Giáo viên bỏ việc: Có đơn giản chỉ là lương thấp

Người thầy chỉ dạy tốt khi họ cảm thấy hạnh phúc. Ngược lại, nếu giáo viên lúc nào cũng quẩn quanh với đồng lương eo hẹp, chịu nhiều áp lực vô hình và không cảm thấy hạnh phúc thì rất khó trở thành nhà giáo dục, có thể gây ảnh hưởng tới học sinh.

Giáo viên không thể yên tâm giảng dạy khi phân thân làm nhiều việc

Bàn về hiện tượng giáo viên bỏ việc xảy ra trong thời gian gần đây, PGS.TS Chu Cẩm Thơ, Trưởng ban Nghiên cứu đánh giá giáo dục (Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, Bộ GD-ĐT) cho rằng, thực tế hiện nay, thu nhập từ công việc giảng dạy không đủ cho các giáo viên đảm bảo cuộc sống. Đây chính là nguyên nhân quan trọng khiến cho nhiều giáo viên không bám trụ với nghề.

PGS.TS Chu Cẩm Thơ nhớ lại, trong một dịp trao đổi với giáo viên ở một trường học của tỉnh Hà Nam, chị đặt câu hỏi, có giáo viên nào phải làm việc trái tay để đủ sống? Điều bất ngờ, toàn bộ giáo viên có mặt trong cuộc họp hôm đó cho biết, họ đều phải làm thêm một công việc khác để nuôi sống gia đình. Có người phải làm nghề nông, có người bán trứng vịt lộn, bán hàng online hoặc làm một công việc khác.

“Chúng ta xót xa khi giáo viên đang phải phân thân mình làm nhiều công việc khác nhau. Xã hội cũng có góc nhìn về công việc của giáo viên đó. Và đương nhiên, sẽ không bao giờ nhìn thấy được sự trọn vẹn trong các hoạt động giáo dục của giáo viên như chúng ta mong muốn”, PGS.TS Chu Cẩm Thơ nói.

Đơn xin nghỉ việc vì lương thấp của một giáo viên mầm non.

Tại phiên họp toàn thể của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội được tổ chức tháng 10/2022, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn chỉ ra thực tế, ngành giáo dục nắm tất cả mọi thứ, trừ 2 thứ: một là giáo viên, hai là tài chính.

Đến ngày 1/11, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã ký công văn số 5740/BGDĐT-VP gửi các đại biểu Quốc hội, cung cấp một số thông tin về lĩnh vực GD-ĐT trong phiên thảo luận về tình hình kinh tế – xã hội.

Trong văn bản này, người đứng đầu ngành Giáo dục thừa nhận, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng giáo viên nghỉ việc là do chế độ, chính sách về tiền lương còn nhiều bất cập, lương giáo viên chưa đủ để trang trải cuộc sống. Hiện nay, giáo viên công tác trong 5 năm đầu có thu nhập bình quân từ lương và phụ cấp khoảng 6 triệu đồng/tháng.

Trong khi đó, chi phí thiết yếu cho cuộc sống (ăn, ở, nuôi con, chăm sóc sức khỏe…) khá cao. Điều này khiến một số giáo viên phải chuyển sang làm các công việc khác có thu nhập cao hơn.

Để hạn chế tình trạng giáo viên nghỉ việc, Bộ GD-ĐT đề nghị Quốc hội cho phép xây dựng Luật Nhà giáo nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến tiêu chuẩn, tuyển dụng, quản lý, đãi ngộ, tôn vinh… phù hợp với vai trò, vị trí quan trọng, đặc thù lao động nghề nghiệp của nhà giáo; tạo động lực để nhà giáo gắn bó, tâm huyết với sự nghiệp giáo dục.

Bộ GD-ĐT đề nghị Nhà nước quan tâm tới chính sách tiền lương và các chế độ ưu đãi khác của viên chức giáo dục để tiền lương và thu nhập của viên chức giáo dục cơ bản đáp ứng được nhu cầu của cuộc sống.

Đối với giáo viên mới vào nghề, giáo viên hợp đồng, cần có chính sách hỗ trợ để đảm bảo thu nhập không thấp hơn lương tối thiểu vùng; được hưởng phụ cấp ưu đãi, các khoản hỗ trợ học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng dạy học…

Tiếp đó, tại phiên chất vấn Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV ngày 4/11, khi nói về các giải pháp ngăn giảm giáo viên nghỉ việc, chuyển việc, bỏ việc, ông Nguyễn Kim Sơn cho biết, Bộ GD-ĐT sẽ rà soát các văn bản, thể chế, chính sách, trong đó vấn đề tăng lương, nâng phụ cấp ưu đãi đặc biệt cho giáo viên mầm non và giáo viên tiểu học phải được thực hiện một cách cấp bách để giải quyết được đời sống cho giáo viên, với tinh thần có thực mới vực được đạo. “Đó là điều chúng tôi đang đề xuất và kiến nghị”, ông Sơn nói.

Bộ trưởng GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn đề nghị Nhà nước quan tâm tới chính sách tiền lương và các chế độ ưu đãi khác của viên chức giáo dục để tiền lương và thu nhập của viên chức giáo dục cơ bản đáp ứng được nhu cầu của cuộc sống.

GS.TS Đinh Quang Báo, nguyên Hiệu trưởng trường ĐHSP Hà Nội cho rằng, vấn đề lương, đãi ngộ của giáo viên phải là vấn đề mang tính vĩ mô. Quốc hội cần phải có quyết sách cụ thể giải quyết vấn đề này. Còn nếu tiếp tục duy trì lương, đãi ngộ như hiện nay, giáo viên không đủ sống.

Bất cập nhất trong thang, bảng lương, phụ cấp giáo viên hiện nay, theo PGS.TS Chu Cẩm Thơ, trong khi xã hội đang trả lương bằng năng lực, theo vị trí vị việc làm thì ngành giáo dục (cũng như cán bộ viên chức, công chức lĩnh vực khác) chủ yếu tính bằng thâm niên công tác.

“Ngoài việc tăng lương thì cần phải cải tổ quy trình công việc để giảm sức lao động của giáo viên trong những công việc không cần thiết. Đồng thời, cải thiện điều kiện làm việc của nhà giáo. Giáo viên sẽ thực sự hạnh phúc nếu như công việc của họ được quan tâm đầu tư về tư liệu sản xuất để yên tâm làm việc”, PGS.TS Chu Cẩm Thơ kiến nghị.

Người thầy chỉ dạy tốt khi họ hạnh phúc và được tôn trọng

Chuyên gia giáo dục, Ths.Nguyễn Quốc Vương từng là một giảng viên của một trường đại học top đầu Việt Nam. Vài năm trước, anh đột ngột quyết định rời bỏ công việc giảng dạy đại học để chuyển sang làm biên tập viên sách và truyền cảm hứng văn hóa đọc trong cộng đồng.

Anh Vương thừa nhận, việc từ bỏ vị trí giảng viên đại học công lập một phần vì thu nhập không tương xứng, nhưng điều quan trọng nhất là đã tìm được cơ hội việc làm mới phát huy được trình độ, kiến thức và mang lại cho bản thân nhiều niềm vui hơn.

Quan sát công việc giáo viên hiện nay, anh Vương nhận thấy, giáo viên đang phải làm nhiều công việc không hợp lý, trong đó có cả việc đi bán một số dịch vụ trong trường học để thu tiền hoặc áp lực sổ sách, thi đua quá lớn… Khi giáo viên phải làm những công việc không chính đáng, không thoải mái sẽ bào mòn động lực làm việc của họ.

“Nghề giáo bị chi phối rất nhiều bởi cảm xúc. Người thầy chỉ có thể dạy tốt khi họ cảm thấy hạnh phúc, một sự bình an trong tâm hồn. Còn nếu mất đi cảm giác hạnh phúc khi lên lớp thì người thầy sẽ ngày càng cảm thấy mỏi mệt”, Ths. Nguyễn Quốc Vương chia sẻ.