Giao thông vận tải tải ứng dụng công nghệ 4.0 phát triển kinh tế xã hội số

Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đang hoàn thiện đề án hạ tầng GTVT hướng đến mục tiêu nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, an toàn và tiết kiệm trong xây dựng, quản lý khai thác, bảo trì… thông qua việc ứng dụng hiệu quả các thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Ứng dụng công nghệ 4.0 trên cả 5 lĩnh vực vận tải

Bộ GTVT vừa trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án xây dựng và quản lý khai thác, bảo trì hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư theo hướng phù hợp với chủ trương chung của Đảng, Nhà nước, Chính phủ trong việc chủ động, đẩy mạnh phát triển kinh tế số, xã hội số của đất nước.

Để hoàn thiện đề án, Bộ GTVT đang huy động mọi nguồn lực sửa đổi, bổ sung các quy định quản lý đầu tư, ứng dụng công nghệ thông tin sử dụng nguồn vốn ngân sách Nhà nước; xây dựng hành lang pháp lý để áp dụng mô hình đề án này.

Cụ thể, về xây dựng kết cấu hạ tầng, Bộ GTVT sẽ đẩy mạnh ứng dụng thiết bị, máy móc tự động hóa, robot hóa trong các dây chuyền thi công khép kín. Bên cạnh đó, ưu tiên sử dụng các công nghệ mới, công nghệ nano, kết cấu mới, vật liệu tiên tiến. Đồng thời, xây dựng hệ thống thông tin hỗ trợ quản lý dự án đầu tư ngành GTVT trên nền tảng trực tuyến; triển khai ứng dụng mô hình thông tin công trình trong đầu tư xây dựng công trình.

Bộ GTVT đang tập trung ứng dụng công nghệ 4.0 vào xây dựng hạ tầng. Ảnh: TTXVN.

Bộ GTVT sẽ tăng cường xây dựng hệ thống ITS, ETC (thu phí tự động không dừng) đồng bộ đối với đường bộ cao tốc, các tuyến quốc lộ chính yếu trên các hành lang vận tải lớn. Cùng với đó là ứng dụng trí tuệ nhân tạo cho hệ thống ITS, hệ thống quản lý điều hành bay, hệ thống điều phối và giám sát giao thông hàng hải, đường thủy nội địa.

Theo đề án, mô hình cảng hàng không, sân bay thông minh sẽ được xây dựng cho các cảng hàng không quốc tế Long Thành, Nội Bài, Tân Sơn Nhất; cảng biển xanh, thông minh cho cảng biển Hải Phòng, Quảng Ninh, Đà Nẵng, Bà Rịa – Vũng Tàu, TP Hồ Chí Minh; nhà ga thông minh cho đường sắt đô thị Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, đường sắt tốc độ cao Bắc Nam.

Đối với quản lý khai thác, bảo trì, Bộ GTVT sẽ xây dựng trung tâm giao thông thông minh quốc gia thống nhất toàn quốc, tích hợp và kết nối hệ thống ITS trên đường bộ cao tốc, quốc lộ chính yếu và ITS giao thông đô thị tại các thành phố lớn.

Bên cạnh đó, Bộ GTVT cũng sẽ ứng dụng các dây chuyền thi công đồng bộ, khép kín, tự động hóa, robot hóa trong bảo trì hạ tầng giao thông; ưu tiên sử dụng các công nghệ và vật liệu tiên tiến, công nghệ nano, trong bảo trì công trình giao thông; hiện đại hóa hệ thống thông tin tín hiệu đường sắt; ứng dụng công nghệ thông minh trong quản lý điều hành đường sắt đô thị; ứng dụng công nghệ tiên tiến phục vụ vận hành và khai thác cảng biển, cảng thủy nội địa; hoàn thiện các hệ thống dẫn đường, kiểm soát không lưu theo quy định của Tổ chức hàng không quốc tế (ICAO).

Ngoài ra, đề án hướng đến mục tiêu chủ động, tiếp cận, đón đầu, đảm bảo đủ năng lực, đạt mức độ sẵn sàng tiếp cận và tích cực tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư là yêu cầu tất yếu khách quan để đổi mới mạnh mẽ, tạo bước phát triển đột phá trong xây dựng và quản lý khai thác, bảo trì hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông; xây dựng đồng bộ, hiện đại hệ thống cơ sở dữ liệu kết nối và chia sẻ với địa phương.

Khắc phục hạn chế

Thống kê của Bộ GTVT cho thấy, 10 năm qua, kết cấu hạ tầng giao thông đã phát triển mạnh mẽ theo hướng hiện đại, an toàn, nhiều công trình đạt chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế. Năng lực và chất lượng hạ tầng của Việt Nam liên tục tăng bậc từ xếp hạng thứ 95/144 năm 2011 lên thứ 79/137 năm 2016. GTVT cả nước đã có nhiều ứng dụng khoa học, công nghệ mới, vật liệu mới được sử dụng trong xây dựng và quản lý khai thác, bảo trì kết cấu hạ tầng giao thông, nâng cao năng suất, hiệu quả, chất lượng và tiến độ dựa trên nền tảng khoa học, công nghệ.

Tuy nhiên, cơ sở dữ liệu và hệ thống giao thông thông minh (ITS) hiện nay chưa đồng bộ, thiếu tính kết nối; các ứng dụng công nghệ thông tin còn đơn lẻ, quản lý còn thủ công; dây chuyền cơ giới hóa, tự động hóa, ứng dụng vật liệu mới trong xây dựng và bảo trì hạ tầng còn manh mún, nhỏ lẻ.

Mặc dù Bộ GTVT đã tích cực triển khai thực hiện các nhiệm vụ tại Nghị quyết số 52 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 50/2019 của Chính phủ về chương trình hành động thực hiện một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhưng việc thực hiện còn nhiều vướng mắc về hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, các tiêu chuẩn, quy trình, đơn giá, định mức, nguồn kinh phí và nguồn nhân lực.

Theo quy hoạch thời kỳ 2021 – 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 cả 5 lĩnh vực vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, khối lượng công trình giao thông được xây dựng và quản lý khai thác, bảo trì lớn. Vì vậy, để đảm bảo chất lượng, tiến độ và hiệu quả đạt các mục tiêu đề ra đòi hỏi cần phải ứng dụng khoa học, công nghệ mạnh mẽ.

Từ thực trạng trên, Bộ GTVT đưa ra mục tiêu đến năm 2025 hoàn thành 100% chuyển đổi số các nghiệp vụ trong xây dựng và quản lý, bảo trì của các đơn vị thuộc Bộ GTVT; hình thành được cơ sở dữ liệu đồng bộ, hiện đại, kết nối và chia sẻ giữa các lĩnh vực GTVT, giữa Trung ương và địa phương. Trong giai đoạn này, Bộ GTVT cũng áp dụng thí điểm mô hình ứng dụng thông tin công trình trong công tác quản lý vận hành tại 1 – 3 công trình quan trọng, có yêu cầu kỹ thuật phức tạp được đầu tư xây dựng bằng vốn Nhà nước để từng bước nhân rộng tới 100% các tuyến đường bộ cao tốc và các thành phố lớn lắp đặt hệ thống quản lý, điều hành giao thông thông minh.

Đến năm 2030, Bộ GTVT phấn đấu hoàn thành 100% chuyển đổi số toàn diện các nghiệp vụ của các đơn vị thuộc Bộ GTVT; hoàn thiện cơ sở dữ liệu lớn của ngành GTVT, kết nối và chia sẻ giữa các lĩnh vực giao thông vận tải, từ Trung ương đến địa phương và vận hành trung tâm ITS quốc gia.