Giải mã ‘cơn sốt’ matcha khiến nguồn cung toàn cầu cạn kiệt

Tại một quán trà phong cách tối giản ở Los Angeles , Mỹ, những ly matcha ( trà xanh ) Nhật Bản được pha chế với tỷ lệ chính xác, bất chấp tình trạng thiếu hụt trên toàn cầu do “cơn sốt xanh lá” lan rộng từ mạng xã hội .

Khách hàng nhâm nhi đồ uống matcha tại Kettl Tea ở khu phố Los Feliz của Los Angeles. Ảnh: AFP

Theo chủ cửa hàng Zach Mangan, Kettl Tea – quán trà mới khai trương trên Đại lộ Hollywood – hiện chỉ còn 4 trong tổng số 25 loại matcha có sẵn, do nguồn cung không đáp ứng kịp nhu cầu. Anh cho biết việc phải từ chối khách vì không còn sản phẩm họ tìm kiếm đang là một thách thức lớn.

Thị trường matcha đã gần như tăng gấp đôi chỉ trong vòng 1 năm, nhờ vào hương thơm đặc trưng, màu sắc bắt mắt và tác dụng kích thích nhẹ của loại trà này. Anh Mangan nhận định sức hút của matcha đã tăng trưởng theo cấp số nhân trong thập kỷ qua, đặc biệt bùng nổ mạnh mẽ trong 2-3 năm trở lại đây.

Từ kem vị matcha đến các chuỗi cà phê lớn như Starbucks , matcha hiện diện rộng khắp và trở thành điểm giao thoa văn hóa giữa Đông – Tây. Nhưng phía sau ánh hào quang là áp lực ngày càng lớn đè nặng lên những nhà sản xuất.

Tại Sayama, phía Tây Bắc Tokyo, người trồng trà thế hệ thứ 15, ông Masahiro Okutomi cho biết đã buộc phải ngưng nhận đơn hàng mới. Ông giải thích: “Việc sản xuất matcha đòi hỏi quá trình công phu, từ việc che bóng lá trà trước thu hoạch đến nghiền mịn bằng máy sau khi loại bỏ gân lá thủ công”, do đó, cần nhiều năm đào tạo và đầu tư nghiêm túc để làm đúng cách.

Mặc dù hoan nghênh sự quan tâm của thế giới , ông Okutomi thừa nhận trong ngắn hạn, làn sóng này “gần như là một mối đe dọa” vì những nhà sản xuất matcha không thể đuổi kịp nhu cầu của người dùng.

Theo Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, năm 2024, matcha chiếm hơn 50% trong số 8.798 tấn trà xanh xuất khẩu gấp đôi so với 10 năm trước. Một số cửa hàng như Jugetsudo tại Tokyo đang phải hạn chế đơn hàng số lượng lớn để kiểm soát tồn kho, giữa lo ngại bị mua đi bán lại.

Tuy nhiên, ngành trà Nhật Bản đang phải đối mặt với nhiều thách thức, từ tình trạng thiếu hụt nhân lực do dân số già, diện tích trồng giảm mạnh, cho đến rủi ro gia tăng chi phí do thuế nhập khẩu. Mức thuế của Mỹ với matcha Nhật Bản hiện là 10%, có thể tăng lên 24% theo các đề xuất mới từ chính quyền Tổng thống Donald Trump.

Dù giá thành có thể bị đẩy lên một ly matcha đánh tay có thể có giá 10 USD, còn 20g bột matcha dao động từ 25 đến 150 USD nhu cầu vẫn không giảm.

Nhật Bản đang kêu gọi mở rộng quy mô canh tác để hạ giá thành, song điều này có nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng – nhất là tại các vùng nông thôn vốn gặp khó khăn trong việc tìm người kế thừa.