Giải mã cơn sốt nhạc AI

“Lang thang dưới phố dưới cơn mưa chiều/Bước chân dầm mưa trống vắng cô liêu…”, nhạc phẩm của cố nhạc sĩ Anh Bằng , bỗng nhiên “hot” trở lại trên TikTok qua giọng ca AI. Ca sĩ AI “đu” không sót dòng nhạc nào, kể cả nhạc Trịnh vốn đã có “tượng đài” và dễ gây tranh cãi.

Ca sĩ ảo cũng chịu khó thử sức với dòng nhạc xưa. Nhà sưu tập nhạc xưa Phương Chánh Hùng cho biết: AI vừa hát nhạc phẩm Ga Chiều Phố Nhỏ, một sáng tác trước 1975 của cố nhạc sĩ Nguyễn Vũ. Ca khúc này từng nổi tiếng qua giọng ca của những “ngôi sao ” đình đám một thời nay vẫn được nhiều ca sĩ trẻ lựa chọn “cover” (hát lại) nhưng AI cũng không ngại đua chen.

Gần như hoàn hảo, khó bắt lỗi

Ca sĩ Nguyên Vũ tự tin vượt lên giọng ca AI nhờ cảm xúc

Trong sự kiện giới thiệu những tác phẩm mới của nữ nhạc sĩ Nhuận Phú, Tùng Dương – người được mệnh danh Divo của làng nhạc Việt , cũng là ca sĩ ăn khách hiện nay thừa nhận: Anh không thể chinh phục quá nhiều nốt cao hơn “hai quãng tám” như AI. Tùng Dương đã đề nghị nhạc sĩ điều chỉnh lại bài hát Hà Nội Đêm Giao Mùa (phổ thơ Hồng Thanh Quang) để phù hợp hơn với giọng hát của anh, cũng như những ca sĩ khác. Giảng viên thanh nhạc, NSND Rơ Chăm Phiang từng nghe nhạc AI , nghe cả bài hát đang sốt bởi giọng ca AI Mưa Chiều, nhận xét: “AI hát thì khó bắt lỗi”.

Một số khán giả chia sẻ: Họ bị cuốn vào nhạc AI do chán cảnh ca sĩ thời nay hát nhép, hát hụt hơi, hết hơi khiến họ bị tụt cảm xúc. Hát nhép thành vấn đề gây tranh luận và thất vọng với “thượng đế” toàn cầu. Lisa, Idol quốc tế, bị “bóc” hát nhép ở lễ trao giải MTV Music Video Awards 2024 hay đại nhạc hội Global Citizen 2024 ở New York (Mỹ). Ở Việt Nam, nhiều ca sĩ cũng bị “bóc” hát nhép. Bích Phương bị “bóc” khi đang biểu diễn trên sân khấu, bỗng có một nam khán giả bước đến giật micro từ tay Bích Phương để thông báo tìm cháu bé 4 tuổi đi lạc, đề nghị khán giả giúp tìm. Đáng nói, khi Bích Phương bị giật micro thì giọng hát của cô vẫn phát như không có chuyện gì xảy ra. Ca sĩ Thủy Tiên trong một lần biểu diễn mải mê với vũ đạo, chẳng kịp cầm “míc” nhưng tiếng hát và nhạc vẫn bay xa. Ca sĩ Thu Thủy mang pháo sáng lên sân khấu để phục vụ cho tiết mục của mình. Nhưng mải chơi cùng pháo sáng cô quên luôn, chiếc micro đặt dưới đất nhưng giọng ca của Thu Thủy vẫn vang lên… Không ít ca sĩ gặp khó khăn khi phải hát live. Giọng ca Người tình mùa đông đánh rơi một lượng khán giả sau khi chị chính thức về nước biểu diễn. Ngay từ liveshow đầu tiên tổ chức ở Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội) với giá vé cao ngất ngưởng, Như Quỳnh đã để lộ sự sa sút phong độ. NSND Rơ Chăm Phiang đánh giá: “Nhiều ca sĩ trẻ hát đuối, không có nội lực, ngay cả những giọng ca đang được khán giả yêu thích”. Tất cả những nhược điểm đó đã được khắc phục ở giọng ca AI. “Đỉnh của đỉnh”, “hoàn hảo”, “tuyệt vời”… là những bình luận thường thấy cho bản Mưa Vhiều của cố nhạc sĩ Anh Bằng, được “cover” bởi AI.

Còn có những khán giả tìm đến với nhạc AI bởi sự thất vọng với những vết nhơ trong ca khúc, trong hình tượng ca sĩ hôm nay. Chính những màn biểu diễn lố, phát ngôn ngông của ca sĩ, sự xuất hiện những ca khúc với ca từ vô nghĩa hoặc tục tĩu, lệch chuẩn văn hoá… đã khiến một bộ phận khán giả quay lưng. Kênh Nhạc Tình AI trên YouTube sở dĩ hút khách vì chủ kênh chỉ tung những bản cover những ca khúc đã từng ghi dấu ấn trong lòng khán giả, không có sự xuất hiện của những ca khúc dung tục, phản cảm. Kênh này xác nhận: Fan của họ chủ yếu từ 60 tuổi đến… 99 tuổi.

Ẩn chứa “thăng hoa số hóa” bất ngờ

Hầu hết các ca sĩ đều tự tin chiến thắng AI nhờ lợi thế cảm xúc. Tùng Dương nói trong họp báo giới thiệu sáng tác mới của nhạc sĩ Nhuận Phú: Anh tự tin vì có thể truyền tải trọn vẹn cảm xúc của bài hát. NSND Thanh Lam cũng tự tin chiến thắng AI. Chị từng trải nghiệm với phần mềm âm thanh ứng dụng AI và nhận thấy “trí tuệ nhân tạo không thể nào đọ được với bộ não và trái tim con người”: “Con người có cảm xúc, công nghệ không so được”, giọng ca Chia Tay Hoàng Hôn bình luận. NSND Rơ Chăm Phiang chia sẻ: Bà không thích nghe nhạc AI vì thiếu cảm xúc. “Hát cứ đều đều. Ngay cả trong ca khúc đang hot Mưa Chiều, AI chinh phục nốt cao không thể bắt bẻ song kém rực rỡ, lên cao vẫn bị mảnh” , giảng viên thanh nhạc chấm điểm. Nhạc sĩ Tiến Luân đánh giá: “Nghe sản phẩm của AI biết liền, hoà âm và giọng hát gần như hoàn hảo song chỉ nghe một vài bài thì được, nghe riết thì chán. Bây giờ khi nghe bài chỉn chu quá, giọng ca hoàn hảo quá tôi đoán tác giả là AI, chỉ AI mới chinh phục nốt cao dễ dàng thế, ca sĩ thật khó làm nổi”. Ca sĩ Nguyên Vũ biết đến ca khúc Say Một Đời Vì Em qua giọng ca AI nhờ sự lan truyền trên TikTok. Anh thích ca khúc này nên đã tiến hành thương thuyết với chủ nhân ca khúc để được làm MV. Nguyên Vũ tin rằng: Chỉ ca sĩ thật với sự giàu có trong đời sống tâm hồn và sự rung cảm của trái tim mới có thể làm khán giả rung động với bài hát. AI chỉ có thể tạo ra giai điệu nhưng không tạo ra được cảm xúc. Nhiều khán giả thừa nhận, Nguyên Vũ hát giàu cảm xúc hơn, truyền cảm hơn AI. Song không ít khán giả vẫn nghiêng về phía AI sau khi thưởng thức MV Say Một Đời Vì Em của Nguyên Vũ: “Vẫn không thể quật ngã được bản gốc AI”. Thậm chí, có người còn đánh giá bản gốc Say Một Đời Vì Em qua giọng ca AI là “tượng đài không thể quật ngã”. Một khán giả phân tích: “Bản gốc mạnh mẽ, da diết, nghe nao lòng”.

Cơn sốt nhạc AI khiến nhiều người lại nhớ đến những ca sĩ ảo đình đám ở châu Á. Năm 2014, Lady Gaga chia sẻ trên mạng xã hội Twitter thông tin chấn động: Ca sĩ ảo nổi tiếng ở Nhật Bản Hatsune Miku sẽ mở màn cho tour diễn Bắc Mỹ của cô. Lady Gaga gọi Hatsune Miku là “ngôi sao nhạc pop kỹ thuật số ưa thích của tôi”. Không chỉ lọt mắt xanh Lady Gaga, ngôi sao nhạc pop kỹ thuật số đến từ Nhật Bản còn được chọn làm mẫu cho thiết kế của nhà mốt lừng danh Louis Vuitton, có những buổi hoà nhạc cháy vé không chỉ ở Nhật Bản, tạo cảm hứng cho nhiều hãng đồ chơi, dịch vụ.. Cô cũng có fan tại Việt Nam. Ở Trung Quốc, thần tượng ảo Lạc Thiên Y cũng sở hữu lượng fan khổng lồ. Cô cũng có những buổi hoà nhạc “cháy vé”, tham gia nhiều sự kiện quan trọng, xuất hiện trên bìa tạp chí danh giá, là gương mặt đại diện của nhiều nhãn hàng. Ưu điểm của ca sĩ ảo là trẻ trung, phong độ vững bền và… không scandal. Ở Việt Nam cũng đã xuất hiện ca sĩ ảo Ann. Ann bị chê gương mặt không rõ nét Việt Nam mà lại gợi nhớ hoạt hình Nhật. Ann đã tung MV và thu hút sự quan tâm của không ít bạn trẻ. Nhưng không ít khán giả Việt vẫn kiên quyết nói “không “với ca sĩ ảo: “Riết cái gì cũng thành ảo hết, quên mất thế giới thật. Thần tượng thật mới có hỉ, nộ, ái, ố, sân, si để học hỏi hoặc rút kinh nghiệm”, một khán giả viết.

Người có nhiều bài thơ được phổ nhạc, nhà thơ Hồng Thanh Quang cho rằng: “Thực sự hiện nay, các nghệ sĩ phải “tỉ thí” một cách nghiêm túc với AI. Chúng ta đều biết các tác phẩm của AI phần nhiều chỉ là sự tổng hòa của những dữ liệu nhưng vấn đề là ở chỗ, sự tổng hòa đó luôn có thể ẩn chứa những “thăng hoa số hóa” bất ngờ nằm ngoài khả năng nhấn tạo của nghệ sĩ. Theo đà phổ biến của các tác phẩm AI, có thể ở công chúng sẽ hình thành thói quen cực khoái với các dạng “ sáng tạo số hóa” và xa rời dần với cảm xúc thật. Hiện nay nguy cơ này chưa rõ nét nhưng ai dám chắc nó sẽ không diễn tới?”. Nhà thơ nghe ca khúc Mưa Chiều qua giọng ca AI và nhận xét: “Rất dễ bị nghiện”. Ông tâm sự: “Trước đây do nhiều lý do tôi đã dị ứng một cách định kiến với các sáng tạo của AI. Bây giờ sau nhiều tiếp xúc, tôi nghĩ rằng, thưởng thức một sáng tạo thú vị của AI còn dễ chịu hơn nhiều so với khi phải chứng kiến những sản phẩm tầm tầm do con người làm nên. Ngộ ra điều này, nói thực tôi không biết nên vui hay buồn nữa”. Nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Văn Cương tiết lộ, ông đã thưởng thức nhạc AI và từng thử nghiệm sáng tác nhạc AI từ đầu năm 2025. Ông nhận xét: ” Kinh ngạc và quá sợ AI”. Hiện nay, cơn sốt nhạc AI mới chớm nở ở ta, về lượng xem và độ phổ biến chưa thể đọ với sức hút của “sao” ca nhạc đương thời song theo PGS.TS Nguyễn Văn Cương, nhạc sĩ hay ca sĩ không nên chủ quan với “đối thủ” AI: “Đừng đùa với trí tuệ nhân tạo. Bây giờ AI còn ít tuổi, chỉ vài năm nữa thì AI sẽ lớn nhanh và đi xa”. Nhưng nhạc AI không phải không tì vết. Có những khán giả đã nhặt “sạn” sai lời trong ca khúc của Trịnh Công Sơn do AI hát. Một người có trải nghiệm nhạc AI bình luận: “Về giọng hát AI có khuyết điểm phát âm. Nó chỉ đủ sức hát những bài có lời ca do chính nó tự biên soạn còn lời do người khác soạn ra kiểu gì cũng bị lỗi”. Tác giả Quê Em Mùa Nước Lũ, nhạc sĩ Tiến Luân, lại băn khoăn: “Không hiểu AI dùng ca khúc của các nhạc sĩ thì xử lý vấn đề bản quyền thế nào?”.