Hà Giang: Sắc màu văn hóa tô điểm những miền ruộng bậc thang

Hàng năm, dưới ánh nắng dịu dàng của mùa Thu, có một mùa vàng trên những thửa ruộng bậc thang di sản của miền núi Hà Giang.

Từ Vị Xuyên, Hoàng Su Phì đến Xín Mần, trên những đám ruộng bậc thang giữa núi rừng hoang sơ, kỳ vỹ một mùa bội thu của người dân miền núi rộn ràng bắt đầu. Những miền di sản ruộng bậc thang cuốn hút, mời gọi du khách ấy đã được tạo tác bởi những nền văn hóa đậm chất riêng của đồng bào dân tộc La Chí, Mông, Dao, Nùng, Tày… những dân tộc đã làm nên sự đa dạng sắc tộc và văn hóa bản địa vùng trồng lúa nước Hà Giang.

Vẻ đẹp ruộng bậc thang Bản Phùng (Hoàng Su Phì)

Quần thể ruộng bậc thang đẹp và thu hút du khách nhất trên mảnh đất phía Tây Hà Giang phải kể đến các xã Thông Nguyên, Tả Sử Choóng, Bản Luốc, Bản Phùng… Ở đây ruộng vòng cung ôm lấy núi đồi hoang sơ đã được công nhận Di tích cấp quốc gia, các quần thể ruộng đa dạng sắc hình giữa thiên nhiên bao la được tạo nên từ bàn tay lao động của đồng bào dân tộc. Với nền văn hóa lâu đời, cùng nhiều sắc màu riêng biệt từ văn hóa dân tộc truyền thống của từng dân tộc với các lễ hội Nhảy lửa, lễ hội Bàn Vương, cầu mùa, cúng rừng của các dân tộc là chủ nhân lâu đời của triền núi cao Hà Giang đã tạo nên một không gian đặc biệt thu hút. Đến với các miền ruộng bậc thang này, du khách không chỉ được đắm mình vào không gian bao la giữa núi đồi, ruộng lúa khoáng đạt mà còn được thưởng thức những đặc sản từ miền núi như: Xôi ngũ sắc, bánh chưng Gù, cá Chép ruộng, cùng vô số món ăn được chế biến từ nông, lâm sản sạch của bà con. Sự phát triển của các thôn, bản văn hóa du lịch với sự hòa nhập của người dân bản địa từng bước đưa bản sắc văn hóa, ẩm thực phối hợp cùng với vẻ đẹp của các quần thể ruộng bậc thang đã trở thành một “thỏi nam châm” thu hút du khách đến với quê hương mình. Xã Bản Phùng với nét riêng của dân tộc La Chí từ trang phục, ngôn ngữ, những giá trị văn hóa mang nét riêng của dân tộc ít người này đã góp phần giúp ruộng bậc thang Bản Phùng trở thành một điểm đến khiến du khách chẳng quản đường xá xa xôi lặn lội đến chiêm ngưỡng vẻ đẹp mùa lúa chín. Sức hút Bản Phùng ngoài những quần thể ruộng hình khối đa dạng, hài hòa với thiên nhiên và những giá trị văn hóa bản địa của người dân tộc được lưu giữ tương đối nguyên vẹn. Anh Long Đức Dương, chủ Homestay đồng ruộng với ngôi nhà sàn cổ kính mang nét văn hóa bản địa của người La Chí, đã được anh cải tạo thêm các tiện nghi để đưa vào phục vụ du khách trải nghiệm, nghỉ ngơi khi đến với Bản Phùng. Hay anh La Chí Phong, một trong những người tiên phong đi đầu mở homestay phục vụ du khách ở xã Bản Phùng đã trở thành một điểm lưu trú quen thuộc đối với nhiều người đến trải nghiệm văn hóa và vẻ đẹp của ruộng bậc thang. Các vẻ đẹp mang màu sắc riêng như trang phục, cùng nghề dệt, nhuộm vải bông, các câu chuyện huyền thoại gắn với vị vua Hoàng Vần Thùng, văn hóa cổ truyền được giới thiệu càng tăng thêm sức hút của mảnh đất có ruộng bậc thang đẹp nhất.

Nghề dệt vải bông của phụ nữ La Chí, xã Bản Phùng (Hoàng Su Phì)

Ngược về phía các dân tộc Nùng, La Chí, Phù Lá sinh sống trên dãy núi Gia Long hùng vĩ của huyện Xín Mần, nơi có Thảo nguyên Suôi Thầu và những quần thể ruộng bậc thang mang nét riêng của nơi biên cương còn nhiều gian nan này. Lang thang một vòng từ Quảng Nguyên, Nấm Dẩn, Bản Díu, Nàn Sỉn… là hành trình khám phá vẻ đẹp hoang sơ cùng không gian văn hóa Nùng, La Chí, Phù Lá đầy sắc màu của người miền núi hiền hòa hiếu khách.

Sự hài hòa của thiên nhiên Hà Giang còn được thể hiện ở những quần thể ruộng bậc thang được cấy hái theo thời tiết, khí hậu ở các địa phương, giúp du khách muốn trải nghiệm vẻ đẹp ruộng lúa vùng cao trong mùa từng thời điểm. Nếu du khách có lỡ hẹn với vẻ đẹp, sức hút của ruộng bậc thang Hoàng Su Phì, Xín Mần thì vẫn còn ruộng bậc thang của huyện Vị Xuyên, thành phố Hà Giang nổi bật với các địa chỉ xã Cao Bồ, Xà Phìn, Lao Chải (Vị Xuyên), Phương Thiện, Phương Độ (thành phố Hà Giang). Những quần thể ruộng ở các địa phương này do khí hậu và nguồn nước được canh tác sau các đám ruộng bậc thang phía Tây, canh tác sau nên sẽ chín vàng sau khi ruộng bậc thang Hoàng Su Phì, Xín Mần được thu hoạch hết. Nơi đây là không gian sinh sống của cộng đồng dân tộc Dao áo chàm – chủ nhân của các vùng chè Shan tuyết cổ thụ nổi danh, vậy nên khi tới thưởng ngoạn vẻ đẹp mùa vàng, du khách còn được thưởng thức các loại trà ngon và chất lượng nhất.

Trải nghiệm vẻ đẹp của ruộng bậc thang cùng với khám phá văn hóa dân tộc bản địa đặc sắc có lẽ là một trong những điểm khiến khách du lịch đến với Hà Giang không thể nào quên. Vẻ đẹp của tạo tác thiên nhiên gắn với truyền thống canh tác lúa nước sạch mang tính truyền đời của các dân tộc anh em trên miền núi cao đã tạo thêm một không gian văn hóa, du lịch cùng với vùng văn hóa Cao nguyên đá Hà Giang hỗ trợ nhau góp phần tạo nên thương hiệu du lịch của mảnh đất địa đầu Tổ quốc.

Những thửa ruộng bậc thang có tuổi đời trăm năm, cùng nền văn hóa bản địa của các dân tộc lâu đời là tài nguyên quý báu của ngành công nghiệp không khói của Hà Giang. Bảo tồn và phát huy những nét tinh túy của vùng không gian Di sản văn hóa ruộng bậc thang là bảo tồn nguồn sinh kế lâu dài cho các thế hệ người dân miền núi.