Giới khoa học theo dõi biến thể mới XE của virus SARS-CoV-2

Mới đây, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã công bố một số kết quả nghiên cứu sơ bộ về một biến thể mới của virus SARS-CoV-2, với bằng chứng ban đầu cho thấy khả năng lây lan nhanh hơn cả biến thể Omicron.

Hình ảnh do Cơ quan dược phẩm và thực phẩm Mỹ cung cấp về virus SARS-CoV-2 gây dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN

Trước đó, WHO xác nhận dòng phụ BA.2 của biến thể Omicron hiện là nguyên nhân chính gây ra các ca mắc COVID-19 trên toàn cầu, đặc biệt tại châu Âu và châu Á, làm gia tăng lo ngại về khả năng bùng phát một đợt dịch mới tại Mỹ.

BA.2 hiện gây ra 86% tổng số ca mắc COVID-19 đã được giải trình tự gene. BA.2 có khả năng lây lan nhanh hơn 30% so với dòng gốc BA.1 của biến thể Omicron. Ngay khi BA.2 vừa trở thành biến thể chủ đạo thì lại có một biến thể mới xuất hiện, được cho là có thể sẽ còn lây lan nhanh hơn cả BA.2

Thời gian qua, giới khoa học đã theo dõi 3 biến thể mới gồm XD, XF và XE. Trong đó, 2 biến thể XD và XF là những dạng kết hợp của biến thể Delta và BA.1, hay gọi là Deltacron. Hai biến thể này đã đươc nhắc tới từ vài tháng nay nhưng chưa thực sự gây ra những thay đổi đáng kể trong diễn biến dịch bệnh thế giới.

Còn lại, biến thể XE là một dạng biến thể tái tổ hợp-kết hợp của chính các biến thể BA.1 và BA.2 của Omicron. Biến thể tái tổ hợp xuất hiện khi một người nhiễm cùng lúc 2 hoặc 3 biến thể của virus, tạo điều kiện cho các vật chất di truyền của các biến thể pha trộn trong cơ thể người bệnh. Đây không phải điều bất thường vì đã từng xảy ra một số lần trong thời gian đại dịch COVID-19 hoành hành.

Theo các kết quả nghiên cứu sơ bộ do WHO tổng hợp, XE được phát hiện lần đầu ở Anh vào ngày 19/1 và hơn 600 mẫu phân tích chuỗi gene được xác nhận là biến thể XE. Những ước tính từ những ngày đầu cho thấy XE có tốc độ tăng trưởng lây nhiễm trong cộng đồng cao hơn BA.2 khoảng 10%.

Tuy nhiên, điều này cần thêm thời gian và nghiên cứu để khẳng định. Hiện nay nhiều nước thành viên WHO đã giảm số lượng xét nghiệm virus SARS-CoV-2, các dữ liệu cũng ít hơn, chậm hơn và không mang tính đại diện nên việc thu thập và tổng hợp số liệu cũng gặp nhiều khó khăn hơn, cản trở đáng kể công tác truy dấu virus của WHO. Ngoài ra, vẫn còn quá ít dư liệu cấp khu vực để có thể kết luận chính xác hơn về biến thể này.

Hồi tuần trước, Cơ quan An ninh y tế Anh (UKHSA) cũng đã trình báo cáo vắn tắt cho WHO trong đó có một số nội dung liên quan biến thể XE. Theo UKHSA, có bằng chứng cho thấy biến thể XE lây lan trong cộng đồng ở vùng England dù mới chỉ ở mức 1% tổng số mẫu được đưa đi phân tích. Những dữ liệu ban đầu về tỷ lệ tăng trưởng số ca mắc do nhiễm XE không cho thấy sự khác biệt đáng kể với BA.2.

Tuy nhiên, dựa trên các dữ liệu mới nhất tính đến ngày 16/3 thì tốc độ tăng trưởng số ca mắc do nhiễm biến thể này có thể cao hơn 9,8% so với BA.2. Giáo sư Susan Hopkins, Cố vấn y khoa chính tại UKHSA cho biết XE là một biến thể tái tổ hợp đặc biệt, có tốc độ tăng trưởng lây nhiễm không giống các biến thể trước và cần thêm thời gian để xác định cụ thể các đặc tính của biến thể này. UKHSA vẫn đang tiếp tục theo dõi tình hình.

Hiện XE vẫn chiếm phần rất nhỏ trong tổng số ca mắc bệnh trên toàn thế giới nhưng nếu thực sự tốc độ tăng trưởng số ca mắc do nhiễm biến thể này cao hơn 10% so với BA.2 thì khả năng lây lan của XE sẽ cao hơn tới 43% so với Omicron, biến thể hoành hành trên toàn thế giới trong những tháng vừa qua. Dù vậy, những lo ngại rằng BA.2, biến thể chủ đạo hiện nay, có thể gây ra những làn sóng lây nhiễm mới vẫn chưa có dấu hiệu trở thành hiện thực kể cả khi nhiều nước đã dỡ bỏ các biện pháp hạn chế. Giới khoa học vẫn hy vọng xu hướng dịch bệnh do XE gây ra cũng sẽ diễn biến tương tự.