Gỏi lá Kon Tum – Đặc sản đậm hương vị núi rừng Tây Nguyên

P.V15:37 24/07/2020

Hỗn hợp các loại rau rừng với nước chấm sẽ tạo cho món gỏi lá có vị ngọt của thịt, tôm, vị cay, nồng của tiêu ớt, vị chát của lá, hương men của mẻ.

Gỏi lá là món đặc sản mang đậm hương vị núi rừng Tây Nguyên từ lâu đã quyến rũ du khách bốn phương khi đến với thành phố xinh đẹp Kon Tum bên dòng Đắk Blah thơ mộng.

Suốt một tháng rong ruổi trong chuyến công tác tại khu vực Bắc Tây Nguyên, chúng tôi thực sự ấn tượng khi thưởng thức món đặc sản gỏi lá khi dừng chân ở thành phố Kon Tum thuộc tỉnh Kon Tum.

Chỉ cần nghe qua tên đã thấy sự đặc biệt và đúng chất đặc sản của núi rừng với nguyên liệu chính là… lá của hơn 60 cây, củ các loại.
Điều may mắn là chúng tôi đã được thưởng thức món đặc sản này đúng vào mùa khô Tây Nguyên khi mà hơn 60 loại lá đó được tập hợp đầy đủ. Có thể kể ra các loại lá quen thuộc như mơ lông, đinh lăng, sung, cải, tía tô, lá bứa, hồng ngọc, ổi, chùm ruột, lê rừng, xoài…
Ngoài ra, có nhiều loại lá chỉ ở Tây Nguyên mới có để mang đến hương vị núi rừng cho món gỏi lá như ngành ngạnh tím, trâm, lá chua, lá con khỉ, vừng…

Nguyên liệu làm nước chấm cho món gỏi lá là tôm, thịt nạc băm nhỏ trộn đều với mẻ và đun chín. Một tô nước chấm hoàn chỉnh phải ở dạng sền sệt, không đặc quá để tiện múc úp lên gỏi lá.

Để làm nhân cho món gỏi lá còn có thêm đĩa thịt luộc thái mỏng, đĩa tôm luộc loại nhỏ, đĩa bì trộn thính, chút hạt tiêu, muối hạt và ớt chỉ thiên (loại ớt trái nhỏ chổng ngọn lên trời của đồng bào dân tộc).

Video đang HOT

Người đến Kom Tum thưởng thức món gỏi lá vẫn truyền tai nhau, ăn món gỏi lá như tận hưởng khá trọn vẹn một bữa tiệc mang hương vị núi rừng Tây Nguyên.

Bắt đầu ăn, ta lấy một lá to xếp thành hình chiếc phễu để ngoài cùng. Bên trong là những loại lá nhỏ hơn. Thêm tôm, bì, thịt, mỗi thứ một ít. Trong cùng bỏ chút tiêu, muối, ớt chỉ thiên, rồi múc một muỗng nhỏ nước chấm sền sệt trước khi cuộn các thứ lại thành một gói nhỏ và đưa vào miệng…

Hỗn hợp các loại rau rừng cùng với nước chấm sẽ tạo cho món gỏi lá vừa có vị ngọt của thịt, tôm, lại có thêm vị cay, thơm nồng của tiêu hạt, ớt chỉ thiên; hương men của mẻ; cay, chát thơm của lá…

Đến đoạn này thì người viết tự nhiên trở nên nhạt miệng, nhớ lại chút dư vị của món đặc sản gỏi lá Kon Tum như đang đọng lại nơi cuống lưỡi mà nghe thòm thèm./.

Bì trộn thính, thịt ba chỉ và tôm thuộc loại nhỏ tạo thêm hương vị cho món gỏi lá độc đáo. (Nguồn: Báo ảnh Việt Nam/Vietnam )

Nước chấm gỏi lá thực sự là một bí quyết gia truyền. (Nguồn: Báo ảnh Việt Nam/Vietnam )

Mỗi loại lá trong món gỏi lá còn được biết đến như một vị thuốc. (Nguồn: Báo ảnh Việt Nam/Vietnam )

Gỏi lá thường được cuốn lại thành hình chiếc phễu trước khi ăn. (Nguồn: Báo ảnh Việt Nam/Vietnam )

Mâm gỏi lá này được dùng cho khoảng 5 người ăn. (Nguồn: Báo ảnh Việt Nam/Vietnam )

Thưởng thức gỏi lá như một bữa tiệc với hơn 60 loại lá khác nhau.

Đến Tây Nguyên, chớ quên thưởng thức đặc sản bò một nắng Krông Pa

Huyện Krông Pa có đàn bò lớn nhất tỉnh Gia Lai với khoảng 70.000 con, chủ yếu là giống bò cỏ địa phương. Lợi thế đó kèm khí hậu nắng nóng, được ví như "vùng chảo lửa" Tây Nguyên, giúp Krông Pa trở thành nơi sản sinh đặc sản bò một nắng đậm đà hương vị núi rừng.
Đặc sản bò một nắng Krông Pa có xuất xứ từ lâu đời, bởi nơi đây là vùng người Jrai bản địa sinh sống. Trước đây, khi làm thịt gia súc, ăn không hết trong ngày, bà con thường đem phơi nắng để bảo quản dùng lâu. Ngày nay, người dân Krông Pa tận dụng chất lượng nguồn bò cỏ để mang đặc sản địa phương đi nhiều nơi trong và ngoài tỉnh.
Bà Trần Ngọc Giao, chủ cửa hàng bò một nắng Nhân Giao, huyện Krông Pa chia sẻ để món ăn này có mùi vị đặc trưng của "vùng chảo lửa," thịt bò phải lấy từ phần thịt đùi tươi của bò tơ, xắt mỏng khoảng 1cm, ướp các gia vị hỗn hợp gồm muối, bột ngọt, ớt, tỏi, sả, vừng... Gia vị ướp vừa phải, nếu quá mặn sẽ mất độ ngọt của bò, nếu nhạt quá, bò sẽ không bảo quản được lâu. Ướp chừng 30 phút, thịt bò được trải đều trên phiến lạt và đem phơi.
Krông Pa có khí hậu tương tự vùng đất cát đồng bằng, nắng gắt, bò chỉ cần phơi một nắng đã rút nước, đủ độ khô, khi cầm, miếng thịt không dính tay là được. Để làm ra một 1kg thịt bò một nắng cần 1,5-1,7kg, thịt bò tươi nên giá của đặc sản này dao động từ 450.000-550.000 đồng/kg. Do nguồn bò tươi dồi dào, lượng hàng bán ra liên tục nên các cửa hàng sản xuất bò một nắng Krông Pa không dùng chất bảo quản sản phẩm và đáp ứng đầy đủ yêu cầu vệ sinh an toàn thực phẩm.

Sau khi phơi bò đủ độ nắng, người dân lấy vào để trong mát khoảng 1-2 tiếng rồi tiến hành bỏ vào túi, hút chân không. Thành phẩm được bảo quản ở ngăn đá tủ lạnh, khi ăn đem ra nướng lại trên bếp than hồng. Miếng thịt cháy vàng cạnh, dậy mùi thơm hòa quyện của thịt bò, sả, ớt kích thích vị giác thực khách. Đây là món không thể thiếu trên các bàn tiệc của người dân địa phương. Du khách cũng có thể mua mang theo các buổi dã ngoại hoặc dùng làm thức ăn trong gia đình.

Loại muối chấm ăn kèm bò một nắng cũng là một trong những đặc sản vùng chảo lửa Tây Nguyên mà ít nơi nào có được - muối kiến vàng. Kiến vàng là loại kiến sống trên các cây cao vùng rừng núi hoặc trong các vườn cây ăn quả của vùng Krông Pa. Kiến vàng chứa thành phần dinh dưỡng cao, ăn có vị chua. Khó nhất của công đoạn làm loại muối này là đi bắt kiến. Người dân vào rừng phải bịt kín người, tránh trường hợp kiến đốt, rồi dùng sào có cột sẵn lưỡi dao, chặt tổ kiến cho rớt vào phần lưới giăng sẵn. Kiến mang về rang sơ trên bếp để loại bỏ lá cây, tạp chất sau đó đem giã với ớt, muối, bột ngọt.

Bò một nắng khi ăn nướng bò trên bếp than hồng, miếng thịt cháy vàng cạnh, chấm với muối kiến vàng làm tăng thêm độ hấp dẫn của món ăn. (Ảnh: Hồng Điệp/TTXVN)

Muối kiến vàng hòa quyện giữa vị chua của trứng kiến, vị cay của ớt, vị mặn của muối. Nhiều nơi, người dân còn cho thêm lá é trắng, một loại cây thuộc loài rau quế chỉ mọc ở vùng đất khô cằn Krông Pa mới có mùi thơm đặc trưng. Muối kiến vàng là thức chấm làm tăng thêm độ hấp dẫn của đặc sản bò một nắng Krông Pa. Trong mỗi gói thành phẩm bò một nắng thường được bán kèm một hũ muối kiến vàng. Du khách cũng có thể mua riêng muối kiến vàng để chấm những loại thịt nướng, thịt luộc hoặc trái cây. Khoảng 20.000 đồng là đã có một hũ muối kiến vàng.
Bò một nắng Krông Pa đã có thương hiệu từ rất lâu và là một trong những niềm tự hào của người dân địa phương. Đến với vùng đất đỏ Tây Nguyên, ngoài tiêu, càphê, măng khô, đặc sản bò một nắng cũng là món quà địa phương để lại dấu ấn đặc trưng vùng miền trong lòng du khách.

Cảm nhận món gỏi lá đặc trưng vùng đất Tây Nguyên khi tới Kon Tum Đừng quên món gỏi lá độc nhất vô nhị với hơn 56 loại lá rừng khi ghé ngang qua Kon Tum bạn nhé, món ăn như chứa chan cả hương vị của đất trời Tây Nguyên trong đó. Gỏi lá được xem là món ăn đặc sản và độc đáo rất riêng của Tây Nguyên. Trong khi tìm hiểu thông tin hành trình...