Giải quyết vấn đề di dân tự do ở Đác Lắc

Tây Nguyên còn 38 nghìn hộ dân di cư tự do chưa được sắp xếp tái định cư, đó là con số mà Ban Chỉ đạo Tây Nguyên vừa đưa ra. Do chưa được sắp xếp tái định cư nên các tỉnh Tây Nguyên còn hàng nghìn hộ dân sống tạm bợ, ở sâu trong các khu rừng, đời sống khó khăn, thiếu đất sản xuất… dẫn đến tình trạng người dân tổ chức phá rừng, tranh chấp đất với dân tại chỗ gây phức tạp về an ninh nông thôn, trong đó có tỉnh Đác Lắc.

Phụ nữ huyện Buôn Đôn (Đác Lắc) họp bàn tìm cách làm ăn để người di cư tự do thoát nghèo.

Ba cụm dân cư 8, 9, 10 là khu vực được quy hoạch dành để bố trí nơi ở cho 535 hộ dân các dân tộc Mông, Dao, Sán Chỉ… di cư tự do từ các tỉnh miền núi phía bắc đang sống rải rác tại các thôn 13, 14, 15 và 16 trên địa bàn xã Cư Kbang, huyện Ea Súp, tỉnh Đác Lắc từ năm 2008 đến nay. Huyện Ea Súp đã tiến hành chia đất thổ cư cho 380 hộ (1.921 khẩu) với diện tích 500 m 2 /hộ, tại ba cụm dân cư này đã triển khai hỗ trợ di dời cho 172 hộ với mức hỗ trợ 10 triệu đồng/hộ; trong đó có hơn 300 hộ đã làm nhà trên vị trí đất được giao. Tuy nhiên, hiện nay những hộ dân ở các cụm dân cư nói trên vẫn đang phải sống trong tình trạng không điện, không nước sinh hoạt và chưa có đất sản xuất.

Di cư vào từ năm 2008, trước đây vợ chồng chị Vàng Thị Minh tạm trú tại thôn 13, xã Cư Kbang, huyện Ea Súp. Đầu năm 2014, gia đình chị chuyển về cụm dân cư 10, xã Cư Kbang theo Dự án điều chỉnh, mở rộng dự án phát triển kinh tế- xã hội xã Cư Kbang.

Dù đã được cấp 500 m2 đất ở và được hỗ trợ tiền xây nhà song cuộc sống của gia đình chị Minh vẫn gặp rất nhiều khó khăn vì tình trạng không có điện, không có nước. Chị cho biết: Trước đây chúng tôi toàn phải đi xin nước để dùng, có khi phải mua với giá 1.000 đồng/can. Sau đó, hai đến ba hộ góp tiền lại để khoan giếng dùng chung. Để có điện thắp sáng, một số hộ góp tiền lại rồi kéo điện nhờ từ các tiệm tạp hóa và phải trả tiền điện giá cao.

Tuy nhiên, phần lớn các hộ dân ở ba cụm dân cư 8, 9, 10 mong mỏi hơn cả là có đất để sản xuất. Nhiều hộ phải đi thuê ruộng rẫy để trồng lúa, trỉa bắp, tuy nhiên do việc sản xuất vẫn còn bấp bênh, nên nhiều vụ thu chẳng đủ bù chi.

Phó trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Văn Long, huyện Ea Súp cho biết: Quỹ đất ở tại vùng quy hoạch đang bị một số hộ dân bao chiếm, huyện đang hoàn tất thủ tục để xử lý theo quy định. Đất sản xuất chưa thể cấp được do nguồn quỹ đất vẫn chưa được chuyển đổi từ đất lâm nghiệp sang đất nông nghiệp, dù hiện tại khu vực này không còn rừng. Khó khăn lớn nhất là do nguồn vốn đầu tư cho dự án còn hạn chế, chưa kịp thời nên việc xây dựng cơ sở hạ tầng ở vùng quy hoạch không theo kịp kế hoạch đề ra.

Theo lãnh đạo UBND huyện Ea Súp, những năm qua Ea Súp đã lập các dự án bố trí nguồn vốn đầu tư cho các dự án, công trình nhằm ổn định cư dân di cư ngoài kế hoạch trên địa bàn. Mặc dù chưa đáp ứng đủ so với nhu cầu, nhưng trước mắt đã giúp các hộ dân nói trên có nơi ăn, chốn ở, đất sản xuất, hạn chế tình trạng chặt phá rừng trái phép, bước đầu ổn định cuộc sống. Đến nay, huyện đã bố trí sắp xếp cho 714 hộ, 3.649 khẩu ở xã Cư Kbang có chỗ ở ổn định và hình thành các thôn mới đã thực hiện vốn đầu tư cho ba dự án với tổng kinh phí 53,131 tỷ đồng, gồm xây dựng đường giao thông, đường điện, trường THCS, tiểu học, mầm non, giếng nước cộng đồng, khai hoang đất ở, đất sản xuất cho nhân dân… Dù vậy, các cấp chính quyền ở Ea Súp cần triển khai hiệu quả việc đưa các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến với người dân, nhất là với người di cư ngoài kế hoạch trên địa bàn; từng bước tìm hiểu tâm tư tình cảm cũng như khó khăn, vướng mắc của nhân dân để có phương hướng cùng nhau giải quyết, tháo gỡ. Địa phương cần thắt chặt khâu quản lý rà soát việc nhập hộ tịch, hộ khẩu, hạn chế tình trạng người dân ồ ạt và lén lút di cư tự do từ tỉnh khác vào địa bàn…

Một trong những nguyên nhân do thời gian qua, nguồn kinh phí đầu tư quá ít và không đồng bộ so với nhu cầu thực tế, nên hầu hết các dự án này mới chỉ đầu tư một số công trình tại các điểm nóng, bức xúc trong vùng dự án, tập trung ở những điểm dân cư có liên quan đến đất rừng như xã Cư Drăm (huyện Krông Bông), xã Cư M”lan, Cư Kbang (huyện Ea Súp), xã Cư Króa, Ea M”Doal (huyện Ma Đ”rắc)… Do nhu cầu đầu tư phát triển ổn định đời sống và phát triển sản xuất ở các vùng dự án rất lớn, trong khi việc cân đối bố trí vốn để thực hiện rất thấp, nhiều vùng dự án đến nay vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Theo quy mô được phê duyệt, tổng mức đầu tư đối với 11 dự án đã và đang triển khai là gần 450 tỷ đồng, nhưng đến nay mới bố trí đầu tư hơn 181,6 tỷ đồng, bằng 40% tổng vốn đã phê duyệt (chưa kể yếu tố trượt giá). Hầu hết các dự án quy hoạch đầu tư bố trí dân cư của tỉnh Đác Lắc chủ yếu ở địa bàn các xã biên giới, đặc biệt khó khăn, vùng thiên tai (ngập lụt), điều kiện sản xuất không thuận lợi, cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển sản xuất và ổn định đời sống của người dân còn sơ sài, đòi hỏi suất đầu tư để bố trí ổn định dân cư rất cao, nhất là đầu tư xây dựng các công trình giao thông, thủy lợi nhỏ, nước sinh hoạt, điện chiếu sáng, trường học… với nhu cầu vốn bình quân từ 90-100 tỷ đồng/năm. Trên thực tế, đầu tư trong tám năm qua (2006-2014) mới đạt ở mức trung bình hơn 30 tỷ đồng/năm.

Trong quá trình triển khai các dự án công tác quy hoạch không chặt chẽ và thiếu kiên quyết, có nơi buông lỏng để tình trạng dân di cư tự phát vẫn tiếp tục đến (hiện nay đồng bào di cư theo hình thức đi thăm người thân rồi ở lại) khiến việc thực hiện mục tiêu, quy hoạch dự án bị phá vỡ, công tác quy hoạch luôn biến động theo chiều hướng tăng về quy mô dân số, đất đai… Nhiều dự án phải điều chỉnh về quy mô dân số, kéo theo điều chỉnh về mức vốn đầu tư và thời gian thực hiện.

Công tác quản lý đất đai từ khâu quy hoạch đến quản lý sử dụng quỹ đất ở nhiều địa bàn còn yếu kém đã tạo điều kiện cho người dân từ nơi khác di cư tự do đến phá rừng làm nương rẫy hoặc buôn bán, sang nhượng đất đai trái phép một thời gian dài mới phát hiện giải quyết.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đác Lắc Trần Hiếu cho biết: Từ năm 1976 đến năm 2014, dân di cư ngoài kế hoạch cư trú khắp 15 huyện, thị xã, thành phố của Đác Lắc. Trước thực trạng trên, UBND tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp nhằm ổn định tình hình dân di cư tự do như sắp xếp bố trí dân cư, hỗ trợ sản xuất, xây dựng cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, dân di cư ngoài kế hoạch tăng đột biến trong thời gian ngắn đã gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực cho tỉnh. Đó là phá vỡ quy hoạch kinh tế – xã hội, gây khó khăn trong công tác quản lý bảo vệ rừng và bảo đảm an ninh chính trị, bảo đảm an sinh xã hội trên địa bàn. Dân di cư ngoài kế hoạch từ năm 2005 đến nay chủ yếu là nhóm đồng bào dân tộc thiểu số của các tỉnh miền núi phía bắc, chiếm 96%, trong đó dân tộc Mông chiếm đến 80%, đa số là các hộ thuộc diện hộ nghèo, trình độ văn hóa thấp. Tỷ lệ hộ nghèo của dân di cư ngoài kế hoạch rất cao đã ảnh hưởng lớn đến chỉ tiêu giảm hộ nghèo của tỉnh.

Phó Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đác Lắc Y Khút Niê cho rằng: Việc ổn định dân di cư ngoài kế hoạch là chính sách quan trọng nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước.

Việc ổn định dân di cư tự do là vấn đề cấp bách trong chiến lược phát triển bền vững, do đó cần có sự tham gia của các cấp từ trung ương đến địa phương. UBND tỉnh Đác Lắc cần tăng cường chỉ đạo chính quyền các cấp đối với công tác bố trí, sắp xếp ổn định dân cư, xem đây là nhiệm vụ chính trị có tính chiến lược và ổn định lâu dài, cần tăng cường công tác quản lý dân cư, quản lý địa bàn, nắm chắc tình hình dân di cư ngoài kế hoạch đến địa phương; tập trung giải quyết đầu tư hạ tầng thiết yếu, đẩy mạnh xóa đói, giảm nghèo, ổn định cuộc sống cho đồng bào dân di cư ngoài kế hoạch. Bên cạnh đó, có các giải pháp đồng bộ mới mong giải quyết căn bản, lâu dài vấn đề dân di cư tự do ở Đác Lắc.

Đác Lắc đã xây dựng 17 dự án bố trí ổn định dân di cư tự do tại các huyện, trong đó 15 dự án đã được phê duyệt với quy mô ổn định cho 6.527 hộ và 32.635 khẩu, tổng kinh phí đầu tư là hơn 811 tỷ đồng. Tuy nhiên, đến nay mới có 11 dự án được triển khai và chưa có dự án nào hoàn thành đồng bộ và kết thúc.

Bài và ảnh: NGUYỄN HỒNG

Theo_Báo Nhân Dân