Gian nan trong công tác cai nghiện t.huốc l.á tại Việt Nam

Việt Nam nằm trong 15 quốc gia có tỷ lệ người hút thuốc lá cao nhất thế giới, mặc dù đã được cảnh báo về tác hại của t.huốc l.á lên sức khỏe, nhưng công tác cai nghiện t.huốc l.á vẫn gặp nhiều khó khăn.

Người nghiện t.huốc l.á được thử nồng độ CO trước khi điều trị cai nghiện tại Bệnh viện Quận 11 Thành phố Hồ Chí Minh. (Ảnh: Đinh Hằng/TTXVN)

Việt Nam nằm trong 15 quốc gia có tỷ lệ người hút t.huốc l.á cao nhất thế giới, mặc dù đã được cảnh báo về tác hại của t.huốc l.á lên sức khỏe, nhưng hiện nay, công tác cai nghiện t.huốc l.á vẫn gặp nhiều khó khăn.

Nguyên nhân được cho là do sự thờ ơ của người dân cũng như những bất cập trong công tác tổ chức điều trị, cai nghiện t.huốc l.á.

Khó như… cai nghiện t.huốc l.á

61 t.uổi nhưng có “thâm niên” đến 45 năm hút t.huốc l.á nên với ông Nguyễn Văn Đảng, ngụ quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh, t.huốc l.á là thứ không thể thiếu bên cạnh mỗi ngày. Trung bình mỗi ngày ông Đảng hút từ 1-2 gói t.huốc l.á, thậm chí có thời điểm nhiều hơn.

“Hồi đó biết đến t.huốc l.á rồi hút như một thói quen, sau này thành nghiện không bỏ được, cũng không nghĩ là ảnh hưởng gì nên cứ thế hút t.huốc l.á mãi,” ông Đảng tâm sự.

Tuy nhiên, cách đây 5 năm, ông Đảng phát hiện mình mắc bệnh hen phế quản, bác sỹ nhiều lần khuyên bỏ t.huốc l.á nhưng sau nhiều lần cai thuốc, ông lại tái nghiện.

Ông Đảng chia sẻ: “Giống như là khói thuốc nó ăn vào m.áu nên mình không dứt ra được, bỏ được nửa tháng lại thèm, thấy người khác hút cũng thèm, ăn không ngon, ngủ không được, trong người rất khó chịu.”

Mới đây, đi khám bệnh, ông phát hiện mình mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), bác sỹ cương quyết yêu cầu ông phải bỏ t.huốc l.á. “Chắc lần này phải quyết tâm bỏ t.huốc l.á thôi bởi vì sức khỏe đã yếu lắm rồi,” ông Đảng cho hay.

Cũng cùng chung cảnh ngộ nghiện t.huốc l.á từ khi còn trẻ, trung bình mỗi ngày bà Võ Thị Cầm, 58 t.uổi, ngụ quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh, “đốt” hết một gói t.huốc l.á.

Dù nhiều lần con cái, người thân phản đối cũng như mua nhiều loại thuốc, kẹo bán trên thị trường để bà cai t.huốc l.á nhưng bà Cầm vẫn không thể đoạn tuyệt với khói thuốc.

“Tôi hút và nghiện t.huốc l.á 35 năm và không thể đếm được mình hút bao nhiêu điếu thuốc, giờ nếu không có thuốc thì tôi không tỉnh táo, đờ đẫn và không muốn làm việc gì,” bà Cầm kể.

T.huốc l.á dễ nghiện nhưng khó bỏ là nhận định chung của nhiều người nghiện t.huốc l.á. Theo nghiên cứu, chính chất nicotine trong t.huốc l.á khiến người hút bị nghiện, rồi dần dần bị lệ thuộc.

Trung bình sau khi hút t.huốc l.á 7 giây, nicotine sẽ có tác dụng hưng phấn lên vỏ não, sự hưng phấn đó được não bộ ghi nhớ. Khi trạng thái hưng phấn qua đi, lúc này não bộ sẽ kích thích gây cảm giác thèm t.huốc l.á, buộc người hút phải hút tiếp để cung cấp nicotine trở lại.

Chính vì tác dụng gây hưng phấn tức thời khiến người hút nghiện t.huốc l.á từ trung bình đến nặng và một khi nghiện thì rất khó bỏ. Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng, nghiện nicotine khó từ bỏ không thua kém nghiện h.eroin.

Bác sỹ Nguyễn Hữu Hoàng, Khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Nhân dân Gia Định cho hay, nghiện t.huốc l.á đã được Bộ Y tế xác định là bệnh với mã ICD 10 và F17 (nhóm bệnh rối loạn tâm thần và hành vi do dùng chất hướng thần).

Điều trị cho bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. (Ảnh: Dương Ngọc/TTXVN)

“Cần khẳng định rằng nghiện t.huốc l.á không còn là một thói quen nữa, nó là bệnh và bệnh thì cần phải được điều trị tích cực và cụ thể,” bác sỹ Hoàng nhấn mạnh.

Cũng theo bác sỹ Hoàng, cai nghiện t.huốc l.á có thể nói dễ mà cũng có thể nói khó, phụ thuộc vào quyết tâm của người nghiện bên cạnh sự hỗ trợ tích cực của bác sỹ và các loại thuốc cai nghiện.

Tại Việt Nam hiện nay, số lượng người nghiện t.huốc l.á rất cao và con số này sẽ khó lòng giảm xuống bởi việc mua bán t.huốc l.á diễn ra dễ dàng, phổ biến. Cùng với số lượng người hút t.huốc l.á nhiều, thói quen mời nhau cùng hút thuốc khiến người nghiện khó bỏ t.huốc l.á.

Cơ sở cai nghiện… đìu hiu

Nhận thức được tác hại của t.huốc l.á, từ năm 2014, Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh với sự hỗ trợ của Quỹ Phòng chống tác hại t.huốc l.á đã mở các phòng khám, tư vấn và điều trị cai nghiện t.huốc l.á.

Đến nay, trên địa bàn Thành phố có 10 đơn vị hỗ trợ cai nghiện t.huốc l.á đặt tại các bệnh viện gồm Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, Bệnh viện Nhân dân Gia Định, Bệnh viện Đa khoa khu vực Hóc Môn, Viện Y Dược học dân tộc, Bệnh viện quận Thủ Đức, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, Bệnh viện huyện Bình Chánh, Bệnh viện Quận 11, Bệnh viện Quận 1 và Bệnh viện Triều An.

Là đơn vị đầu tiên tổ chức tư vấn, điều trị cai nghiện t.huốc l.á trực tiếp cho người dân, Bệnh viện Nhân dân Gia Định còn mở tổng đài tư vấn cai nghiện t.huốc l.á miễn phí. Tuy nhiên, sau nhiều năm triển khai, số lượng người dân tìm đến cai nghiện t.huốc l.á vẫn không nhiều.

Theo báo cáo, năm 2017 chỉ có 126 lượt bệnh nhân đến để được tư vấn cai nghiện t.huốc l.á, năm 2018 tăng lên khoảng hơn 200 lượt. Nếu so sánh với số lượng người hút t.huốc l.á trong cộng đồng con số trên vẫn còn rất khiêm tốn.

Tương tự, bắt đầu từ năm 2018, Bệnh viện Quận 11 triển khai tư vấn và điều trị cai nghiện t.huốc l.á cho người dân trên địa bàn.

Bác sỹ tư vấn cho người nghiện t.huốc l.á tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định Thành phố Hồ Chí Minh. (Ảnh: Đinh Hằng/TTXVN)

Bác sỹ Võ Thị Rĩ, Phó Giám đốc Bệnh viện Quận 11 cho biết, sau hơn một năm thực hiện, số lượng bệnh nhân hút t.huốc l.á chủ động đến bệnh viện thực hiện tư vấn, cai nghiện t.huốc l.á chỉ đếm được trên đầu ngón tay.

Trước tình hình này, bệnh viện buộc phải lồng ghép hoạt động tư vấn, cai nghiện t.huốc l.á vào hoạt động của Phòng khám các bệnh lý hô hấp, quản lý bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản, đo chức năng hô hấp.

Theo đó, những bệnh nhân khi đến bệnh viện khám các bệnh về hô hấp sẽ được hỏi về tình trạng hút t.huốc l.á và có những tư vấn ngắn, tư vấn chuyên sâu dành riêng cho người bệnh hút t.huốc l.á.

Nhìn nhận về nguyên nhân các đơn vị tư vấn và điều trị cai nghiện t.huốc l.á chưa thu hút được người dân, bác sỹ Võ Thị Rĩ cho hay: Một phần là do người dân không biết các bệnh viện có hoạt động này, mặt khác chi phí điều trị cai nghiện t.huốc l.á cũng như thuốc cai nghiện vẫn chưa được Bảo hiểm y tế thanh toán là rào cản khiến nhiều người nghiện t.huốc l.á không tiếp cận được với chương trình.

“Thực tế, nhiều người dân vẫn chưa sẵn sàng bỏ t.iền để cai nghiện t.huốc l.á cho chính bản thân mình,” bác sỹ Rĩ chia sẻ.

Ngoài ra, do không nằm trong danh mục thuốc Bảo hiểm y tế chi trả nên dù đã triển khai hoạt động điều trị cai nghiện t.huốc l.á nhưng nhà thuốc của Bệnh viện Quận 11 vẫn chưa có thuốc cai nghiện t.huốc l.á, buộc người dân phải đi tìm mua ở nơi khác, gây ra không ít phiền hà cho người bệnh, giảm hiệu quả cai nghiện.

Cùng chung ý kiến, bác sỹ Nguyễn Hữu Hoàng, Khoa Nội hô hấp, Bệnh viện Nhân dân Gia Định cho hay, nguồn thuốc cai nghiện t.huốc l.á hiện nay khá khó tìm trên thị trường, đã làm giảm hiệu quả của công tác cai nghiện t.huốc l.á.

Đề xuất giải pháp, bác sỹ Võ Thị Rĩ cho rằng, nếu đã coi nghiện t.huốc l.á là bệnh, cai nghiện t.huốc l.á cũng cần được Bảo hiểm y tế chi trả, tăng cao cơ hội tiếp cận của người nghiện t.huốc l.á với các phương pháp điều trị cai nghiện nhằm giúp họ từ bỏ t.huốc l.á.

Đinh Hằng

Theo TTXVN/Vietnamplus