một nhân viên kinh doanh 33 tuổi, nói.

Tình thế khó xử của CLB Barcelona

CLB bóng đá Barcelona nằm trong thế khó xử khi phải cân bằng các quan điểm trái ngược nhau.

Catalonia từ lâu đã là bản sắc của câu lạc bộ này. Phần lớn các bảng hiệu ở sân vận động Nou Camp của CLB Barcelona được viết bằng tiếng Catalonia. Chủ tịch CLB Barcelona Josep Maria Bartomeu đã ra tuyên bố lên án mạnh mẽ cách cảnh sát Tây Ban Nha trấn áp cử tri trong cuộc trưng cầu dân ý hôm 1/10.

Sân vận động Nou Camp của CLB bóng đá Barcelona nhìn từ trên cao. Ảnh: AP.

Tuy nhiên, với 300 triệu người theo dõi trên mạng xã hội, CLB Barcelona cũng là một tổ chức toàn cầu. Hàng trăm lá cờ của những người ủng hộ từ nhiều nơi trên thế giới được cắm ở hàng rào bên ngoài sân vận động Nou Camp.

Đối với những người ủng hộ phong trào độc lập, việc CLB này có lượng người hâm mộ lớn toàn cầu cho thấy việc duy trì bản sắc Catalonia không phải là rào cản đối với danh tiếng quốc tế của họ. “Đó là bằng chứng sống cho thấy Barcelona có thể đi theo con đường riêng của mình”, Mari Paz Balibrea, một học giả viết nhiều về Barcelona, nhận định.

Tối 18/10, người hâm mộ ở sân vận động Nou Camp đã hò hét đòi ông Bartomeu từ chức vì không đưa ra lời kêu gọi mạnh mẽ cho nền độc lập của Catalonia.

Tuy nhiên, một số người hâm mộ không phải là dân Catalonia cho rằng ông Bartomeu đã đi quá xa. Juan Carlos Toledano, phó chủ tịch một hội cổ động viên tại miền nam Tây Ban Nha cho rằng Bartomeu thiếu tôn trọng với người hâm mộ bên ngoài Barcelona.

“Nếu Catalonia ở lại trong Tây Ban Nha, tôi sẽ tiếp tục ủng hộ Barca. Nhưng nếu vùng này tuyên bố độc lập, tôi sẽ đoạn tình với đội bóng này vì tôi muốn dành sự ủng hộ cho một đội bóng Tây Ban Nha chơi trong giải vô địch quốc gia của nước tôi”, Toledano nói.

Nhà bình luận Patrick Kingsley cho rằng tình thế căng thẳng này đã khiến một số người lo ngại tranh cãi về nền độc lập sẽ biến Barcelona thành một thành phố ít cởi mở hơn và hẹp hòi hơn.

“Barcelona là sự pha trộn hài hòa của những người đến từ các vùng khác nhau và nói ngôn ngữ khác nhau nhưng giờ đây, cuộc xung đột quan điểm đã làm xói mòn tư tưởng pha trộn này. Thành phố này đang vỡ vụn”, Bartomeu nói.

Trong khi đó, thị trưởng Barcelona Colau thấy rằng cuộc tranh luận về nền độc lập đang củng cố hơn là làm suy yếu văn hóa đa nguyên của Barcelona.

“Trong nhiều năm, Barcelona từng là một thành phố Địa Trung Hải, một thành phố toàn cầu và hàng nghìn người luôn tập hợp về đây vì hòa bình, đối thoại và nhân quyền”, bà nói. “Và điều này hiện giờ vẫn đúng”.

Hồng Vân

Theo VNE