Gia Lai: Suối đá cổ Ia Ruai

Dòng suối đá Ia Ruai (thị trấn Ia Ly, Chư Păh, Gia Lai) với những ghềnh đá cổ trên 100 triệu năm tuổi là điểm đến đặc biệt hấp dẫn du khách và người dân địa phương.

Dòng suối nằm giữa xã Ia Phí và thị trấn Ia Ly chảy qua nhiều làng Jrai trước khi đổ ra hồ chứa nước của Nhà máy Thủy điện Ia Ly, đoạn đến làng Vân bỗng trồi lên một bãi đá triệu năm dài hàng cây số.

Ý nghĩa các tên gọi

Người dân nơi đây không biết bãi đá và con suối ấy có từ bao giờ. Người Jrai quanh vùng gọi nơi đó là Jrai Phă (jrai có nghĩa là thác nước, còn phă tức là bể, vỡ, tràn, tung ra). Dân các làng xưa nay đều gọi như vậy, vì đoạn suối chảy qua nơi đây không chỉ tràn lên mặt bãi đá mà còn có một điểm, dòng chảy đổ ụp xuống từ độ cao khoảng 5 m như một dòng thác.

Có người gọi đây là Ia Ruai, tức suối cây đập. Tên gọi này liên quan đến việc, trước kia có một nhành cây si vốn nằm vắt vẻo giữa dòng nước đổ từ cao xuống thấp, như sẵn sàng quật vào những kẻ bạo gan dám nhảy xuống đây. Trước đây, dòng suối mang vẻ đẹp hoang sơ, ẩn mình dưới rất nhiều cổ thụ. Có lẽ vì vậy mà dân các làng xung quanh đều truyền tai nhau rằng, hàng đêm, gần về sáng, con suối này luôn cất lên tiếng gáy. Không phải ai cũng nghĩ đấy là tiếng nước chảy lúc thanh vắng mà nhiều người cho rằng dòng suối chảy qua bãi đá này có Yàng (thần linh).

Các cô sơn nữ ở thị trấn Ia Ly trong bộ trang phục truyền thống bên dòng suối đá

Bãi đá đẹp triệu năm

Bãi đá gồm nhiều đoạn lộ thiên, đặc biệt có hai khu vực rất đẹp, cách xa nhau chỉ độ vài ba chục mét. Ở những nơi này, bên dòng suối, các thanh đá lớn hình lục lăng như đã được bàn tay thần kỳ sắp đặt. Chúng đứng cạnh nhau, bằng phẳng và rắn chắc như một khối đông đặc, bất chấp những biến động của lịch sử và thời gian. Hàng trăm cột đá có hình thù giống nhau, được xếp thành bãi tại đây đã khiến nhiều người gọi nơi này là suối Đá Đĩa (trong sự so sánh với Gành Đá Đĩa – Di tích quốc gia đặc biệt ở tỉnh Phú Yên). Bởi về hình thức, các bãi đá tại đoạn suối qua làng Vân và di sản đá Phú Yên tương đồng; về niên đại, theo các nhà địa chất, chúng đều đã vượt qua độ tuổi trên 100 triệu năm.

Bảo tồn và gìn giữ

Chính quyền địa phương xem đây là một di sản địa chất hiếm có của Gia Lai và Tây Nguyên, cần có chủ trương, biện pháp bảo tồn phù hợp, nghiên cứu, xây dựng để nơi đây trở thành một điểm du lịch, gắn với tour Thủy điện Ia Ly, núi lửa Chư Đang Ya…

Người dân nơi đây tự hào khi nói về cảnh đẹp của quê hương mình. Đó là nơi họ có nhiều kỷ niệm và mong muốn cảnh đẹp của quê hương mình sẽ được gìn giữ cho con cháu mai sau.