Giải mã biểu tượng của người Ai Cập cổ đại
Ai Cập luôn là vùng đất ẩn giấu nhiều câu chuyện bí ẩn đáng kinh ngạc trong lịch sử.
Các biểu tượng được mô tả trong các văn bản xưa, được ví như “Lời của thần linh” và được sử dụng thường xuyên trong các lễ nghi tôn giáo, những buổi tế lễ mang đậm dấu ấn thần thoại. Mỗi biểu tượng này đều mang một ý nghĩa huyền bí trong văn hóa của người Ai Cập cổ đại.
Ankh – Biểu tượng của cuộc sống vĩnh cửu
Ankh là chữ tượng hình Ai Cập có nghĩa là “cuộc sống”. Chỉ có các Pharaoh, Hoàng hậu và các vị thần mới được phép mang biểu tượng này vì nó được tin là sẽ đem lại sức mạnh cho người cầm nó có thể ban hay tước đoạt sinh mệnh từ những người khác. Nó còn được coi như là “chìa khóa của sự sống” do chính hình dạng giống như chiếc chìa khóa của nó đã tạo nên niềm tin nó có thể mở khóa “cửa địa ngục”.
Ankh cũng gợi lên hình ảnh của mặt trời mọc nơi đường chân trời, biểu thị cho sự tái sinh mỗi ngày. Con mắt của Horus – Biểu tượng của trí tuệ, sự bảo vệ và sức khỏe”: Con mắt Horus (hay mắt Ai Cập) – biểu tượng quyền lực của Ai Cập cổ đại, được nhiều người trên thế giới biết đến bởi nó được sử dụng rộng rãi cho đến ngày nay.
Theo các chuyên gia, biểu tượng con mắt Horus có hình dáng giống như mắt của một chú chim ưng. Thần Horus là vị thần đại diện cho sức khỏe, sự sống và tái sinh. Trong thần thoại Ai Cập, Horus là thiên thần của Ai Cập cổ đại hóa thân là chim ưng. Mắt phải chim ưng là Mắt của thần Horus, cũng được xem là tượng trưng cho Mặt Trời. Mắt trái tượng trưng cho Mặt Trăng và thần Tehuti.
Người cổ đại tin rằng biểu tượng bất diệt này sẽ hỗ trợ việc tái kiếp. Lông vũ của Maat – Biểu tượng của chân lý, đạo đức, cán cân công lý: Chiếc lông vũ được coi là vật tượng trưng của nữ thần Maat. Trái tim của người chết sẽ được đem ra cân để so với lông vũ của thần Matt trong Ngày phán xét cuối cùng.
Biểu tượng con mắt Horus.
Nếu đó là trái tim của một người thật thà, thì nó sẽ bằng trọng lượng với chiếc lông vũ và người đó sẽ được phép vào Vương quốc của Osiris. Còn nếu trái tim đó chất đầy với tội lỗi thì nó sẽ nặng hơn chiếc lông vũ và người đó sẽ bị đem đi làm mồi cho loài quái vật Ammut. Đó là trách nhiệm của các Pharaoh để thiết lập và duy trì luật Maat như là cách để giữ trật tự vũ trụ ở thế cân bằng.
Khi một Pharaoh băng hà, Maat sẽ tạm thời biến mất và thế giới lại chìm trong sự hỗn mang, cho đến khi có sự lên ngôi của một vị Pharaoh mới. Móc và néo – Biểu tượng của sức mạnh và quyền lực hoàng gia: Móc và néo thường đi với nhau như một cặp, được sử dụng phổ biến từ triều đại Middle Kingdom, là vật tượng trưng được sử dụng giống như quyền trượng khẳng định sức mạnh và quyền lực của nhà vua. Cặp đôi này có nguồn gốc từ vị thần nông nghiệp cổ đại của Ai Cập, Anedjti. Ông được miêu tả đội chiếc vương miện có gắn hai chiếc lông vũ và tay cầm chiếc móc và néo đặc trưng.
Video đang HOT
Về sau, Anedjti đồng hóa làm một với Osiris và mọi đặc trưng trong nhân dạng của vị thần này cũng được chuyển giao sang thần Osiris. Chiếc móc được cầm bên tay trái còn chiếc néo được cầm bên tay phải. Chiếc móc (heq) tượng trưng cho tính âm hay “quyền lực về mặt tinh thần” của một Pharaoh, khẳng định vai trò như là người bảo vệ của dân hay là “shepherd” – Chúa trời chịu trách nhiệm lãnh đạo, chăm lo cho những “con chiên” của mình.
Vị thần Ai Cập cổ và những chiếc móc, chiếc néo biểu tượng cho sức mạnh thần bí của họ.
Chiếc néo (nekhakha) tượng trưng cho tính dương và khía cạnh về quyền lực hữu hình vì Pharaoh là người trần nhưng đại diện cho tất cả các vị thần cai quản 3 cõi: siêu hình, vũ trụ và trái đất. Nó cũng đại diện cho người nông dân – người tạo ra lương thực và coi sóc mọi sự sống trên đồng ruộng (chiếc néo được sử dụng như dụng cụ đập lúa của người nông dân trong thời Ai Cập cổ xưa).
Thông điệp của nó như là một lời nhắc nhở một người lãnh đạo có tài năng thực sự phải biết kết hợp kỷ luật với trí tuệ và sự hiểu biết, phải có lòng nhân từ để hòa dịu công lý và đưa ra những phán quyết đúng đắn nhất. Tư thế cầm của chúng cũng mang những ý nghĩa khác nhau. Thời xa xưa, tư thế bắt chéo hai cánh tay vào nhau trước ngực là biểu thị cái chết và người chết thường được chôn theo tư thế này.
Tuy nhiên, cũng với tư thế này và với hai chiếc móc và néo được bắt chéo với nhau thì lại mang nghĩa là sự hồi sinh như trong các bức hình ta thường thấy ở quan tài của vua Tutankhamun. Còn khi cầm thẳng chúng ở trước mặt thì mang nghĩa là sự phán xét, hay được miêu tả gắn liền với thần Anubis, vị thần Cõi âm và là người phán xét trong phiên tòa Maat.
Người ta cho rằng, kí tự X có nguồn gốc chính từ hình ảnh hai chiếc néo và chiếc móc bắt chéo với nhau và đó là biểu tượng của cái chết và sự tái sinh. Trong nguyên gốc, từ “ex” – vốn là tượng trưng cho chữ X – mang nghĩa là đã chết, khi người ta nói ex-husband nghĩa là để ám chỉ người chồng đã mất.
Bọ hung – tượng trưng của sức mạnh, sáng tạo và sự biến đổi
Bọ hung là đại diện cho thần mặt trời Khepri liên quan đến sự hồi sinh. Loài bọ hung thường đẻ trứng trong phân các loài vật khác, cuộn tròn chúng lại như viên bi và lăn vào trong lỗ, là sự khởi đầu trong vòng đời của một chú bọ hung con. Người Ai Cập ví tập tính này giống như sự chuyển động của “quả bóng” mặt trời lăn trên bầu trời và sự tái sinh hàng ngày của nó.
Những người Ai Cập cổ đại tin rằng, một con bọ hung bay trên bầu trời mỗi buổi sáng sẽ gọi mặt trời lên. Vì thế, con bọ hung là biểu tượng của mặt trời mọc, được sử dụng để bảo vệ khỏi quỷ dữ, nó còn là biểu tượng của sự tái sinh, sáng tạo, sự biến đổi, đem lại sức mạnh cho người đeo nó. Bọ hung cánh lớn và bọ hung hình trái tim được coi là loài côn trùng may mắn và được đặt trên các xác ướp để bảo vệ họ chống lại ma quỷ.
Người Ai Cập cổ quan niệm con bọ hung là biểu tượng của sức mạnh, sáng tạo và sự biến đổi.
Khi Pharaoh Amenhotep III băng hà, hàng trăm vật kỉ niệm có hình bọ hung đã được làm để ghi dấu những cột mốc sự kiện trong cuộc đời của ông. Hoa sen – Biểu tượng của Mặt trời, sự thanh cao, sức sáng tạo và sự tái sinh: Ai Cập có hai giống hoa sen bản địa sinh trưởng là loại sen trắng và sen xanh, sau này có thêm loại sen hồng được du nhập từ Ba Tư. Cả ba loại sen này đều được miêu tả trong nghệ thuật Ai cập nhưng giống sen xanh được sử dụng rộng rãi và phổ biến nhất.
Theo thuyết sáng tạo của người Ai Cập, trong buổi sơ khai, có một bông hoa sen khổng lồ mọc lên trên đại dương của sự hỗn mang. Từ bông sen đó, mặt trời ló dạng lần đầu tiên trên Trái đất. Búp sen vàng trong bông sen xanh làm người Ai cập liên tưởng đến Mặt trời mọc lên từ nơi mặt biển nguyên sơn như trong truyền thuyết về sự ra đời của vạn vật.
Vào buổi đêm, bông hoa cụp cánh và chìm dưới mặt nước để rồi đến bình minh, nó lại nở bung rực rỡ. Các giống hoa màu xanh hay màu trắng được sử dụng rộng rãi trong các chế phẩm thuốc. Trong toán học, biểu tượng hoa sen tượng trưng cho con số 1.000. Nó cũng là biểu tượng của Thượng Ai Cập và đại diện cho sự phục sinh của Isis.
Kỳ bí bùa thiêng Ai Cập Amulet
Amulet (bùa) là cách người Ai Cập gọi bất cứ đồ vật gì được đeo hoặc mang theo bên người nhằm mục đích bảo vệ hay đem lại may mắn. Vào thời cổ đại, các loại bùa của người Ai Cập thường có hình dạng giống tượng thần cỡ nhỏ.
Do đó, trong tất cả các đồ vật ma thuật mà người Ai Cập sử dụng, bùa là thứ được sử dụng phổ biến nhất. Những đứa trẻ sơ sinh được đeo bùa để cầu bình an và sức khỏe. Các ông bố bà mẹ thường đeo bùa quanh cổ con mình để xua đuổi các ác linh cũng như bảo vệ chúng khỏi bọ cạp, rắn và cá sấu.
Lá bùa nổi tiếng mang hình con mắt Ai Cập.
Những mảnh bùa đem lại may mắn của người Ai Cập cổ đại
Hình dạng của bùa amulet thay đổi theo từng giai đoạn trong 3000 năm lịch sử. Ở giai đoạn đầu của Cổ Vương Quốc, bùa amulet thường có hình chim ưng, hà mã, sư tử. Ở thời kỳ Chuyển tiếp thứ nhất sau đó, bùa có hình dạng là các bộ phận cơ thể người như tay, chân, bàn chân, quả tim, mắt,... Hình dạng bùa vẫn được sử dụng cho đến ngày nay là loại bùa xuất hiện vào thời Trung Vương Quốc, được tạo hình theo các vị thần như Amun, Isis, Hathor, Bes và Tauret, thường được xâu thành vòng cổ hoặc đi kèm với nhiều loại đá quý khác nhau.
Loại bùa amulet quan trọng nhất là bùa sử dụng cho tang lễ, nó giúp chắc chắn rằng xác ướp duy trì được độ nguyên vẹn cũng như sức mạnh khi tái sinh ở thế giới khác. "MacGregor Papyrus", một phiên bản của "Tử Thư" hay còn được biết đến với tên "Cuốn sách của cái chết", có liệt kê 75 loại bùa bồi táng và cách dùng của chúng. Tất nhiên, theo danh sách này, mỗi tấm bùa đều phải làm từ vàng ròng, bởi vàng không bị xỉn màu theo thời gian nên nó sẽ bảo vệ cho xác ướp vĩnh cửu.
Trong số các bùa amulet bồi táng, loại bùa quan trọng nhất là bùa "Djed Pillar", hay còn gọi là "Xương lưng của nữ thần Osiris", cái thể hiện sự ổn định của người chết. Trong chương 155 của "Tử Thư", "Djed Pillar" được miêu tả như có hình dạng chiếc cột nhỏ bằng vàng, đặt ở cổ họng xác ướp, tuy nhiên trong trường hợp bớt tốn kém hơn thì vàng có thể được thay bằng đá hoặc xương.
Loại bùa quan trọng thứ hai là bùa "tet" hay "Nút kết Isis", thỉnh thoảng còn có tên gọi khác là "Vòng đai của Isis" hoặc "Máu của Isis". Bùa "tet" được chạm khắc bằng tay từ đá thạch anh hoặc carnelian, đôi lúc được đúc từ kinh đỏ. Theo "Tử Thư", bùa "tet" sau khi được khắc xong sẽ được nhúng vào nhựa cây ankh-imy - một loại cây thần bí có sức mạnh ma thuật mà ngày nay không ai biết đến.
Bùa này được đặt trên cổ xác ướp để nữ thần Isis bảo vệ cho người quá cố. Kế tiếp, trong số bùa bồi táng còn có thêm nhóm bùa hộ mệnh đại diện cho bốn người con trai của thần Horus, đóng vai trò rất quan trọng đối với xác ướp. Tuy cả bốn người đều là thần, song hình dạng lại khác nhau, Mesti - đầu người, Hapi - đầu khỉ, Duamutef - đầu chó rừng và Qebesenet - đầu chim cắt.
Người Ai Cạp tin rằng mang bùa thiêng sẽ mang lại cho họ sức mạnh siêu nhiên.
Nhóm bùa này thường làm bằng đá xanh và đặt ở ngực xác ướp giúp người chết tỉnh lại khi sang thế giới bên kia. Thỉnh thoảng, xác ướp sẽ được quấn những bùa hình trái tim cỡ nhỏ, tượng trưng cho tim họ và đảm bảo rằng họ có thể mở lời cầu xin các vị thần. Amulet có đến hàng trăm hình dạng khác nhau, và được cho là ẩn chứa nhiều loại sức mạnh. Một vài loại đơn thuần là để bảo vệ, có sức mạnh từ các vị thần tương ứng.
Tuy nhiên, người Ai Cập cũng tin rằng bùa amulet không chỉ giúp cho họ bình an mà còn cho họ thêm nhiều năng lực đặc biệt nữa như sức khỏe, lòng dũng cảm, sự sáng suốt, trí tuệ... Bùa amulet có thể làm từ bất kỳ loại vật liệu nào mà người Ai Cập cổ có, nhưng khắc từ đá quý như: đá da trời, cacnelian, lam ngọc, đá feldspar, đá serpentine và steatite. Ngoài ra, bùa còn có thể làm từ các kim loại như vàng, đồng, thiếc, sắt, thỉnh thoảng có thủy tinh, gỗ, xương và đặc biệt là sứ.
Bí ẩn "Mắt thần Horus"
Một trong những loại bùa được sử dụng nhiều nhất là loại bùa có biểu tượng "Mắt thần Horus", loại bùa này không chỉ đem đến cho người đeo sức khỏe mà còn giúp cho người chết được tái sinh. "Mắt thần Horus" có hình dạng giống như mắt chim ưng, được gọi là udjat, hay "con mắt âm thanh". Biểu tượng này sẽ "bảo vệ pharaon ở thế giới bên kia" và xua đuổi cái ác. Horus là vị thần cai quản bầu trời mình người đầu chim ưng, con trai của Osiris và Iris.
Do đó, ông nhìn mọi thứ dưới đôi mắt tinh anh của loài chim ưng. Horus đại diện cho sức khỏe, sự sống và sự tái sinh. Mắt phải của ông màu trắng, đại diện cho mặt trời và mắt trái của ông là màu đen, đại diện cho mặt trăng. Do đó, người dân Ai Cập đã đồng hóa mắt phải của Horus với thần mặt trời, thần Ra. Còn mắt trái của ông với thần mặt trăng, thần Thoth.
Họ tin rằng, một "con mắt ác" có thể tạo ra các phép thuật xấu, nhưng sẽ bị phản tác dụng trước "con mắt thiện", nên thần thoại về con mắt Horus ra đời. Theo huyền thoại Seth và Osiris giải thích nguồn gốc của "con mắt Horus". Người Ai Cập cổ đại tin rằng Osiris là vua Ai Cập. Anh trai của ông tên là Seth muốn chiếm ngai vàng bằng mọi thủ đoạn. Theo đó, Seth đã giết em trai và trở thành vua. Tuy nhiên, vợ của Osiris đã cố gắng làm chồng sống lại tạm thời bằng phép thuật và mang thai, sinh ra người con trai tên là Horus.
Trong cuộc chiến giành lấy ngai vàng sau cái chết của thần Osiris, Horus đã bị người chú độc ác là thần Seth khoét đi con mắt bên trái, xé nó thành sáu phần rồi ném đi. Sau đó, thần mặt trăng Khonsu đã giúp Horus khôi phục lại con mắt này. Do vậy, con mắt bên trái của ông không còn chói sáng rực rỡ như mắt bên phải - mắt mặt trời. Khi mắt của Horus được phục hồi, thần đã đưa nó cho cha mình, Osiris, với hy vọng người cha của mình được sống lại.
Do đó, con mắt của Horus được sử dụng như một biểu tượng cho sự tái sinh, phục hồi và bảo hộ. Vào thế kỷ thứ 2, Galen vùng Pergamon, thầy thuốc và là nhà triết học nổi tiếng người La Mã, gốc Hy Lạp đã mượn biểu tượng mắt Ai Cập để gây ấn tượng với những người bệnh. Sau đó, biểu tượng này dần phát triển thành ký hiệu Rx mà chúng ta thường thấy trên các toa thuốc. Nó mang ý nghĩa cho sự phục hồi, tính thống nhất. Biểu tượng "mắt thần Horus" còn từng được tìm thấy dưới lớp vải liệm thứ 12 của xác ướp Tutankhamun.
Mặc dù, nền văn minh Ai Cập cổ đại không còn nữa nhưng niềm tin vào sức mạnh "mắt thần Horus" vẫn tồn tại và biểu tượng này vẫn được sử dụng đến ngày nay. Các nước Địa Trung Hải, ngư dân thường vẽ biểu tượng này trên tàu thuyền để được bảo vệ. Ngoài ra, nhiều người vẫn đeo con mắt Horus làm đồ trang sức, để tự bảo vệ mình khỏi ý đồ xấu xa của người khác. Hơn nữa, con mắt Horus được các thầy phù thủy và người theo thuyết âm mưu coi như biểu tượng bảo vệ, quyền lực, kiến thức và ảo tưởng.
Ngày nay, du khách còn có cơ hội chiêm ngưỡng con mắt Ai Cập nổi tiếng này tại một số địa điểm nổi tiếng thế giới khác như bảo tàng Louvre - Pháp, bảo tàng nghệ thuật Walters - Mỹ, bảo tàng Anh, London - thủ đô nước Anh.
Giải mã biểu tượng cuộc sống vĩnh cửu của pharaoh Ai Cập Là người đứng đầu vương quốc, pharaoh Ai Cập là người quyền lực nhất, nắm trong tay quyền sinh sát cũng như vận mệnh của mọi người dân. Đặc biệt, nhà vua gắn liền với biểu tượng cuộc sống vĩnh cửu Ankh. Pharaoh Ai Cập thường được mô tả cầm biểu tượng cuộc sống vĩnh cửu Ankh trong tay. Điều này cho thấy...