Giải pháp ngăn chặn tình trạng nuôi động vật hoang dã làm thú cưng

Ngày 28/9, tại Hà Nội, Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature), Tổ chức Động vật châu Á (AAF) và Chương trình Bảo tồn Rùa châu Á (ATP) phối hợp tổ chức tọa đàm trực tuyến chủ đề “Khi động vật hoang dã là thú cưng” nhằm ngăn chặn tình trạng nuôi động vật hoang dã làm thú cưng trái pháp luật.

Cán bộ Hạt Kiểm lâm Châu Đức – Bà Rịa kiểm tra cơ sở gây nuôi động vật hoang dã cầy vòi hương tại thôn Tân Ơhú, xã Bàu Chinh, huyện Châu Đức để chuẩn bị làm hồ sơ quản lý. Ảnh minh họa: Hoàng Nhị/TTXVN

Tọa đàm được tổ chức trong khuôn khổ Dự án “Cùng lên tiếng bảo vệ các Hệ sinh thái vì Thiên nhiên và Con người” do Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên tại Việt Nam (WWF Việt Nam) điều phối thực hiện.

Đánh giá về tác động từ trào lưu nuôi thú cưng, trường hợp loài rùa, bà Nguyễn Thu Thủy, đại diện Chương trình bảo tồn Rùa châu Á cho biết, trong những năm gần đây tại Việt Nam, nuôi thú cưng là động vật hoang dã đang dần trở nên phổ biến, đặc biệt là trong giới trẻ. Trào lưu này đã được cảnh báo, gây ra nhiều rủi ro không chỉ cho động vật được nuôi, người nuôi mà còn đối với môi trường sinh thái.

Thực tế, hơn 70% bệnh truyền nhiễm nguy hiểm mới nổi ở người có nguồn gốc từ động vật, đặc biệt việc tiếp xúc gần với các loài động vật hoang dã là thú cưng này còn gây những rủi ro đối với sức khỏe của không chỉ người nuôi mà còn với cộng đồng xung quanh. Với loài rùa, thực tế, đã có những ghi nhận trẻ em có thẻ tiếp xúc với mầm bệnh trên cơ thể rùa qua cầm nắm, thậm chí ôm ấp, vô ý bỏ vào miệng. Theo thống kê, bệnh truyền nhiễm do nhóm vi khuẩn Salmonella spp trên mai và da của rùa có thể gây bệnh thương hàn, tiêu chảy, sốt… thậm chí tử vong.

Bên cạnh đó, việc nuôi thú cưng còn tác động tới quần thể loài và hệ sinh thái như: Đe dọa loài tới sự tuyệt chủng nhiều loài do thu thập cả rùa con, săn bắt các loài quý hiếm có số lượng ngoài tự nhiên ít, loài khó tồn tại và sinh sản trong môi trường nuôi nhốt; đẩy một số loài trở thành ngoại lai; phát tán dịch bệnh cho các loài bản địa, tăng áp lực và khó khăn đối với công tác bảo vệ thiên nhiên và bảo tồn loài… Đại dịch COVID-19 với nguồn gốc được nghi ngờ lây nhiễm từ động vật sang người có thể là một hồi chuông cảnh tỉnh sâu sắc nhất. Chưa kể, thực tế cũng đã ghi nhận một số loài động vật hoang dã tấn công người, gây ra những thương tổn khó lường trước.

Bàn về việc nuôi động vật hoang dã làm thú cưng – nhìn từ góc độ phúc lợi động vật, anh Nguyễn Tam Thanh, đại diện Quỹ Động vật châu Á cho rằng, mua bán thú nuôi hoang dã đang là một trong những lý do khiến hoạt động buôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp trở thành mối đe dọa lớn đối với đa dạng sinh học và là mối đe dọa trực tiếp lớn thứ hai đối với sự sinh tồn của các loài, chỉ sau việc môi trường sống ngoài tự nhiên của chúng bị phá hủy. Bởi lẽ, nhu cầu nuôi động vật hoang dã sẽ thúc đẩy nhu cầu săn bắt và buôn bán các loài này, đẩy các loài hoang dã tới sự suy giảm loài và có nguy cơ tuyệt chủng.

Ngoài ra, việc nuôi động vật hoang dã cũng gây ra nhiều rủi ro cho loài động vật bị nuôi nhốt do nhu cầu khác biệt về dinh dưỡng, điều kiện sinh sống và yếu tố tâm lý… Nhiều động vật bị chết trước khi tới nơi tiêu thụ do săn bắt, vận chuyển, nhốt giữ trong điều kiện tồi tệ; tổn thương về thể chất và tinh thần; bị loại bỏ khi người nuôi không muốn tiếp tục nuôi nữa; bị tiêu hủy khi không có nơi tiếp nhận; bị lai tạp giữa các loài; rùa có quá trình trao đổi chất chậm, vì vậy quá trình phục hồi cũng diễn ra rất chậm….

Tại tọa đàm, các chuyên gia cũng thảo luận các vấn đề chính như: Rủi ro sức khỏe khi động vật hoang dã là thú cưng; khía cạnh pháp lý trong vấn đề nuôi động vật hoang dã là thú cưng; tác động đối với vấn đề bảo tồn động vật hoang dã; phúc lợi động vật. Trong đó, các chuyên gia đã đề cập tới các giải pháp nhằm ngăn chặn tình trạng nuôi động vật hoang dã làm thú cưng trái pháp luật như: cần có luật rõ ràng và thực thi dựa trên bằng chứng cụ thể; đẩy mạnh quản lý, xây dựng những chính sách dựa trên dữ liệu trong nước và thế giới; thúc đẩy hợp tác, gắn kết giữa các bên; chia sẻ trách nhiệm, hợp tác liên ngành; tăng cường đào tạo và truyền thông để thay đổi tư duy, hành vi về bảo vệ động vật hoang dã cũng như bảo vệ da đạng sinh học. Các chuyên gia cũng cho rằng, cần truyền thông mạnh mẽ hơn về việc lây truyền virus, làm kháng thuốc của động vật hoang dã tới con người trên các kênh truyền hình và mạng xã hội.