Giữa một thế giới loạn lạc và nhiều định kiến, Disney lựa chọn Mulan làm bom tấn có sai lầm?

Mulan – một bộ phim bom tấn với nhân vật chính là nữ gốc Á dường như là tác phẩm chưa từng có tiền lệ trong lịch sử Hollywood.

Không hề nói quá khi nhận định rằng Mulan (tựa Việt: Hoa Mộc Lan) chính là bom tấn lớn nhất của Disney vào năm 2020. Giữa thời điểm loạn lạc của dịch bệnh, những phong trào và cuộc vận động liên quan tới nạn phân biệt chủng tộc và bình đẳng giới, sự trở lại của Mulan có thể được xem là một nước đi táo bạo của Disney – một tập đoàn vốn lâu nay bị chỉ trích nhiều vì ít khi đề cập tới những vấn đề trên. Phải chăng sự đầu tư mạnh tay của Nhà Chuột vào Mulan chính là dấu hiệu cho sự thay đổi tích cực khi không còn chạy theo những “công thức” trường tồn của Hollywood?

Một cảnh phim của Mulan

Liệu thế giới đã sẵn sàng cho một anh hùng gốc Á?

Bộ phim Mulan với dàn diễn viên hoàn toàn gốc Á, dẫn đầu bởi Lưu Diệc Phi, Chân Tử Đan và Củng Lợi có thể được coi là một canh bạc đắt tiền của Nhà Chuột. Việc bỏ đi những mô típ “anh hùng da trắng” hay đề cập mạnh mẽ tới vấn đề bình đẳng giới được xem là rất cấp tiến, nhưng cũng quá táo bạo trong một thị trường vốn đặt thị hiếu khán giả lên hàng đầu.

Nếu Mulan chỉ phát hành tại khu vực các nước châu Á thì sẽ chẳng có gì để nói. Tuy nhiên, bộ phim được lên kế hoạch để ra mắt trên toàn thế giới, khi nạn phân biệt chủng tộc còn đang diễn ra mạnh mẽ và rất nhiều người vẫn giữ cái nhìn dè dặt, kì thị với người châu Á. Tại Mỹ – thị trường tiêu thụ điện ảnh lớn nhất nhì thế giới, cộng đồng người gốc Á chỉ chiếm 5.6% dân số. Đây là một tỉ lệ quá nhỏ để Mulan có thể dựa dẫm vào và thành công.

Nên nhớ, những bộ phim nổi bật với vai chính là người châu Á trong những năm gần đây dù nhận được nhiều lời tán tụng và số điểm cao vẫn sở hữu doanh thu khiêm tốn. Điển hình, Crazy Rich Asians dù thành công vang dội vẫn chỉ thu về 239 triệu đô trên toàn thế giới, hay The Farewell được giới hàn lâm yêu thích cũng chỉ nhẹ nhàng nhận về 22,5 triệu đô. Để nói về bom tấn với nhân vật chính gốc Á, có lẽ Mulan sẽ là trường hợp đầu tiên.

Phần lớn thời gian, chúng ta chỉ thấy người Á xuất hiện trên màn ảnh như một nhân vật phụ. Nữ diễn viên gốc Việt Kelly Marie Tran được vinh dự xuất hiện với một vai diễn khá nhạt nhòa trong Star Wars nhưng rồi cũng chỉ nhận về những lời lẽ cay nghiệt và đe dọa từ phía fan của bộ phim, đến mức cô phải xóa luôn tài khoản Instagram.

Đại diện cho nữ quyền cũng là một điều gì đó rủi ro?

Chưa dừng lại ở đó, một rủi ro lớn nữa mà Mulan phải đối mặt là việc nhân vật chính của bộ phim là nữ.

Lội ngược dòng lịch sử Hollywood, hiếm khi nào chúng ta thấy một bộ phim với nhân vật chính là nữ mà thành công nếu họ không phải đứng lùi về đằng sau một nam tài tử nào đó. Thậm chí là với vũ trụ điện ảnh Marvel, fan đã phải đấu tranh quá lâu để nhân vật Black Widow có phim riêng sau bao nhiêu năm “ký sinh” trong những Iron Man hay Captain America.

Nữ diễn viên Brie Larson trong vai Captain Marvel cũng nhận không ít gạch đá từ “fanboy” vì nói về vấn đề bình đẳng giới

Nhìn vào thực tế, việc đầu tư cho một bộ phim có nhân vật chính là nữ dường như là một lựa chọn khiến các công ty phải thấp thỏm như ngồi trên đống lửa. Những cái tên thành công nhất như Captain Marvel phải rất nỗ lực để gom về 1 tỉ đô doanh thu, hay trước đó Wonder Woman mang về cho Warner Bros. 821 triệu đô. Những con số này có vẻ to, nhưng thực chất vẫn bị lấn át khi đặt lên bàn cân so sánh với những tác phẩm có kinh phí tương đương như Aquaman hay Captain America: Civil War.

Sự đổi mới của một “tay chơi an toàn”?

Mặc dù mang danh nghĩa là một trong những công ty sản xuất phim ảnh hàng đầu thế giới, Disney vẫn thường xuyên ăn gạch đá bởi các nhóm thiểu số vì sự lựa chọn làm phim quá an toàn của mình. Chỉ cần nhắc đến những chủ đề như LGBT, phân biệt chủng tộc hay bình đẳng giới, thường chẳng ai nghĩ đến Disney.

Bộ phim Mulan mặc dù được hậu thuẫn bởi danh tiếng lâu đời và thành công của bản hoạt hình, vẫn sở hữu nhiều rủi ro lớn khi nhìn vào những lý do kể trên. Thêm vào đó, những bộ phim live-action của Disney gần đây cũng không hề được đánh giá cao. Mulan chật vật khi phải tìm cách để làm sống dậy hình ảnh một nữ chiến binh không chỉ khiến người Trung Quốc mà phải là cả thế giới cảm động – mặc cho sự trái ngược về văn hóa của các cộng đồng.

Với cái giá 200 triệu đô (cùng rất nhiều tiền quảng bá), rõ ràng Disney phải rất lạc quan với sự thể hiện của bộ phim. Chẳng thể đưa phim ra rạp thời COVID-19, Nhà Chuột không chịu chờ đợi mà sẵn sàng quăng phim lên hệ thống truyền hình trực tuyến Disney với cái giá 30 đô đắt đỏ làm nhiều người la ó, thề rằng sẽ không bao giờ trả ngần ấy tiền cho một bộ phim chưa rõ hay dở. Và đúng là mọi chuyện đang không tốt đẹp lắm với Mulan.

Điểm số của Mulan tại Trung Quốc

Ra mắt không lâu, Mulan đã bị nhận xét như một tác phẩm lai căng kỳ cục giữa Hollywood và Trung Hoa. Bộ phim sở hữu bối cảnh Trung Quốc nhưng các nhân vật lại nói tiếng Anh, những chi tiết văn hóa của Trung Hoa cũng bị nhà sản xuất của Mulan bóp méo và biến đổi để vừa vặn hơn với cái nhìn phương Tây. Về cơ bản, đây rõ ràng là một nỗ lực của Disney để trung hòa mọi thứ và làm bộ phim dễ tiếp cận hơn ở nhiều thị trường cùng một lúc. Kết cục, trong khi Mulan đang được báo chí trời Tây tán thưởng như một thứ vị lạ thì khán giả đại lục lại lặng lẽ chấm cho 3/5 điểm kèm những lời chê bai.

Dù vậy, thế giới vẫn cần Mulan (hoặc một bộ phim tương tự) hơn bao giờ hết!

Đặt vấn đề chất lượng nội dung của Mulan sang một bên, có thể thấy rõ những kỳ vọng và nỗ lực của Disney cho bộ phim mặc dù phải đối mặt với rất nhiều nguy cơ thất thu. Dẫu sao, trong thời điểm loạn lạc với những vấn đề xã hội đáng quan ngại, sự xuất hiện của Mulan vẫn là cần thiết. Bộ phim đánh dấu sự hiện diện đầy quan trọng của người châu Á trên màn ảnh lớn, đại diện cho sức mạnh của phái nữ trong một xã hội vẫn tràn ngập những định kiến và áp bức.

Có thể Mulan sẽ không đem về hiệu quả kinh tế, hay sẽ nhận về nhiều lời chê bai liên quan tới nội dung, diễn viên hoặc kỹ xảo. Thế nhưng, ít nhất cộng đồng người châu Á cũng có thể nở mày nở mặt khi không còn bị nhìn nhận như những gương mặt, những nhân vật lủi thủi phía sau trong phim ảnh – hay thậm chí là đời thật. Và Disney sẽ được biết đến như kẻ tiên phong sau bao nhiêu ngày tháng tụt lùi, sẵn sàng cho công cuộc thay đổi thị hiếu khán giả.