Giải Nobel Vật lý 2024 tôn vinh phát minh học máy sử dụng mạng lưới thần kinh nhân tạo

Minh Tâm21:14 08/10/2024

Chiều 8/10 (theo giờ Hà Nội), hai nhà khoa học John Joseph Hopfield – người Mỹ và Geoffrey Everest Hinton – người Canada gốc Anh đã được công bố là chủ nhân Giải Nobel Vật lý 2024 nhờ những khám phá và phát minh cơ bản cho phép học máy sử dụng mạng lưới thần kinh nhân tạo.

Lễ công bố giải Nobel Vật lý năm 2024 thuộc về hai nhà khoa học John J. Hopfield (Mỹ) và Geoffrey E. Hinton (Canada) cho “những khám phá và phát minh cơ bản cho phép học máy sử dụng mạng lưới thần kinh nhân tạo”, tại Stockholm, Thụy Điển ngày 8/10/2024. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển tại Stockholm, học máy từ lâu đã đóng vai trò quan trọng đối với nghiên cứu, bao gồm việc phân loại và phân tích khối lượng lớn dữ liệu. Nhà khoa học Joseph Hopfield tại Đại học Princeton, New Jersey, Mỹ và nhà khoa học máy tính Everest Hinton tại Đại học Toronto của Canada đã sử dụng các công cụ vật lý để tìm ra các mô hình trong thông tin, xây dựng các phương pháp giúp đặt nền tảng cho học máy mạnh mẽ ngày nay. Học máy dựa trên mạng lưới thần kinh nhân tạo đang cách mạng hóa khoa học, kỹ thuật và cuộc sống hằng ngày.

Ông Geoffrey Everest Hinton (77 tuổi) nổi tiếng nhờ công trình nghiên cứu về mạng lưới thần kinh nhân tạo và nhờ vậy ông được mệnh danh là “ Bố già AI”.

Trong khi đó, nhà khoa học Joseph Hopfield (91 tuổi) được biết đến rộng rãi với nghiên cứu về mạng thần kinh nhân tạo liên kết vào năm 1982, sau này được gọi là mạng Hopfield.

Video đang HOT

Đây là giải thưởng thứ hai được công bố trong mùa giải Nobel năm 2024. Các giải thưởng tiếp theo sẽ được công bố gồm giải Nobel Hóa học (ngày 9/10) và giải Nobel Văn học (ngày 10/10). Giải Nobel Hòa bình là giải thưởng duy nhất được công bố ở Oslo (Na Uy) ngày 11/10. Trong khi đó, giải Nobel Kinh tế sẽ khép lại Tuần lễ Nobel 2024 vào ngày 14/10. Lễ trao các giải Nobel sẽ được tổ chức vào ngày 10/12 tới tại Stockholm (Thụy Điển) và Oslo (Na Uy). Mỗi giải thưởng gồm huy chương, bằng chứng nhận cá nhân và khoản tiền thưởng 11 triệu krona (hơn 1 triệu USD).

Theo Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, 117 giải Nobel Vật lý đã được trao kể từ năm 1901. Người trẻ nhất nhận được giải thưởng danh giá này khi mới 25 tuổi là nhà khoa học người Australia William Lawrence Bragg (Nobel 1915). Người cao tuổi nhất 96 tuổi được vinh danh ở giải thưởng này là nhà khoa học người Mỹ Arthur Ashkin (Nobel 2018).

Nobel 2024: Những gương mặt được kỳ vọng lên ngôi tại giải Vật lý

Vào lúc 16h45 ngày 8/10 theo giờ Việt Nam, cả thế giới khoa học sẽ đổ dồn ánh mắt về Stockholm (Thụy Điển) để theo dõi lễ công bố giải Nobel Vật lý năm 2024 - giải thưởng danh giá tôn vinh những khối óc thiên tài.

Đây là giải thưởng mang đến hy vọng về những khám phá và phát minh có khả năng làm thay đổi tương lai của nhân loại, đúng như tầm nhìn của người sáng lập, nhà khoa học Alfred Nobel.

Nhà vật lý Christoph Gerber (người Thụy Sĩ). Ảnh: unibas.ch

Sau khi giải Nobel Y Sinh 2024 đã thuộc về hai nhà khoa học người Mỹ Victor Ambros và Gary Ruvkun với nghiên cứu đột phá về microRNA và vai trò của loại RNA này trong việc điều hòa gene, cuộc đua cho giải thưởng vật lý cũng đang nóng lên từng giờ. Những dự đoán nổi bật nhất năm nay xoay quanh các công trình mang tính đột phá như "áo tàng hình", kính hiển vi lực nguyên tử và tính toán lượng tử - những khám phá đầy tiềm năng ứng dụng trong đời sống hiện đại.

Trong số những tên tuổi đang được bàn tán sôi nổi, nhà khoa học David Deutsch - Giáo sư vật lý tại trường Đại học Oxford (Anh) - và nhà toán học người Mỹ Peter Shor được kỳ vọng sẽ tỏa sáng.

Cả hai đã ghi dấu ấn lớn với những đóng góp tiên phong trong các thuật toán lượng tử và tính toán lượng tử, mở ra cuộc cách mạng trong cách chúng ta hiểu về vũ trụ.

Ông David Pendlebury, người đứng đầu nhóm phân tích của Clarivate - tổ chức chuyên dự đoán các ứng cử viên Nobel, nhận định rằng hai nhà khoa học Deutsch và Shor có cơ hội cao nhờ những đóng góp khoa học nổi bật và số lượng trích dẫn khổng lồ từ công trình của họ. Điều duy nhất khiến ông David Pendlebury còn băn khoăn hiện nay là khả năng có thêm giải Nobel cho cơ học lượng tử chỉ sau 2 năm kể từ khi ba nhà khoa học Alain Aspect, John Clauser và Anton Zeilinger đoạt giải với nghiên cứu về hiện tượng rối lượng tử.

Một phát minh khác không kém phần thú vị và được kỳ vọng gây chấn động năm nay là "áo tàng hình" của nhà vật lý người Anh John B. Pendry. Phát minh này sử dụng các vật liệu có khả năng bẻ cong ánh sáng, khiến vật thể trở nên vô hình. Điều này không chỉ khiến khoa học viễn tưởng trở thành hiện thực mà còn hứa hẹn những ứng dụng không tưởng trong các lĩnh vực quân sự, y học và nhiều ngành công nghiệp khác.

Cùng với đó, lĩnh vực quang học và quang tử học cũng đang ghi nhận những thành tựu đáng kinh ngạc. Nhà khoa học mang quốc tịch kép Italy - Mỹ Federico Capasso được nhắc đến nhiều với những đóng góp quan trọng trong việc phát minh và phát triển laser bức xạ tầng lượng tử - công nghệ có khả năng ứng dụng mạnh mẽ trong viễn thông và các hệ thống cảm biến hiện đại.

Một cái tên khác cũng gây ấn tượng mạnh trong danh sách dự đoán là nhà vật lý Christoph Gerber (người Thụy Sĩ). Ông đã có đóng góp lớn cho sự ra đời của kính hiển vi lực nguyên tử, một công cụ cách mạng hóa cách chúng ta quan sát thế giới nano với độ chính xác chưa từng có. Nếu được vinh danh, ông có thể chia sẻ vinh dự này với Gerd Binnig, nhà vật lý người Đức đã đoạt giải Nobel Vật lý năm 1986.

Một điểm nhấn nữa trong cuộc đua Nobel Vật lý năm nay là nhà thiên văn học Sara Seager, mang quốc tịch kép Canada - Mỹ. Bà được kỳ vọng sẽ nhận giải nhờ những phương pháp tiên phong trong việc tìm kiếm dấu hiệu sự sống trên các hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời bằng cách phân tích khí quyển của chúng. Giữa lúc nhân loại đang khát khao tìm kiếm sự sống ngoài Trái Đất, những nghiên cứu của bà Seager có thể mở ra một kỷ nguyên mới trong thám hiểm vũ trụ.

Trong số những dự đoán đáng chú ý khác, nhà vật lý Lene Hau từ Đan Mạch gây ấn tượng với công trình về "ánh sáng chậm". Năm 1999, bà Hau cùng nhóm nghiên cứu đã thành công trong việc làm chậm tốc độ ánh sáng khi truyền qua đám mây nguyên tử ở trạng thái Bose-Einstein. Thậm chí, họ còn dừng ánh sáng hoàn toàn và sau đó khởi động lại ánh sáng, tạo ra những tiềm năng chưa từng có cho tương lai của công nghệ quang học.

Ngoài ra, không thể không kể đến nhóm 3 nhà khoa học Allan MacDonald (Canada), Rafi Bistritzer (Israel) và Pablo Jarillo-Herrero (Tây Ban Nha), những người đã giành giải Wolf Vật lý năm 2020 nhờ phát hiện graphene xoắn hai lớp. Công trình này không chỉ là bước đột phá trong nghiên cứu vật liệu mà còn mở ra hy vọng cho một cuộc cách mạng năng lượng trong tương lai nhờ khả năng dẫn điện độc đáo của graphene.

Giải Nobel Vật lý bắt đầu được trao từ năm 1901 nhằm tôn vinh những cá nhân đã "mang lại lợi ích lớn nhất cho nhân loại", theo di nguyện của Alfred Nobel. Năm ngoái, giải thưởng này được trao cho "bộ ba" Pierre Agostini (Pháp), Ferenc Krausz (Hungary - Áo) và Anne L'Huillier (Thụy Điển - Pháp) nhờ nghiên cứu về các xung ánh sáng siêu nhanh để phân tích các electron bên trong nguyên tử và phân tử.

Lễ trao giải Nobel Vật lý 2024 sẽ được tổ chức vào ngày 10/12 tại Stockholm (Thụy Điển), ngày tưởng niệm sự ra đi của Alfred Nobel năm 1896. Những nhà khoa học được vinh danh sẽ nhận bằng khen, huy chương vàng và phần thưởng trị giá 1 triệu USD từ tay Vua Carl XVI Gustaf, đánh dấu đỉnh cao trong sự nghiệp khoa học của họ. Liệu ai sẽ là chủ nhân của giải thưởng cao quý này? Tất cả sẽ được hé lộ vào chiều nay.

NAS: Nước đóng chai chứa hàng trăm nghìn mảnh nhựa Nghiên cứu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ (NAS) công bố ngày 8/1 cho thấy trung bình mỗi lít nước đóng chai của các thương hiệu phổ biến có thể chứa 240.000 mảnh nhựa, gấp từ 10-100 lần so với các ước tính trước đây, làm gia tăng lo ngại về những nguy cơ tiềm ẩn đối với sức khỏe...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Thực hư tin Campuchia điều binh sĩ tới biên giới với Thái Lan sau vụ đối đầu08:43

Sự cố chấn động điền kinh: VĐV bị đối thủ vụt gậy vào đầu, nghi vỡ hộp sọ02:05

Xung đột Nga - Ukraine trước bước ngoặt08:59

Vụ trộm bồn cầu làm bằng 98 kg vàng: nghi phạm ra tay trong 5 phút09:08

Báo Mỹ: Ông Trump "khó chịu" vì trang phục của ông Zelensky01:28

Ông Trump khen ông Zelensky dũng cảm, không cam kết hỗ trợ lực lượng châu Âu tại Ukraine08:00

Phát sốt đoạn phim ông Trump, ông Netanyahu nhâm nhi cocktail ở bãi biển Gaza08:01

Không chỉ Mỹ, Pháp cũng đàm phán về khoáng sản quan trọng với Ukraine09:14

Đặc phái viên Mỹ hé lộ điều Nga - Ukraine phải làm để đạt thỏa thuận hòa bình07:56

Xe mất thắng lao xuống rãnh ven đường, ít nhất 18 người thiệt mạng tại Thái Lan01:07

Chi tiết màn tranh cãi "đốt nóng" cuộc gặp giữa ông Trump và ông Zelensky01:38

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Tổng thống Trump vừa hối vừa dọa, Lãnh tụ tối cao Iran phản ứng ra sao?

17:24:26 10/03/2025

Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei ngày 8.3 đã lên tiếng sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa hành động quân sự nếu Tehran từ chối tham gia đàm phán về chương trình hạt nhân của Iran.

Xe tải quân sự Úc lộn nhào, 13 binh sĩ bị thương

17:20:17 10/03/2025

Tổng cộng 13 binh sĩ Úc đã bị thương trong vụ hai chiếc xe tải quân sự bị lật do ảnh hưởng của bão lũ tại bang New South Wales.

Giao tranh đẫm máu ở Syria, nhiều dân thường thiệt mạng chỉ trong 2 ngày

17:08:48 10/03/2025

Hơn 1.000 người được cho là đã thiệt mạng trong 2 ngày giao tranh giữa các tay súng và lực lượng an ninh ở tỉnh ven biển Latakia của Syria, theo Tổ chức Giám sát nhân quyền Syria (SOHR) ngày 8.3.

Ukraine thất thế khi bị Mỹ 'quay lưng'

16:47:46 10/03/2025

Quyết định của Mỹ dừng viện trợ quân sự và chia sẻ tình báo cho Ukraine đã gây thêm bất lợi cho lực lượng Kyiv trên chiến trường.

Thách thức cho 'lá bài tẩy' của Đài Loan trước Mỹ

16:29:13 10/03/2025

Công nghệ chip bán dẫn tiên tiến không đơn thuần là lợi thế về kinh tế của Đài Loan mà còn là lá bài tẩy liên quan mật thiết đến an ninh của đảo này.

Hezbollah cam kết đẩy lùi lực lượng Israel ở miền Nam Liban

16:14:55 10/03/2025

Bên cạnh đó, ông khẳng định việc tái thiết các khu vực bị tàn phá do xung đột là trách nhiệm của nhà nước, đồng thời nhấn mạnh vai trò của Hezbollah trong các vấn đề chính trị và quân sự.

Diễn biến mới về Gaza, vấn đề hạt nhân Iran

16:12:36 10/03/2025

Thủ lĩnh lực lượng Houthi tại Yemen Abdul Malik al-Houthi ngày 7.3 tuyên bố lực lượng này sẽ khôi phục các chiến dịch hải quân chống lại Israel nếu nước này không dỡ bỏ lệnh phong tỏa viện trợ vào Dải Gaza trong vòng 4 ngày.

Bế mạc Kỳ họp thứ ba Chính hiệp Trung Quốc khóa XIV

16:08:17 10/03/2025

Chính hiệp Trung Quốc là nền tảng quan trọng cho nhiều đảng phái, đoàn thể, nhân dân thuộc mọi dân tộc và mọi tầng lớp xã hội phát huy dân chủ, tham gia vào các vấn đề quốc gia, đoàn kết và hợp tác.

Lực lượng Nga thừa thắng ở Kursk, tiến vào tỉnh Sumy của Ukraine

15:57:24 10/03/2025

Bộ Quốc phòng Nga cho biết trong một cuộc họp báo rằng lực lượng của họ, trong một cuộc phản công, đã chiếm được ngôi làng nhỏ Novenke ở tỉnh Sumy của Ukraine, giáp biên giới với Kursk.

Thủ tướng tương lai của Canada cam kết bảo vệ chủ quyền

15:51:06 10/03/2025

Các thành viên đảng Tự do đã bầu chọn ông Carney với chiến thắng áp đảo ngay từ vòng bỏ phiếu đầu tiên. Ông dự kiến sẽ chính thức nhậm chức thủ tướng thứ 24 của Canada sau lễ tuyên thệ trong những ngày tới.

Tuyên bố bất ngờ của Tổng thống Trump về việc chia sẻ thông tin tình báo với Ukraine

15:45:12 10/03/2025

Theo đó, khi được hỏi liệu ông có cân nhắc nối lại việc chia sẻ thông tin tình báo cho Ukraine hay không, ông Trump đã nói: Chúng tôi sắp. Chúng tôi muốn làm bất cứ điều gì có thể để khiến Ukraine nghiêm túc thực hiện một điều gì đó .