Hà Nội và những địa danh lịch sử

Mai Hoàng Minh10:46 02/09/2014

Trong dịp lễ Quốc Khánh 2/9, khi các con đường đỏ rực cờ hoa chào mừng kỉ niệm ngày trọng đại của đất nước, chúng ta hãy cùng nhìn lại những địa danh, di tích của Hà Nội đã chững kiến nhưng thời khắc lịch sử của Cách mạng Việt Nam.

Quảng trường Ba Đình tại Hà Nội. Cách đây 69 năm, ngày 2/9/1945 Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Vào năm 1975 Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh được khánh thành trên Quảng trường Ba Đình. Đây là nơi là nơi gìn giữ lâu dài thi hài Bác để nhân dân cả nước và quốc tế có thể đến thăm viếng.

Đây là ngôi nhà số 48 phố Hàng Ngang (quận Hoàn Kiếm – Hà Nội). Trước đây là cửa hàng buôn bán tơ lụa Phúc Lợi của gia đình cụ Trịnh Phúc Lợi. Cụ là một nhà tư sản yêu nước tham gia phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục do Lương Văn Can lãnh đạo những năm đầu thế kỉ 20.

Tại nhà 48 Hàng Ngang, Bác Hồ đã đến ở và viết bản Tuyên ngôn độc lập từ ngày 25/8 đến 2/9/1945. Đây là căn phòng lớn trên tầng 2 được Bác dùng làm nơi tiếp khách.

Bộ bàn ghế Bác Hồ sử dụng trong những ngày soạn thảo bản Tuyên ngôn độc lập tại ngôi nhà 48 phố Hàng Ngang.

Nhà Hát Lớn và quảng trường Cách mạng tháng Tám. Ngày 19/8/1945 nơi đây đã diễn ra cuộc mít tinh lớn được Việt Minh biến thành cuộc biểu dương lực lượng và hoạt động vũ trang cướp chính quyền, mở đầu cuộc tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám trên cả nước.

Cũng trong ngày 19/8/1945 lực lượng Việt Minh cùng nhân dân Hà Nội đã tiến công và chiếm giữ Phủ khâm sai Bắc Kỳ số 12 phố Ngô Quyền (quận Hoàn Kiếm – Hà Nội).

Video đang HOT

Nhà bà Hai Vẽ phường (Phú Thượng, quận Tây Hồ – Hà Nội) là cơ sở hoạt động bí mật của Thường vụ Trung ương Đảng cộng sản Đông Dương (nay là Đảng cộng sản Việt Nam) từ năm 1941 đến năm 1945.

Bà Hai Vẽ tên thật là Công Thị Lùn, chồng là ông Hai người làng Vẽ (Đông Ngạc – Từ Liêm). Do ông bà đều là người hiền lành tốt bụng, nhà cửa kín đáo gần bến đò bên sông Hồng nên Thường vụ Trung ương Đảng đã cử người tìm đến tuyên truyền giác ngộ, biến ngôi nhà của gia đình bà Hai Vẽ thành một nơi an toàn bí mật. Trong ảnh là căn nhà lá của bà Hai Vẽ vẫn được gìn giữ.

Cột cờ Hà Nội nằm trên đường Điện Biên Phủ (quận Ba Đình – Hà Nội) được xây dựng trong triều Nguyễn, đây là một biểu tượng của thủ đô Hà Nội.

Hiện tại Cột cờ Hà Nội nằm trong khuôn viên Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam. Khi người Pháp tiến phá Thành Hà Nội, cột cờ đã suýt bị phá hủy. Vào ngày 10/10/1954 lần đầu tiên lá cờ đỏ sao vàng – cờ Tổ quốc – tung bay trên đỉnh Cột cờ Hà Nội khi đoàn quân tiến về giải phóng Hà Nội.

Hữu Nghị

Theo Dantri

Bí ẩn về những thước phim quay Lễ Độc lập mùng 2/9/1945

Những thước phim vô giá có tên "Ngày Độc lập 2/9/1945" ghi lại hình ảnh chủ tịch Hồ Chí Minh long trọng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập đã đi vào tâm khảm người Việt Nam. Nhưng ít ai biết đằng sau thước phim đó có những câu hỏi chưa có lời giải đáp.

Tạp chí Nghệ thuật Điện ảnh số 6/1990 có đăng một bài viết của nhà báo Trung Sơn với tựa đề "Ai là người ghi hình phim ngày Tết Độc lập 2/9/1945?". Bài viết đó cho biết một chi tiết khá lý thú liên quan đến đoàn làm phim "Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh" của đạo diễn Phạm Kỳ Nam làm năm 1975.

Sau một thời gian quay ở Paris, trước khi đoàn trở về nước, đạo diễn Phạm Kỳ Nam bất ngờ được lễ tân khách sạn chuyển đến một hộp các tông được bọc kín. Khi trao chiếc hộp này, người gửi chỉ nhờ lễ tân khách sạn nhắn với đạo diễn Phạm Kỳ Nam rằng đây là quà tặng của một người bạn của Việt Nam rồi lẳng lặng đi mà không cho biết tên tuổi.

Đem lên phòng khách sạn mở ra, đạo diễn Phạm Kỳ Nam hết sức ngạc nhiên khi nhận ra món quà đó là những hộp phim 16 ly với những hình ảnh đen trắng ghi trọn vẹn ngày lễ Tuyên bố Độc lập tại quảng trường Ba Đình ngày mùng 2/9/1945.

Những thước phim về buổi lễ đó với hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập trước đông đảo đồng bào trên quảng trường Ba Đình ngày ấy đã được ráp nối lại để thành một bộ phim tài liệu dài 30 phút có tên "Ngày Độc lập 2/9/1945". Bộ phim đã trở nên rất đỗi thân thuộc đối với mỗi người Việt Nam mà ngày nay chúng ta vẫn thường được xem trên màn ảnh nhỏ mỗi dịp quốc khánh.

Khi về làm Tổng thư ký Hội Điện ảnh Việt Nam (1989-2000) kiêm Tổng biên tập Tạp chí Nghệ thuật Điện ảnh (cơ quan ngôn luận của Hội Điện ảnh), tiền thân của tờ Thế giới Điện ảnh hiện nay) tôi (Đạo diễn Đặng Nhật Minh) rất quan tâm đến nội dung được thông tin trong bài báo của nhà báo Trung Sơn. Tôi rất muốn tìm ra ai là người quay những thước phim trên.

Đạo diễn Đặng Nhật Minh

Năm 1990, nhân dịp kỷ niệm 45 năm ngày Quốc khánh, tôi bàn với anh Trung Sơn và anh em trong tòa soạn tạp chí Nghệ thuật Điện ảnh phát động một cuộc điều tra để tìm hiểu ai là tác giả của những thước phim kia.

Lúc đó, tôi chỉ nghĩ đơn giản là mời những người có trách nhiệm có mặt trong buổi lễ ngày hôm đó viết bài đăng trên tạp chí là có thể tìm ra đầu mối một cách dễ dàng, chắc nó không xa quá tầm tay.

Vậy là chúng tôi tìm đến các nhân chứng lịch sử liên quan đến sự kiện ngày 2/9/1945 để mời viết bài. Trong các nhân vật được mời viết có Tướng Trần Độ (Thứ trưởng Bộ Văn hóa khi đó), Đạo diễn Phạm Văn Khoa (người được giao nhiệm vụ dựng lễ đài), Nhiếp ảnh gia Vũ Năng An (người chụp bức ảnh nổi tiếng "Bác Hồ ở chiến dịch Đông Khê")... và đặc biệt là ông Nguyễn Hữu Đang - người được Bác Hồ giao trách nhiệm làm Trưởng ban tổ chức Lễ Tuyên bố Độc lập ngày 2/9/1945.

Qua sự giúp đỡ của nhà văn Phùng Quán, chúng tôi tiếp cận được với ông Đang với lời đề nghị giải đáp giùm câu hỏi: Ai là người quay phim có mặt hôm đó tại vườn hoa Ba Đình. Không lâu sau, nhà văn Phùng Quán đem đến tòa soạn một bài viết tay với tựa đề "Những điều còn bí ẩn quanh việc quay bộ phim Ngày Độc lập 2/9/1945", ký tên Nguyễn Hữu Đang.

Qua bài viết này, chúng tôi được tiếp cận với hai nguồn giả thiết về "chủ nhân" bí ẩn của những thước phim kia.

Giả thiết đầu tiên là cuốn phim này được quay bởi ông Hương Ký (tên thật là Nguyễn Lan Hương) - chủ hiệu ảnh nổi tiếng nhất tại Hà Nội khi đó. Đây là một nhân vật có tiếng trong việc đam mê làm phim, chụp ảnh và làm những dịch vụ về quay phim tư liệu.

Ông Nguyễn Hữu Đang đã gặp ông Hương Ký, yêu cầu ghi hình buổi lễ quan trọng này. Tại vườn hoa Ba Đình hôm ấy, hai nhân viên chụp ảnh và quay phim của hiệu ảnh Hương Ký được ông Nguyễn Hữu Đang cấp giấy phép đi lại để tác nghiệp ở những khu vực cho phép. Nhưng cuối cùng ông Hương Ký thông báo không quay được vì sự cố máy móc.

Ông Nguyễn Hữu Đang viết về sự cố này với thái độ hết sức hoài nghi: "Độ một tuần lễ sau Ngày Độc lập không thấy Hương Ký cho biết kết quả quay phim, tôi đến hỏi thì được trả lời là không quay được vì máy trục trặc. Một sự thất bại dường như hoàn toàn do khách quan, không ai chịu trách nhiệm. Tôi bình tĩnh chấp nhận sự rủi ro. Nhưng chỉ ít ngày sau quân Tàu Tưởng đưa bọn Vũ Hồng Khanh về và âm mưu lật đổ chính quyền, thì ông chủ hiệu Hương Ký liền theo Quốc Dân đảng chống lại Việt Minh. Lập tức tôi nghi ngờ ông ta đã không thật lòng, đã không quay phim rồi đổ lỗi cho cái máy - nó không biết cãi".

Tuy nhiên, cũng có những căn cứ để nhiều người tin vào giả thiết những thước phim này là do hiệu Hương Ký quay. Cứ liệu rõ nhất về giả thiết này là dựa vào một tấm ảnh do ông David Marr, một nhà nghiên cứu sử học Úc gốc Mỹ, cung cấp và theo ông bức ảnh cũng do người Mỹ chụp (công bố trong cuốn sách"Why Vietnam?",bản gốc tiếng Anh).

Đây là một tấm ảnh với góc chụp từ dưới hướng lên lễ đài, chụp Chủ tịch Hồ Chí Minh đang đọc Tuyên ngôn Độc lập, đứng bên phải Cụ có một người cầm ô và đáng chú ý là từ phía bên trái có một người đang cầm máy quay phim hướng ống kính về phía Bác Hồ.

Góc quay này được xem là ứng với đoạn phim quay cảnh Người đọc Tuyên ngôn nhìn nghiêng mà chúng ta đã được xem. Tuy nhiên, giả thiết này lại vấp phải một câu hỏi: Vậy tại sao ông Hương Ký không giao lại cuốn phim ngay sau đó cho Ban tổ chức mà đem giấu nó đi? Không ai giải thích được lý do khiến cho giả thiết này vẫn mãi là một dấu chấm hỏi.

Giả thiết thứ hai, tôi thấy ông Nguyễn Hữu Đang nghiêng về suy đoán này nhiều hơn. Và qua những lần cất công tìm hiểu một số đầu mối khác, tôi nhận ra đây có thể là một hướng tìm hiểu có luận cứ rõ ràng hơn cả.

Ông Nguyễn Hữu Đang lập luận cho giả thiết này như sau: "Khả năng này chỉ mới xuất hiện gần đây trong đầu tôi khi đọc trên một tờ báo, đoạn hồi ký của tướng Archimedes L.A. Patti nguyên trưởng phái đoàn Mỹ đến Hà Nội dưới danh nghĩa Đồng minh liền sau Tổng khởi nghĩa của ta thắng lợi. Ông tường thuật cuộc mít-tinh khổng lồ ngày 2/9/1945 tại quảng trường Ba Đình với những chi tiết hết sức đúng, có cả những chi tiết từ trước tới nay, sách báo ta chưa nhắc đến lần nào.

Sự mô tả chính xác chứng tỏ ông và một số nhân viên của ông đã chứng kiến buổi lễ, đã đi lại trong khu vực mít-tinh để như ông kể - chụp ảnh và quay phim. Thật bất ngờ đối với tôi, kẻ mang nặng trên vai trách nhiệm điều hành buổi lễ và kiểm soát cuộc mít-tinh mà không biết có những hoạt động của người ngoại quốc ngay trước mắt mình".

Tìm hiểu sâu hơn về tướng Patti và phái bộ tiền trạm OSS (bí danh Con Nai - "The Deer") của ông, tôi được biết đây là những nhân vật đã chứng kiến buổi lễ 2/9/1945 tại Hà Nội. Đơn vị đặc nhiệm này đã được lãnh tụ Hồ Chí Minh tiếp đón và hợp tác chặt chẽ trong thời gian ở Việt Bắc. Một đại đội Việt - Mỹ đã được thành lập, tham gia vây quân Nhật tại Thái Nguyên và về Hà Nội ngay sau khi giành chính quyền không bao lâu.

Đây là số người nước ngoài hiếm hoi không cần giấy phép của ông Nguyễn Hữu Đang mà vẫn có quyền đi khắp trong quảng trường Ba Đình ngày hôm đó. Trong bài viết của mình, ông Đang có cho biết một chi tiết: Những người Mỹ này có đeo bên cánh tay trái, chỗ gần bắp vai, một mảnh vải biểu trưng lá cờ Mỹ (ecusson) to bằng nửa bàn tay. Chính miếng biểu trưng ấy là cái "giấy thông hành" giúp họ có thể đi lại tự do, và một trong những hoạt động của họ khi đó là quay phim, chụp ảnh mà không ai để ý đến.

Với con mắt nghề nghiệp, tôi thấy những thước phim trên được quay bởi tay máy rất chuyên nghiệp. Và điều đặc biệt là những thước phim này được ghi hình từ nhiều góc độ khác nhau chứng tỏ người quay phim đã di chuyển liên tục trong khi quay để quan sát rồi ghi lại chứ không phải chỉ cầm máy đứng yên một chỗ.

Những toàn cảnh lia biển người trên quảng trường Ba Đình, hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh trên lễ đài, những chân dung nam nữ, những đặc tả bước chân người rầm rập đi trong hàng quân, những tà áo dài của các thiếu nữ Hà Nội bay phấp phới... rất xúc động và ấn tượng. Từ đây, giả thiết về việc những thước phim này được quay bởi người trong phái bộ cơ quan tình báo Mỹ có mặt hôm đó tại quảng trường Ba Đình lại càng được củng cố.

Dẫu sao đây cũng chỉ là một trong những giả thiết bên cạnh những giả thiết của những người tham gia viết các bài khác, nhưng cho đến thời điểm hiện tại thì phỏng đoán của ông Nguyễn Hữu Đang theo tôi vẫn là phỏng đoán có cơ sở nhất.

Cho dù chưa khẳng định được ai là tác giả của những thước phim trên thì vần đề còn lại của chúng ta là trách nhiệm của lương tâm. Sau một thời gian dài khai thác, sử dụng những thước phim này - những thước phim vô giá để lại cho nhiều thế hệ mai sau, chúng ta cũng cần có hình thức nào đó để biểu lộ lòng biết ơn đối với người đã ghi lại những hình ảnh có một không hai đó.

Người đó rất có thể quay xong rồi cất đi đâu đó và lãng quên hoặc tiêu hủy chúng đi vì thấy không còn cần thiết cho mục đích của mình nữa (khi quay có nghĩ đâu sẽ làm một bộ phim tài liệu?). Hoặc giả thiết khác là có thể rao bán những thước phim kia với cái giá rất cao vì biết rằng đó là những tư liệu vô giá. Nhưng không, người đó đã tìm cách trả lại cho "chủ sở hữu" đích thực của những thước phim mà mình đã quay - nhân dân Việt Nam, và trả lại một cách lặng lẽ, tế nhị, không hề mang màu sắc chính trị.

Động thái này khiến tôi liên tưởng đến trường hợp viên sỹ quan Mỹ trả lại cho bà Doãn Ngọc Trâm cuốn nhật ký của con gái bà là nữ liệt sĩ Đặng Thùy Trâm. Cũng là những nghĩa cử cao đẹp giữa con người và con người, một biểu hiện của những giá trị văn hóa. Và vấn đề là chúng ta phải đáp lại những tình cảm chân thành đó sao cho xứng đáng.

Tôi cứ nghĩ nếu người ghi lại những thước phim này là một người quay phim Việt Nam, hẳn người đó đã nhận giải thưởng Hồ Chí Minh và những phần thưởng cao quý khác từ lâu rồi (nhiếp ảnh gia Vũ Năng An chỉ với một bức ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh tại chiến dịch Đông khê đã xứng đáng nhận giải thưởng Hồ Chí Minh).

Dù chưa biết đích xác người đó là ai, người Việt, người Mỹ hay ai khác thì trên tiêu đề của bộ phim "Ngày lễ Độc lập 2/9/1945" cần ghi một dòng chữ: "Những hình ảnh trong phim này được ghi lại bởi một người quay phim ẩn danh".

Đó là cách để thể hiện sự trân trọng và biết ơn của chúng ta. Để nếu người quay phim đó còn sống hoặc những người thân trong gia đình họ đọc được sẽ thấy rằng việc làm của mình hay người thân của mình đã được ghi nhận.

Không có những thước phim đó, hẳn không thể có bộ phim "Ngày lễ Độc lập 2/9/1945". Tôi băn khoăn mãi về điều này, bởi trên tiêu đề của bộ phim mà chúng ta được xem cho đến nay, chỉ thấy đề tên của đạo diễn và người dựng phim.

Đã hơn 20 năm, những ẩn số liên quan đến cuốn phim lịch sử kia vẫn là một cuộc hành trình cần khám phá, dù là bám vào những manh mối rất mong manh. Hy vọng điều bí ẩn trên đây sẽ sớm có câu trả lời và một cuộc điều tra công phu như ông Đang nói là trách nhiệm của hậu thế trước lịch sử.

Đạo diễn Đặng Nhật Minh

Lê Minh Huệ (Ghi)

Theo Dantri

"Hành trình vì nước" của Bác Hồ qua những bức tranh cát Từ những hạt cát tưởng chừng vô hồn, qua bàn tay khéo léo của nghệ nhân Nguyễn Chí Nhật Quang, chúng đã trở thành những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, ấn tượng. Đam mê nghệ thuật từ nhiều năm nay, họa sĩ Nguyễn Chí Nhật Quang đã khắc họa thành công bộ tranh cát "Hành trình vì đất nước", tái hiện lại...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Chủ đề: bắc thương vụ quảng trường ba đình dân hà nội bác hồ hàng ngang tuyên ngôn độc lập quảng trường cách mạng tháng tám

Xem thêm Share

Xem nhiều

Tìm thấy thi thể nữ tài xế, xuyên đêm trục vớt ô tô rơi sông Đồng Nai01:29

Vụ Mercedes-Benz dừng giữa làn ngược chiều: Xe đang "treo" 5 lỗi phạt nguội01:39

Đảng cầm quyền Hàn Quốc muốn tổng thống rời đảng08:26

Người phụ nữ cùng con nhỏ ở TP.HCM bị xe tải nặng cuốn vào gầm08:20

Nam thanh niên đập phá xe ô tô khi va quẹt trên đường ở Bình Dương09:44

Ngày này 5 năm trước: Một sự kiện y tế làm thay đổi hoàn toàn thế giới04:12

Khung cảnh tan hoang sau vụ cháy tại làng nghề đồ gỗ ở Hà Nội09:54

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Thiếu nữ 17 tuổi bị bố và chú tát nhiều cái gây bầm tím mặt

14:42:33 18/12/2024

Bước đầu cơ quan điều tra xác định, nguyên nhân xảy ra sự việc xuất phát từ mâu thuẫn trong việc phân chia tài sản sau ly hôn giữa bố và mẹ cháu MA(17 tuổi).

Tài xế tử vong sau khi 2 ô tô đối đầu ở Long An

14:35:03 18/12/2024

Cú va chạm giữa ô tô 7 chỗ và xe tải trên quốc lộ N2, đoạn qua huyện Tân Thạnh (Long An), khiến một tài xế tử vong.

Hạn chế hoạt động ngoài trời sau vụ học sinh phải cởi áo ấm giữa trời lạnh

10:05:52 18/12/2024

Trường Tiểu học Bùi Thị Xuân (quận Liên Chiểu, Đà Nẵng) đã gây tranh cãi khi yêu cầu học sinh cởi áo khoác trong một hoạt động của trường, mặc dù thời tiết lạnh.

Xe đầu kéo rơi xuống vực sâu 30m, một người tử vong

10:03:11 18/12/2024

Ngày 18/12, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch UBND huyện A Lưới (Thừa Thiên Huế) cho biết, trên địa bàn vừa xảy ra vụ tai nạn giao thông khiến 1 người tử vong.

Công an vào cuộc vụ tài xế xe con dừng giữa đường ngược chiều ở Hà Tĩnh

07:31:39 18/12/2024

Cảnh sát giao thông ở Hà Tĩnh đã vào cuộc xác minh để xử lý tài xế xe Mercedes-Benz C-Class có hành vi dừng đỗ giữa làn ngược chiều, chặn hướng lưu thông của phương tiện khác.

Vụ cô gái bán rau củ bị sàm sỡ ở TPHCM: Cần mạnh mẽ lên tiếng

22:02:20 17/12/2024

Theo chuyên gia, những nạn nhân bị sàm sỡ cần mạnh mẽ lên tiếng, cơ quan chức năng cần trừng trị nghiêm minh các hành vi biến thái để ngăn ngừa tình trạng trên.

Đốt than sưởi ấm, 4 người trong một gia đình bị ngộ độc khí CO

21:31:24 17/12/2024

Lãnh đạo Trung tâm Y tế huyện Thạch Hà cho biết trường hợp 4 bệnh nhân trên may mắn chỉ mới bị ngộ độc khí CO (carbon monoxide) ở giai đoạn nhẹ, kịp nhận biết được tình trạng cơ thể để tới bệnh viện chữa trị kịp thời.

Quyết liệt ngăn chặn 'nạn' phá rừng, lấn chiếm đất rừng tại Krông Bông

21:29:27 17/12/2024

Mặc khác, năng lực của chủ rừng còn hạn chế, chưa thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ rừng tận gốc, dẫn đến công tác quản lý, bảo vệ rừng chưa tốt và rừng vẫn bị xâm hại.

Mô tô, xe gắn máy trên 5 năm sẽ phải kiểm định khí thải

15:43:08 17/12/2024

Theo Thông tư 47 vừa được ban hành, Bộ GTVT quy định mô tô, xe gắn máy có thời gian sản xuất trên 5 năm sẽ phải kiểm định khí thải định kỳ.

Hà Nội: Xe máy kẹp ba va chạm với ô tô tải, một người tử vong

15:16:59 17/12/2024

Cụ thể, vào thời gian trên, xe máy chở theo 3 thanh, thiếu niên di chuyển trên quốc lộ 6, khi đi tới đoạn đường qua xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ thì xảy ra va chạm với ô tô tải BKS 29C-776.xx đi chiều ngược lại.