Giữ màu xanh cho những cánh rừng

Hữu Quyết12:30 02/09/2021

Huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La hiện có khoảng 52.000 ha rừng; trong đó, hơn 49.000 ha rừng tự nhiên và gần 1.200 ha rừng trồng.

Công tác bảo vệ rừng ở đây đã được chính quyền và người dân hết sức chú trọng, nhiều khu vực rừng được trồng mới, tái sinh. Nhờ đó, đến nay, tỷ lệ độ che phủ rừng đạt trên 47%.

Lực lượng kiểm lâm huyện Quỳnh Nhai phối hợp cùng người dân gắn các biển cảnh báo phòng cháy, chữa cháy rừng.

Bản Nà Mạt, xã Mường Giôn được biết đến là “điểm sáng” về công tác bảo vệ rừng ở huyện Quỳnh Nhai. Nhờ sự tuyên truyền sâu, rộng của các lực lượng chức năng, cánh rừng của bản luôn được quản lý, bảo vệ phát triển tốt. Bởi ngoài lợi ích to lớn về môi trường sống, rừng còn mang lại nguồn thu đáng kể cho các hộ dân nơi đây từ nguồn chi trả dịch vụ môi trường rừng.

Bà Mè Thị Lả, bản Nà Mạt chia sẻ, cán bộ kiểm lâm thường xuyên xuống tuyên truyền về công tác bảo vệ rừng cho bà con trong bản. Nhờ đó, bà con nhận thức được phải giữ rừng, vì có rừng sẽ giúp hạn chế xói mòn đất đai, bảo vệ nguồn nước, tạo môi trường trong lành. Vì vậy, bản không còn tình trạng chặt phá, đốt rừng làm nương. Nếu phát hiện trường hợp nào nào phá rừng, bà con sẽ báo kịp thời cho lực lượng Kiểm lâm để xử lý.

Video đang HOT

Bản Nà Mạt hiện được giao quản lý, bảo vệ hơn 600 ha rừng tự nhiên và gần 60 ha rừng trồng. Hiện nay, đã có 138 ha được chi trả dịch vụ môi trường rừng. Với số tiền được chi trả, bản Nà Mạt đã xây dựng kế hoạch trích 40% để bảo vệ, phát triển rừng, phần còn lại sử dụng để cải thiện đời sống, xây dựng công trình phúc lợi cho bà con.

Ông Lò Văn Thanh, Trưởng bản Nà Mạt cho biết, sau khi được cán bộ kiểm lâm địa bàn tuyên truyền, người dân trong bản đã nắm được các quy định của việc bảo vệ rừng. Hàng năm, bản đã phân công tổ bảo vệ rừng thường xuyên đi tuần tra, phát đường băng cản lửa. Khi phát hiện có hành vi lấn chiếm, đốt phá rừng, những người vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính theo quy ước của bản. Nếu phá rừng với quy mô lớn, bản sẽ báo cáo lực lượng kiểm lâm huyện và chính quyền xã để xử lý theo quy định của pháp luật.
Cùng với việc quản lý, bảo vệ diện tích rừng tự nhiên, huyện Quỳnh Nhai còn làm tốt công tác phủ xanh đất trống, đồi trọc. Hàng nghìn ha đất trồng cây nông nghiệp kém hiệu quả đã được chuyển sang trồng rừng. Tuy nhiên, thời gian qua, tại huyện Quỳnh Nhai, tình trạng vi phạm Luật Lâm nghiệp vẫn còn xảy ra. Theo thống kê, trong 8 tháng năm 2021, Hạt Kiểm lâm huyện Quỳnh Nhai đã kiểm tra, phát hiện và lập biên bản xử lý 31 vụ, trong đó, có hơn 7.300m2 rừng phòng hộ bị thiệt hại. Tổng số tiền bán tang vật, lâm sản và xử phạt hành chính gần 220 triệu đồng.

Ông Nguyễn Thanh An, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Quỳnh Nhai, nguyên nhân của tình trạng này là do trách nhiệm của một số chủ rừng trong công tác bảo vệ, phát triển rừng còn hạn chế. Ngoài ra, do địa bàn rộng, 8/11 xã nằm trong lòng hồ thủy điện Sơn La nên việc ngăn chặn, xử lý các hành vi vi phạm Luật Lâm nghiệp còn khó khăn. Lực lượng kiểm lâm đã đẩy mạnh công tuyên truyền sâu, rộng đến các tầng lớp nhân dân để nâng cao nhận thức trong công tác bảo vệ, phát triển rừng. Đồng thời, Ban Chỉ đạo phát triển rừng của huyện khi thành lập phải có đủ các ban ngành và phân công thành viên phụ trách các xã để nâng cao ý thức cho cán bộ, người dân. Cùng với đó, lực lượng kiểm lâm tăng cường phối hợp với lực lượng công an, quân đội đóng trên địa bàn trong công tác quản lý, bảo vệ rừng; thường xuyên tổ chức truy quét các tụ điểm khai thác, buôn bán, vận chuyển lâm sản trái phép trên địa bàn.

Cán bộ Hạt kiểm lâm huyện Quỳnh Nhai kiểm tra hiện trạng rừng tại xã Mường Giôn.

Để giữ màu xanh của những cánh rừng, huyện Quỳnh Nhai tiếp tục tập trung rà soát, đánh giá, kiểm soát chặt chẽ các quy hoạch, dự án phát triển kinh tế – xã hội có tác động đến diện tích rừng. Huyện chú trọng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý kịp thời, nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật; giao diện tích rừng cho hộ dân quản lý. Đồng thời, huyện giao chỉ tiêu và chỉ đạo các bản đưa nội dung vào khoanh nuôi, bảo vệ, phát dọn thực bì vào quy ước của bản, góp phần đảm bảo sinh kế, nâng cao thu nhập cho người dân.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳnh Nhai Cầm Văn Huy, hàng năm, huyện đã ban hành kế hoạch tổ chức hội nghị tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho nhân dân tại một số địa bàn trọng điểm về vi phạm pháp luật; tổ chức phát tờ rơi, áp phích, tranh tuyên truyền có nội dung về quản lý bảo vệ rừng, phòng cháy chữa cháy rừng. Từ đó, nâng cao hiểu biết, tạo chuyển biến căn bản trong nhận thức và ý thức tuân thủ, chấp hành pháp luật của cán bộ, đảng viên và nhân dân trong công tác quản lý, bảo vệ rừng. Đặc biệt, người dân đã hiểu được “trách nhiệm bảo vệ rừng là của toàn dân” theo quy định của Luật Lâm nghiệp.

Thời gian tới, huyện Quỳnh Nhai tiếp tục triển khai có hiệu quả các chương trình, dự án trồng rừng, gắn với Đề án phát triển lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh Sơn La đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; tăng cường chăm sóc, bảo vệ diện tích rừng trồng theo chương trình mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững hàng năm. Cùng với đó, huyện thực hiện trồng cây dược liệu dưới tán rừng để phát triển kinh tế, tăng thu nhập cho người dân gắn với bảo vệ rừng và xây dựng nông thôn mới đạt hiệu quả.

Đẩy mạnh dịch vụ môi trường rừng

Thời gian qua, hoạt động dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) trong cả nước đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần quan trọng vào công tác bảo vệ và phát triển rừng bền vững ở nhiều địa phương.

Tuy nhiên, việc gắn DVMTR với đẩy mạnh trồng rừng sản xuất, đáp ứng nhu cầu cho ngành chế biến gỗ vẫn chưa được triển khai hiệu quả tại nhiều địa phương. Đây là những hạn chế cần sớm khắc phục trong thời gian tới...

Chăm sóc giống cây keo lá tràm giâm hom tại Công ty TNHH một thành viên U Minh Hạ (Cà Mau). Ảnh: VĂN SINH

Theo báo cáo của Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Việt Nam (VNFF), năm 2020, tổng diện tích rừng được hỗ trợ quản lý bằng tiền DVMTR là 6,5 triệu ha, chiếm 44% tổng diện tích rừng toàn quốc, trong đó 2,7 triệu ha của chủ rừng là tổ chức khoán quản lý bảo vệ cho 30.233 cá nhân, hộ gia đình, cộng đồng, nhóm hộ và tổ chức khác. Tiền DVMTR đã góp phần hỗ trợ cho chủ rừng có kinh phí quản lý bảo vệ rừng; hỗ trợ các công ty lâm nghiệp, ban quản lý rừng khi dừng khai thác gỗ rừng tự nhiên và hỗ trợ kịp thời cho người dân miền núi bảo vệ rừng có tiền nâng cao đời sống. Về kết quả thu chi tiền trồng rừng thay thế, từ năm 2015 đến nay, VNFF đã tiếp nhận 11,5 tỷ đồng tiền trồng rừng thay thế các tỉnh Bình Dương, Hà Nam để ủy thác trồng rừng tại các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Tuyên Quang và Bắc Kạn. Hiện nay, 9,6 tỷ đồng đã được giải ngân để trồng 178,7 ha tại các địa phương trên. Số tiền còn lại sẽ tiếp tục được giải ngân trong năm 2021 và chăm sóc vào các năm tiếp theo. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, hiện nay đã có thêm hai loại DVMTR mới là cơ sở sản xuất công nghiệp và dịch vụ nuôi trồng thủy sản được áp dụng triển khai rộng rãi trên toàn quốc. Riêng đối với cơ sở sản xuất công nghiệp có sử dụng nước trực tiếp từ nguồn nước, hiện đã có 25 tỉnh, thành phố xác định được danh sách các cơ sở phải nộp tiền DVMTR, ký được 214 hợp đồng với số tiền thu được là 3,65 tỷ đồng, nâng tổng số hợp đồng ủy thác chi trả DVMTR trên cả nước lên 871 hợp đồng.

Tuy vậy, theo phản ánh của ngành lâm nghiệp các địa phương, hiện nay, tại nhiều nơi, công tác thu phí DVMTR để chi trả cho các hộ nhận khoán chăm sóc, bảo vệ rừng gặp nhiều khó khăn. Hiện năng lực sử dụng DVMTR của ngành thủy điện vẫn là chủ yếu, trong khi tại nhiều địa phương có rừng, do không có doanh nghiệp thủy điện sử dụng dịch vụ nên không có khoản thu. Mặt khác, ngoài số ít địa phương có các doanh nghiệp thủy điện lớn, thì còn lại hầu hết là nhà máy thủy điện vừa và nhỏ, công suất thấp nên tiền đóng góp cho DVMTR không nhiều. Để đẩy mạnh công tác trồng rừng sản xuất, nhiều hộ gia đình phải vay vốn ngân hàng, trong khi việc thu hồi vốn đối với rừng sản xuất khá lâu, có khi còn gặp rủi ro do thiên tai, cháy rừng... Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Cao Bằng Đặng Hùng Chương, hiện tỉnh có hơn 670.000 ha rừng, trong đó có 218.000 ha rừng sản xuất, chủ yếu được giao cho các hộ dân và cộng đồng dân cư. Toàn tỉnh chỉ có hơn 10 tỷ đồng mỗi năm từ Quỹ DVMTR, cho nên với việc chi trả mức nhận khoán khoảng 400.000 đồng/ha/năm đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến thu nhập của người dân nếu họ không có thêm nghề phụ. Trước yêu cầu nâng cao chất lượng rừng sản xuất, tỉnh đã chỉ đạo các địa phương có rừng, tập trung tạo nguồn giống cây có chất lượng, năng suất cao để phục vụ công tác trồng rừng mới và trồng rừng thay thế. Sau lệnh đóng cửa rừng tự nhiên của Chính phủ, một số nơi, từ tập quán vào rừng khai thác gỗ làm củi, cây thuốc nam để tăng thu nhập, nay đã chuyển sang chăm sóc, bảo vệ rừng, nuôi gia súc, gia cầm dưới tán cây rừng và trồng xen canh cây dược liệu. Nhờ vào nguồn thu nhập từ tiền DVMTR, cùng với việc vay vốn ngân hàng, đến nay, nhiều hộ gia đình đã đầu tư vào những cánh rừng nhận khoán. Với chủ trương khuyến khích phát triển kinh tế, khoanh nuôi gia súc, gia cầm, nhiều hộ gia đình và cộng đồng dân cư đã có thu nhập cao, sống ổn định với nghề rừng.

Cũng như tỉnh Cao Bằng, hiện nhiều địa phương khác như Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang... cũng gặp khó khăn tương tự. Các hộ gia đình nhận khoán bước đầu đã phát triển thêm các nghề phụ như trồng cây dược liệu, chăn nuôi gia súc, gia cầm... trong khu vực rừng nhận khoán để nâng cao thu nhập. Luật Lâm nghiệp quy định các loại DVMTR, bao gồm: bảo vệ đất, hạn chế xói mòn và bồi lắng lòng hồ, lòng sông, lòng suối; điều tiết, duy trì nguồn nước cho sản xuất và đời sống xã hội; hấp thụ và lưu giữ các-bon của rừng; giảm phát thải khí nhà kính từ hạn chế mất rừng và suy thoái rừng, quản lý rừng bền vững, tăng trưởng xanh; bảo vệ, duy trì vẻ đẹp cảnh quan tự nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học hệ sinh thái rừng cho kinh doanh dịch vụ du lịch; cung ứng bãi đẻ, nguồn thức ăn, con giống tự nhiên, nguồn nước từ rừng và các yếu tố từ môi trường, hệ sinh thái rừng để nuôi trồng thủy sản. Nhưng thực tế nguồn thu của các loại hình dịch vụ này mới tập trung chủ yếu vào hai loại chính là thủy điện và du lịch. Hai loại DVMTR mới là cơ sở sản xuất công nghiệp và dịch vụ nuôi trồng thủy sản thì mới được áp dụng để triển khai rộng rãi trên phạm vi toàn quốc.

Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp Nguyễn Quốc Trị đánh giá DVMTR là một trong những tiềm năng lớn của rừng, đóng góp cho ngành lâm nghiệp phục vụ phát triển bền vững của đất nước. Do đó, năm 2021 sẽ tiếp tục rà soát hồ sơ để trình Chính phủ ban hành quyết định thí điểm chi trả DVMTR đối với dịch vụ hấp thụ và lưu giữ các-bon của rừng; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, nhất là việc chi trả tiền DVMTR đến tận người dân; đôn đốc, hướng dẫn thu các loại DVMTR mới, cùng với đó là nghiên cứu, mở rộng quan hệ hợp tác với đối tác để phát triển thêm các nguồn thu mới; hoàn thiện cơ chế chia sẻ lợi ích đối với nguồn thỏa thuận chi trả giảm phát thải vùng Bắc Trung Bộ.

Đi lên từ kinh tế rừng Hóa Sơn là xã biên giới đặc biệt khó khăn của huyện Minh Hóa, những năm gần đây, địa phương này đã có sự vươn lên mạnh mẽ nhờ trồng rừng... Thời gian trước đây, người dân xã miền núi Hóa Sơn chủ yếu sống dựa vào việc khai thác tài nguyên rừng. Qua hàng chục năm, diện tích rừng tự nhiên ngày...