Giẫm đạp gần Mecca có thể do chặn đường phục vụ khách VIP

Mai Phương Lý13:05 26/09/2015

Một người cố vấn về Haji cáo buộc hoàng gia Arab Saudi gây ra vụ giẫm đạp làm hơn 700 người hành hương thiệt mạng khi chặn hai lối vào để đón khách VIP.

Hiện trường vụ giẫm đạp ở Mina, Arab Saudi. Ảnh: Telegraph

“Nguyên nhân chính của tai nạn này là quốc vương trong cung điện của ông đang đón các chức sắc… và vì vậy, họ chặn hai trong số các lối vào, khiến người dân không thể tiến bước. Nếu bạn ngăn dòng người đó và số người gia tăng, cuối cùng sẽ có tai nạn”, BBC dẫn lời Mohammad Jafari, người cố vấn cho công ty du lịch hành hương Haji có trụ sở tại Anh, nói.

Tuy nhiên, giới chức Arab Saudi hôm qua giận dữ bác bỏ tuyên bố này. “Tuyên bố cho rằng vụ giẫm đạp xảy ra sau việc cấm đường phục vụ sự kiện của quan chức hay một đoàn xe chức sắc là sai trái. Các xe chở chức sắc cấp cao của Quốc vương Arab Saudi không đi qua khu vực này”, Hoàng tử Mohammed bin Nawaf Al Saud, Đại sứ Arab Saudi tại London, nói.

Quốc vương Salman đã ra lệnh “xem xét lại” cách tổ chức lễ hành hương Haji sau thảm kịch . Trong khi giới chức Arab Saudi đổ lỗi cho người hành hương, nói rằng họ không tuân thủ lịch trình nghiêm ngặt, các nhân chứng lại cho rằng tai nạn xảy ra do yếu kém về quản lý đám đông và việc chặn đường bất ngờ.

“Không có khoảng trống để cử động”, Aminu Abubakar, một phóng viên người Nigeria của AFP đang tham gia hành hương, nói. Anh kể cách các ông bố bà mẹ cố cứu con mình khỏi bị giẫm đạp bằng cách ném chúng vào một trại của người hành hương gần đó. “Họ ném chúng lên mái, hầu hết là mái lều”, anh nói. “Hầu hết trong số họ không thể làm được”.

Trọng Giáp

Theo VNE

Nút thắt và hoảng loạn khiến giẫm đạp gần Mecca thành thảm họa

Khi cảm thấy bị nguy hiểm trong đám đông chật chội, bản năng thúc đẩy con người chạy đến nơi an toàn bằng mọi giá khiến tình hình tồi tệ hơn.

Video đang HOT

Các nạn nhân trong vụ giẫm đạp ở gần thánh địa Mecca hôm 24/9. Ảnh: Reuters

Vụ giẫm đạp gần thánh địa Mecca ở Arab Saudi hôm 24/9 khiến 717 người chết và hơn 800 người bị thương là một trong những thảm kịch xảy ra tại vùng đất linh thiêng này gần đây, và là thảm họa tồi tệ nhất trong vòng 25 năm qua, theo Washington Post.

Nút thắt cổ chai

Trong khi một bộ trưởng Arab Saudi đổ lỗi cho sự "vô kỷ luật" của người hành hương gây ra vụ giẫm đạp ở Mina, một số nhân chứng tại hiện trường lại cho rằng chính nhà chức trách phải chịu trách nhiệm với thảm họa này.

BBC dẫn lời một nhân chứng thoát khỏi vụ giẫm đạp cho biết lực lượng an ninh Saudi đã phong tỏa một trong những tuyến đường dẫn tới cột đá Jamarat, nơi người hành hương kéo tới để thực hiện nghi lễ "ném đá quỷ dữ". Hàng ngàn người hành hương từ các nước như Iran, Cameroon, Ghana và Niger đã bị ùn lại ở tuyến đường này. Đúng lúc đó, những người vừa hoàn thành nghi lễ ném đá cũng trở về trên đúng tuyến đường đó, và hai dòng người chạm mặt nhau, khiến tình trạng xô đẩy xảy ra, và những người ở giữa phải gánh chịu hậu quả nặng nề nhất.

Theo nhận định của các chuyên gia, vụ giẫm đạp ở Mina có thể bắt nguồn từ một "cơn sốt", khi người ta nóng lòng muốn tới đích, hoặc một "cơn hoảng loạn chạy trốn", khi họ tìm cách để thoát ra ngoài. Trong cả hai trường hợp, dòng người đông đúc có xu hướng di chuyển theo cùng một phương hướng. Dòng người sẽ di chuyển thuận lợi cho đến khi gặp phải một vật cản, chẳng hạn như một cánh cửa hẹp, hay một lối rẽ nhỏ.

Nhà chức trách Arab Saudi đưa ra nhận định ban đầu rằng vụ giẫm đạp diễn ra tại nơi giao nhau giữa Phố 204 và Phố 223, hình thành một nút thắt cổ chai nơi hai dòng người gần như xô vào nhau.

Chuyên gia phân tích nguy cơ và an toàn đám đông G. Keith Still cho rằng những thảm kịch như thế này không phải là vụ giẫm đạp, mà là "một đám đông xô đẩy nhau sau khi hai dòng người xung đột trong không gian chật hẹp".

Về mặt cơ học, những vụ xô đẩy của đám đông như vậy diễn ra khá đơn giản: Khi một đám đông dồn ép nhau ở mật độ khoảng 7 người trên một mét vuông, điều tối quan trọng là những người phía trước phải di chuyển nhanh như người phía sau. Nếu không, những người ở phía sau, khi không nhìn được những gì ở phía trước đám đông, sẽ tiến lên để có thêm không gian, với ý nghĩ rằng người phía trước sẽ tiếp tục di chuyển để nhường đường cho họ.

Nếu vì lý do nào đó, nhịp tiến của hai khối này bị lệch nhau, chẳng hạn như có vật cản ở phía trước đám đông, hay một tin đồn ở phía sau rằng người ta đang xô đẩy nhau, đám đông tất yếu sẽ tăng tốc, và ép chặt vào đám người ở phía trước, đôi khi tạo ra lực đủ mạnh để đè bẹp những người đứng trước mặt họ.

"Hình ảnh tôi thường sử dụng trong các hội thảo là một quả trứng bị đẩy ngược trở lại vào trong con gà", Still nói.

Các nhà khoa học cho biết 6 hoặc 7 người trưởng thành khi cùng lúc liên tục đẩy về một hướng, sức mạnh mà họ tạo ra đủ để uốn cong đường ray xe lửa. Khi hàng ngàn người từ hai hướng liên tục ép vào nhau, hậu quả đối với những người mắc kẹt ở giữa là vô cùng khủng khiếp.

Kết quả khám nghiệm tử thi những người thiệt mạng trong các vụ giẫm đạp cho thấy ngực của họ phải chịu sức ép lên tới 6,4 psi, gần bằng một nửa áp suất của khí quyển Trái Đất (14 psi).

Vụ giẫm đạp xảy ra tại nút thắt cổ chai giao giữa Phố 204 và Phố 223 ở Mina. Ảnh:NYTimes

"Mật độ lớn đến mức khi một người cử động, anh ta sẽ tạo ra lực tác động lên những người xung quanh", ông Dirk Helbing, chuyên gia về khoa học máy tính tại ETH Zurich, nói. "Bạn có thể trở thành nạn nhân của những lực tác động ngẫu nhiên này và ngã xuống. Lúc đó, bạn vô tình tạo ra một khoảng trống giữa đám đông, và những người đứng quanh bạn mất đi chỗ dựa sẽ mất thăng bằng và ngã nhào lên bạn".

Cơn hoảng loạn của đám đông

Thông thường những vụ giẫm đạp kinh hoàng nhất bắt đầu với một hoặc vài người chết do bị đám đông đè bẹp trong khi xô đẩy. Những cái chết này nhanh chóng gây ra tâm trạng hoảng loạn trong đám đông, và nhiều người có thể bị chèn ép đến ngạt thở bởi trọng lượng của những người xung quanh.

Trong thực tế, các chuyên gia cho rằng việc đổ lỗi cho hành vi của đám đông trong các vụ giẫm đạp là một sai lầm, vì hầu hết những thảm kịch này có thể được ngăn ngừa bằng cách giãn rộng không gian vật lý của đám đông.

"Vụ giẫm đạp này giống như là hai dòng người từ hai hướng ngược chiều ép chặt vào nhau, với mật độ người vượt quá ngưỡng an toàn của hệ thống. Một khi nó đã bắt đầu, sẽ là quá muộn để có thể ngăn chặn thảm kịch leo thang", Still giải thích.

Theo đó, trong đám đông chật chội, chúng ta trở thành nạn nhân của trạng thái sinh học chính bản thân mình. Nếu hàng ngàn người cùng bình tĩnh và tập trung, thảm họa sẽ không xảy ra. Nhưng khi đối mặt với cái chết, hầu hết chúng ta đều rơi vào trạng thái tim đập nhanh và thở gấp, cùng nỗi thôi thúc phải chạy đến nơi an toàn bằng bất cứ giá nào.

Theo nhà sinh vật học Iain Couzin tại đại học Princeton, trong khi nhiều loài vật tiến hóa để thích nghi với hoàn cảnh đông đúc, chẳng hạn như các đàn chim hay đàn cá khổng lồ di chuyển nhịp nhàng, thì con người lại tiến hóa theo hình thức các nhóm gia đình nhỏ.

Mặc dù ngày nay con người sinh sống trong các thành phố đông đúc, nhưng bộ não của họ vẫn chưa thực sự thích nghi được với hoàn cảnh. "Chúng ta không biết phải làm gì trong hoàn cảnh như vậy. Những hoàn cảnh đó không cho phép chúng ta hiểu được điều gì đang diễn ra", ông Couzin nói.

Theo ông, khi rơi vào trạng thái hoảng loạn, con người sẽ không tuân theo những quy tắc đã được đặt ra, "Cách phản ứng của con người với hoảng loạn tạo ra nguy cơ. Phản ứng của một đám đông lớn sẽ trở thành thứ rất nguy hiểm trong những hoàn cảnh nhất định".

Thảm họa có thể ngăn chặn

Một nghiên cứu năm 2010 chỉ ra rằng dù các nhà tổ chức sự kiện đã rất nỗ lực, các vụ giẫm đạp vẫn gia tăng trên toàn thế giới. Thế nhưng các nhà khoa học vẫn khá mơ hồ về nguyên nhân thực sự làm bùng nổ thảm họa. Các nhân viên cứu hộ, những người đến hiện trường đầu tiên, chỉ tập trung vào tìm kiếm và chữa trị cho người bị thương, chứ hiếm khi ghi nhớ lại những gì họ quan sát được về vụ giẫm đạp.

"Các tổ chức y tế quốc tế đã thừa nhận rằng đây là một loại thảm họa", phó giáo sư Edbert Hsu tại đại học Johns Hopkins cho biết. "Nếu họ quy định rằng có ai đó phải đến hiện trường thật nhanh để quan sát những gì diễn ra, chúng ta sẽ có những báo cáo chi tiết để có thể so sánh, đối chiếu. Nếu không có những báo cáo đó, chúng ta sẽ không thực sự hiểu được mình đang đối phó với điều gì".

Khoảng hai triệu người Hồi giáo hành hương đến Mecca trong năm nay. Ảnh:Reuters

Để tránh những vụ giẫm đạp như thế này, Still cho rằng các nhà tổ chức sự kiện cần phải lưu tâm đến tốc độ và hướng di chuyển của đám đông, dựa trên mục tiêu tụ tập của họ. "Khi không làm được như vậy, bạn sẽ tạo ra cảm giác và hành vi bực bội cho đám đông, và sự bực bội này có thể bùng nổ thành thảm họa trong không gian quá chật hẹp", ông giải thích.

Trên phương diện cá nhân, giáo sư Juliette Kayyem, chuyên gia phân tích an ninh quốc gia tại Đại học Chính phủ Kennedy thuộc Harvard, cho rằng mỗi người phải tự trang bị các kỹ năng quan trọng để nâng cao khả năng sống sót trong trường hợp những vụ hỗn loạn, xô đẩy, giẫm đạp xảy ra.

Trí Dũng

Theo VNE

Giẫm đạp gần thánh địa Mecca do hai đoàn hành hương đi ngược nhau Hơn 700 người thiệt mạng khi hai đoàn người ngược chiều nhau cùng dồn về một giao lộ tại thánh địa Mecca, gây ra thảm kịch tồi tệ nhất liên quan đến lễ hành hương Hồi giáo hơn hai thập kỷ qua. Thi thể các nạn nhân nằm la liệt tại hiện trường. Ảnh: Reuters. Vụ giẫm đạp xảy ra ở Mina, cách...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Phi thuyền bí ẩn X-37B của quân đội Mỹ vừa trở lại không gian08:27

Xe tăng Nga sống sót sau khi trúng liên tiếp 24 UAV02:50

Phát hiện hàng chục tử thi sau cánh cửa bí mật của nhà tang lễ09:07

Ấn Độ thử lửa mạng lưới "Vòm sắt": Đòn đánh hạ gục tên lửa, UAV03:03

'Lá bài' của Nhà Trắng với Trung Quốc08:33

Tàu chiến Mỹ và Venezuela 'dàn trận' ở Caribbean08:54

Mỹ dọa trừng phạt cả Nga lẫn Ukraine08:03

Giám đốc CDC Mỹ bị sa thải sau chưa đầy một tháng?09:12

Nga bác tin thả UAV sang Đức theo dõi tuyến vận chuyển vũ khí Mỹ08:21

Israel tuyên bố thành phố Gaza thành 'vùng chiến sự', phát hiện thi thể con tin07:08

Mỹ điều thêm tàu chiến, Tổng thống Venezuela tuyên bố cứng rắn08:45

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Diễn đàn Kinh tế Phương Đông lần thứ 10 dự kiến vượt kỷ lục về thoả thuận ký kết

20:24:14 03/09/2025

Theo truyền thống, diễn đàn EEF sẽ tổng kết những gì đã đạt được, thảo luận về các cơ chế khác cần được phát triển để phát triển kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân Viễn Đông, đồng thời đề ra các kế hoạch cho triển v...

Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un cam kết hỗ trợ Nga bằng 'mọi cách có thể'

20:13:58 03/09/2025

Trong phát biểu tại buổi lễ, ông Tập Cận Bình gửi lời cảm ơn đến các quốc gia đã hỗ trợ Trung Quốc trong Thế chiến II. Ông nhấn mạnh thông điệp khẳng định sức mạnh dân tộc: Nhân dân Trung Quốc là dân tộc không sợ bạo lực, tự lực và mạnh...

ASEAN đặt ưu tiên về môi trường và khí hậu

20:04:43 03/09/2025

Các cuộc họp cũng ghi nhận tiến độ trong việc phát triển Kế hoạch chiến lược ASEAN về môi trường sau năm 2025 (ASPEN) và Kế hoạch hành động chiến lược về biến đổi khí hậu ASEAN (ACCSAP).

Tòa án EU giữ nguyên thỏa thuận chuyển giao dữ liệu giữa châu Âu và Mỹ

19:56:14 03/09/2025

Trong phán quyết của mình, Tòa án chung đã kết luận rằng Mỹ đã đảm bảo mức độ bảo vệ đầy đủ cho dữ liệu cá nhân được chuyển từ EU sang các tổ chức tại Mỹ.

Tên lửa hành trình tầm xa Flamingo mới của Ukraine có khiến Nga phải 'báo động đỏ'?

19:52:11 03/09/2025

Việc Ukraine ra mắt Flamingo diễn ra trong bối cảnh các báo cáo cho thấy Lầu Năm Góc đã ngăn chặn Kiev sử dụng tên lửa tầm xa do Mỹ cung cấp, như Hệ thống Tên lửa chiến thuật Lục quân (ATACMS), để tấn công các mục tiêu bên trong lãnh th...

Chính sách cứng rắn của Mỹ thách thức tham vọng xuất khẩu vũ khí của Ấn Độ

19:51:50 03/09/2025

Tham vọng trở thành cường quốc xuất khẩu vũ khí của Ấn Độ đang vấp phải thách thức lớn từ chính sách cứng rắn của Mỹ, đe dọa làm chệch hướng chiến lược quốc phòng đầy tham vọng.

Đánh bom liều chết tại Pakistan, ít nhất 13 người thiệt mạng

19:49:07 03/09/2025

Balochistan là khu vực bất ổn của Pakistan, nơi các nhóm phiến quân thường tiến hành các cuộc tấn công nhằm vào lực lượng an ninh và người dân từ Punjab đến Balochistan để kinh doanh hoặc làm việc.

Trung Quốc ghi nhận mùa Hè nóng nhất lịch sử

19:46:31 03/09/2025

CMA cho biết hiện tượng áp cao cường độ mạnh trong mùa Hè năm nay đã khiến bầu trời nhiều nơi quang đãng hơn, đồng nghĩa với việc người dân phải hứng chịu mức bức xạ nhiệt Mặt Trời cao hơn trong thời gian dài.

Tổng thống Putin tuyên bố về tính chất quan hệ giữa Liên bang Nga và Triều Tiên

19:29:23 03/09/2025

Tuy nhiên, Cố vấn của Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin, ông Yury Ushakov khẳng định không có một thuyết âm mưu nào được sắp đặt như những gì Tổng thống Mỹ Donald Trump cáo buộc.

Lực lượng gìn giữ hòa bình LHQ tại Liban bị tấn công

19:23:19 03/09/2025

Theo UNIFIL, quân đội Israel trước đó đã được thông báo về hoạt động dọn đường của UNIFIL trong khu vực, nằm ở phía Đông Nam làng Marwahin.

Nguy cơ cháy nổ từ pin bị bỏ lẫn trong rác

19:22:02 03/09/2025

Theo bà Valérie Rampi, người phát ngôn của Recupel, các cuộc kiểm tra định kỳ cho thấy ngày càng có nhiều pin và thiết bị điện tử nhỏ lẫn vào dòng rác không đúng.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ nhận định về tiềm năng hội nghị thượng đỉnh Nga-Ukraine

19:13:28 03/09/2025

Tuy nhiên, qua các cuộc điện đàm và trao đổi trực tiếp gần đây với ông Zelensky và ông Putin, Tổng thống Erdogan nhận định rằng dù cả hai đều có thái độ tích cực, nhưng họ chưa sẵn sàng để gặp mặt.