Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định

Theo dõi VGT trên

Nếu có dịp ghé thăm Bình Định, nơi được mệnh danh là “Đất võ trời văn”, bạn sẽ thấy nơi đây thực sự là xứ sở của những tháp Chămpa với 8 cụm tháp nằm ở các huyện, xung quanh kinh thành Đồ Bàn xưa.

Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định - Hình 1

Tháp Đôi

Xuất phát từ TP.Quy Nhơn bạn sẽ gặp Tháp Đôi ngay trong lòng thành phố, bên bờ đầm thị Nại. Sở dĩ gọi tên như vậy vì có hai tháp đứng cạnh nhau, tháp chính cao 20m, tháp phụ cao khoảng 18m, bên nhau sừng sững giữa trời xanh.

Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định - Hình 2

Tháp Đôi về đêm

Cả hai tháp đều không phải là tháp vuông nhiều tầng theo truyền thống của tháp Chăm, mà là một cấu trúc gồm hai phần chính: khối thân vuông và phần đỉnh hình tháp mặt cong, các góc tháp hiện lên những tượng chim thần Garuda, hai tay đưa cao như muốn nâng đỡ mái tháp.

Tháp Đôi được được xếp vào loại đẹp “độc nhất vộ nhị” của nghệ thuật kiến trúc Champa.

Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định - Hình 3

Tháp Bánh ít

Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định - Hình 4

Tháp Bánh ít bên sông Côn

Cách TP.Quy Nhơn khoảng 20 km thuộc địa phận huyện Tuy Phước, bên cạnh ngã ba quốc lộ 19 và quốc lộ 1, bạn sẽ gặp quần thể tháp Bánh ít, vì hình dáng như một loại bánh đặc sản của quê Bình Định. “Muốn ăn bánh ít lá gai, lấy chồng Bình Định cho dài đường đi” gồm 4 tháp lớn, nhỏ được xây trên một ngọn núi, soi bóng xuống dòng sông Côn.

Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định - Hình 5

Kiến trúc Champa ở tháp Bánh ít

Ở tháp Bánh ít bạn sẽ thấy được những kiến trúc duyên dáng của tháp, đặc biệt là tháp có hình yên ngựa, một nét đăc sắc của tháp Chămpa Bình Định.

Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định - Hình 6

Video đang HOT

Tháp Phú Lốc

Nếu tiếp tục đi ra hướng Bắc bạn sẽ gặp tháp Phú Lốc và tháp Cánh Tiên. Hai ngọn tháp này cũng được xây trên những ngọn đồi cao, vì vậy đi ngang quốc lộ 1 bạn đều nhìn thấy.

Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định - Hình 7

Tháp Cánh Tiên

Tháp Cánh Tiên nằm trong khuôn viên thành Đồ Bàn, và theo một số tài liệu nghiên cứu là quà tặng của vua Chế Mân xây tặng cho hoàng hậu Paramecvari tức công chúa Huyền Trân của Đại Việt.

Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định - Hình 8

Một phần mái tháp Cánh Tiên

Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định - Hình 9

Hoàng hôn về bên Tháp Cánh Tiên

Khi bạn đến tham quan tháp vào những buổi chiều, nhìn từ xa, các góc mái của tháp như những đôi cánh của các cô tiên nhảy múa trong sắc đỏ hoàng hôn.

Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định - Hình 10

Tháp Bình Lâm

Tiếp tục đi về phía biển bạn sẽ bắt gặp tháp Bình Lâm (nay thuộc huyện Tuy Phước) và một tháp chưa được khám phá trên núi Bà (Phù Cát, Bình Định).

Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định - Hình 11

Chạm khắc ở tháp Bình Lâm

Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định - Hình 12

Tháp Thủ Thiện

Từ tháp Bánh ít bạn theo quốc lộ 19 lên Tây Sơn, bạn sẽ được chiêm ngưỡng tháp Thủ Thiện ở bên này và Tháp Dương Long ở bên kia sông Côn.

Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định - Hình 13

Tháp Dương Long

Hầu như các tháp Chămpa ở Bình Định đều được xây trên các đồi cao, bên những dòng sông. Theo TS. Lê Đình Phụng thì Tháp Dương Long được coi là kiến trúc gạch cao nhất Đông Nam Á.

Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định - Hình 14

Hiện vật khai quật ở Tháp Dương Long

Đến bên tháp, bạn sẽ thấy sự to lớn, vĩ đại của tháp và tưởng như những công trình kiến trúc này không phải là do bàn tay lao động tài hoa của các nghệ nhân Chămpa xưa, mà là của các vị thần, của trời xanh: “Từ trời xanh rơi vài giọt thàp Chàm” – Thơ Văn Cao.

Ghé thăm giọt tháp Chămpa Bình Định - Hình 15

Tháp có hình yên ngựa đặc trưng Bình Định

Theo 24h

Những "quả trứng" khổng lồ ở Costa Rica

Những khối đá hình cầu được dùng trang trí trước sân của tòa nhà chính phủ, trong bảo tàng, công viên hay trước những ngôi nhà dân ở Costa Rica đến nay vẫn còn là một bí ẩn.

Những quả trứng khổng lồ ở Costa Rica - Hình 1

Trong những năm 1930, khi nhân viên công ty United Fruit dọn dẹp làm sạch khu rừng nhiệt đới Costa Rica để trồng chuối, họ bắt đầu phát hiện ra những quả cầu đá lớn bị chôn vùi trong đất. Ngay sau đó những khối đá hình cầu bí ẩn này trở thành vật trang trí trên cỏ.

Những quả trứng khổng lồ ở Costa Rica - Hình 2

Nhiều khối đá hình cầu đã bị mẻ, vỡ trong quá trình dịch chuyển. Bên cạnh đó, những gã thợ săn kho báu tìm vàng đã cố tình phá vỡ chúng khi còn ở dưới đất. Cho đến thời điểm cơ quan chức năng can thiệp, tình hình có giảm đi, nhưng đã có hàng chục hòn đá bị phá hủy.

Những quả trứng khổng lồ ở Costa Rica - Hình 3

Trong nhiều thập kỷ tiếp theo đó, đã có tổng cộng 300 viên đá được khai quật, chủ yếu nằm ở xung quanh khu vực đồng bằng sông Diquis.

Những quả trứng khổng lồ ở Costa Rica - Hình 4

Những khối đá này có kích thước, đường kính từ vài cm đến hơn 2m và nặng tới 15 tấn. Một số vẫn còn nguyên vẹn ở các vị trí ban đầu được khám phá, nhưng cũng có nhiều trong số chúng đã được di dời, bị hư hỏng do xói mòn, nạn cháy rừng và phá hoại.

Những quả trứng khổng lồ ở Costa Rica - Hình 5

Chúng được tạo thành khoảng 600 năm sau công nguyên, và phần lớn có niên đại 1.000 năm sau công nguyên.

Những quả trứng khổng lồ ở Costa Rica - Hình 6

Tuy nhiên, những khối đá này vẫn còn rất khó để ước tính tuổi. Các nhà khảo cổ xác định niên đại của chúng thông qua tuổi của những mẫu gốm và tuổi phóng xạ các-bon, liên quan đến lớp trầm tích được tìm thấy ở những khu vực đã khai quật.

Những quả trứng khổng lồ ở Costa Rica - Hình 7

Các phương pháp khảo cứu này chỉ cho biết lần cuối cùng những khối đá hình cầu được sử dụng là khi nào, chứ không phải tìm ra thời điểm mà chúng được tạo ra.

Những quả trứng khổng lồ ở Costa Rica - Hình 8

Niên đại của đá còn phức tạp hơn nữa khi những khu vực đá hình cầu được tìm thấy lại có sự xuất hiện của những hiện vật văn hóa có niên đại khác nhau. Hơn nữa, hầu hết chúng không còn nằm ở vị trí ban đầu.

Những quả trứng khổng lồ ở Costa Rica - Hình 9

Người ta giả định rằng những khối đá hình cầu này có thể có liên quan đến văn hóa Diquis (văn hóa bản địa của Costa Rica nở rộ từ 700 đến 1530 năm công nguyên), nhưng điều này vẫn không thể được xác nhận.

Những quả trứng khổng lồ ở Costa Rica - Hình 10

Những khối đá với bề mặt nhẵn, bóng loáng này được sử dụng với mục đích gì thì các nhà khảo cổ vẫn chưa tìm ra được câu trả lời.

Những quả trứng khổng lồ ở Costa Rica - Hình 11

Một số nhà khoa học đã liên kết những khối đá này với lục địa bị mất của Atlantis, trong khi những người khác tin rằng chúng có liên quan đến đá Stonehenge ở nước Anh và cả những khối đá khổng lồ trên đảo Phục Sinh, hoặc thậm chí có mối liên hệ với người ngoài hành tinh.

Những quả trứng khổng lồ ở Costa Rica - Hình 12

Những hòn đá này bây giờ được tổ chức liên hiệp quốc, UNESCO tuyên bố là di sản của nhân loại.

Theo 24h

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Tôi lái xe 230 km trên đường Trường Sơn Tây không bóng ngườiTôi lái xe 230 km trên đường Trường Sơn Tây không bóng người
07:29:57 03/03/2025
Những điểm du lịch tuyệt đẹp không thể bỏ qua khi đến Đà NẵngNhững điểm du lịch tuyệt đẹp không thể bỏ qua khi đến Đà Nẵng
09:02:49 04/03/2025
Chiêm ngưỡng những bãi biển tuyệt đẹp ở khu vực Địa Trung HảiChiêm ngưỡng những bãi biển tuyệt đẹp ở khu vực Địa Trung Hải
08:24:33 03/03/2025
Phố đi bộ Hồ Gươm - Điểm hẹn cuối tuầnPhố đi bộ Hồ Gươm - Điểm hẹn cuối tuần
07:18:57 03/03/2025
Mùa hoa sứ Vũng Tàu níu chân du kháchMùa hoa sứ Vũng Tàu níu chân du khách
07:39:12 03/03/2025
Hà Giang bất ngờ dẫn đầu tìm kiếm địa điểm du lịch của khách quốc tếHà Giang bất ngờ dẫn đầu tìm kiếm địa điểm du lịch của khách quốc tế
07:47:59 04/03/2025
Cẩm nang hữu ích dành cho du khách chuẩn bị du lịch Mông CổCẩm nang hữu ích dành cho du khách chuẩn bị du lịch Mông Cổ
08:14:05 03/03/2025
Khám phá thành cổ Đại Đồng, tỉnh Sơn Tây, Trung QuốcKhám phá thành cổ Đại Đồng, tỉnh Sơn Tây, Trung Quốc
07:34:59 03/03/2025

Tin đang nóng

Thái độ Xuân Hinh dành cho Hòa MinzyThái độ Xuân Hinh dành cho Hòa Minzy
07:03:51 04/03/2025
Chiến sĩ cảnh sát cơ động bị đâm tử vong: Hiền, siêng năng, giỏi tiếng AnhChiến sĩ cảnh sát cơ động bị đâm tử vong: Hiền, siêng năng, giỏi tiếng Anh
10:14:59 04/03/2025
Nữ ca sĩ trẻ nhất được phong NSND: Giàu có, ở biệt phủ 8000m2, lấy chồng 3 sau 2 lần đổ vỡNữ ca sĩ trẻ nhất được phong NSND: Giàu có, ở biệt phủ 8000m2, lấy chồng 3 sau 2 lần đổ vỡ
06:59:17 04/03/2025
75 triệu người xem "Dương Quá" lần đầu lộ diện, thái độ đắc thắng sau khi bỏ "Tiểu Long Nữ" gây xôn xao dư luận75 triệu người xem "Dương Quá" lần đầu lộ diện, thái độ đắc thắng sau khi bỏ "Tiểu Long Nữ" gây xôn xao dư luận
06:29:03 04/03/2025
Chuyện gì đang xảy ra với Thanh Sơn?Chuyện gì đang xảy ra với Thanh Sơn?
07:26:10 04/03/2025
"Càng xinh đẹp như Kim Sae Ron, công chúng càng khó tha thứ""Càng xinh đẹp như Kim Sae Ron, công chúng càng khó tha thứ"
06:06:53 04/03/2025
Bé gái 7 tuổi mất tích giữa đêm, cả làng ra quyết định khẩn cấpBé gái 7 tuổi mất tích giữa đêm, cả làng ra quyết định khẩn cấp
07:01:34 04/03/2025
"Cam thường" check nhan sắc thật của nàng WAG xinh nhất làng bóng đá, có lộ khuyết điểm khi không có filter?"Cam thường" check nhan sắc thật của nàng WAG xinh nhất làng bóng đá, có lộ khuyết điểm khi không có filter?
11:02:17 04/03/2025

Tin mới nhất

Check-in 5 bãi biển được yêu thích nhất tại Hy Lạp

Check-in 5 bãi biển được yêu thích nhất tại Hy Lạp

09:14:43 04/03/2025
Hy Lạp, đất nước của những hòn đảo đẹp mê hồn và bãi biển trong xanh, luôn là điểm đến lý tưởng của du khách khắp thế giới.
Những ngôi làng yên bình tại Áo ẩn chứa nét đẹp quyến rũ, mê hoặc lòng người

Những ngôi làng yên bình tại Áo ẩn chứa nét đẹp quyến rũ, mê hoặc lòng người

09:10:54 04/03/2025
Nước Áo từ lâu đã nổi tiếng với những cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, những ngọn núi phủ tuyết trắng xóa và các hồ nước trong vắt.
5 địa điểm du lịch nổi tiếng bạn không nên bỏ lỡ khi đến Miri, Malaysia

5 địa điểm du lịch nổi tiếng bạn không nên bỏ lỡ khi đến Miri, Malaysia

09:08:05 04/03/2025
Miri, thành phố tại Malaysia, nổi tiếng không chỉ bởi vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ mà còn bởi các điểm đến lịch sử và văn hóa đặc sắc.
Ngắm khung cảnh được báo quốc tế ca ngợi vào hàng đẹp nhất Việt Nam

Ngắm khung cảnh được báo quốc tế ca ngợi vào hàng đẹp nhất Việt Nam

09:05:42 04/03/2025
Làn nước trong vắt và những khối đá vôi của vịnh Hạ Long khiến nơi đây trở thành một trong những điểm thu hút khách du lịch lớn nhất của Việt Nam.
Ngôi chùa màu hồng rực rỡ, có hàng cây cổ thụ hiếm thấy ở An Giang

Ngôi chùa màu hồng rực rỡ, có hàng cây cổ thụ hiếm thấy ở An Giang

08:56:45 04/03/2025
Ngôi chùa Hàng Còng ở An Giang có màu hồng nổi bật, thu hút nhiều du khách tới tham quan. Con đường dẫn vào chùa được phủ bóng mát bởi hàng cây còng cổ thụ hiếm thấy.
Emirates mở rộng kết nối châu Á với ba điểm đến mới

Emirates mở rộng kết nối châu Á với ba điểm đến mới

08:52:47 04/03/2025
Hãng hàng không Emirates tăng cường sự hiện diện tại châu Á với các chuyến bay thẳng hàng ngày giữa Dubai và Thâm Quyến, bắt đầu từ ngày 1/7/2025.
Tìm về 'thị trấn samurai' Kakunodate ở Nhật Bản

Tìm về 'thị trấn samurai' Kakunodate ở Nhật Bản

08:49:31 04/03/2025
Nằm tại tỉnh Akita, thuộc khu vực Tohoku, thị trấn Kakunodate được mệnh danh là Kyoto thu nhỏ của Tohoku nhờ vẻ đẹp cổ kính và không gian văn hóa đậm chất lịch sử.
Hàn Quốc công bố chiến dịch đẩy mạnh thu hút khách du lịch Việt Nam

Hàn Quốc công bố chiến dịch đẩy mạnh thu hút khách du lịch Việt Nam

08:46:11 04/03/2025
Ngày 3.3, Tổng cục Du lịch Hàn Quốc (KTO) tại Việt Nam đã công bố Chiến dịch đẩy mạnh du lịch Hàn Quốc tại Việt Nam trong 6 tháng đầu năm.
Quần thể di tích Núi Cậu: Sự kết hợp giữa thiên nhiên, lịch sử và tâm linh

Quần thể di tích Núi Cậu: Sự kết hợp giữa thiên nhiên, lịch sử và tâm linh

08:43:36 04/03/2025
Núi Cậu (huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương) là một điểm đến với khung cảnh hữu tình tiền thủy, hậu sơn tuyệt đẹp dân đối với du thập phương.
Tam Đảo - chốn bồng lai giữa lưng chừng mây

Tam Đảo - chốn bồng lai giữa lưng chừng mây

08:41:34 04/03/2025
Nếu có một nơi nào đó ở miền Bắc có thể khiến du khách ngỡ như lạc vào chốn bồng lai tiên cảnh, nơi sương giăng mờ ảo trên từng nóc nhà, gió hát giữa những rừng thông và nắng vương trên từng bậc đá
Hố sụt 'ác mộng' chưa đến 10 người khám phá ở Quảng Bình

Hố sụt 'ác mộng' chưa đến 10 người khám phá ở Quảng Bình

08:37:07 04/03/2025
Nightmare là tên hố sụt thuộc khu vực km 17 đường 20. Đây là cơn ác mộng kinh hoàng dành cho các nhà thám hiểm hang động, chưa đến 10 người đặt chân đến đây, theo Giám đốc Jungle Boss.
Quảng Nam thành lập Khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm

Quảng Nam thành lập Khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm

08:34:55 04/03/2025
UBND tỉnh Quảng Nam đã công bố quyết định thành lập Khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm với tổng diện tích là 23.530ha.

Có thể bạn quan tâm

Bên trong kế hoạch hoà bình riêng của châu Âu cho Ukraine

Bên trong kế hoạch hoà bình riêng của châu Âu cho Ukraine

Thế giới

12:42:01 04/03/2025
Một trong những bất đồng chính tại Phòng Bầu dục là việc Ukraine yêu cầu bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng phải có sự bảo đảm an ninh mạnh mẽ từ các đồng minh phương Tây để ngăn chặn Nga tấn công lại trong tương lai.
Làm rõ nguyên nhân nữ sinh viên rơi từ tầng cao xuống đất tử vong: Hiện trường đau lòng

Làm rõ nguyên nhân nữ sinh viên rơi từ tầng cao xuống đất tử vong: Hiện trường đau lòng

Tin nổi bật

12:27:14 04/03/2025
Ngay sau khi sự việc xảy ra, nhà trường đã tổ chức sơ cứu, đồng thời đưa nạn nhân tới Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa cấp cứu. Tuy nhiên, nạn nhân được xác định đã tử vong sau đó.
Ly kỳ chuyện cặp bạn thân rủ nhau làm đám cưới giả lấy tiền đi du lịch, hơn 9 tháng sau đón con đầu lòng với nhau

Ly kỳ chuyện cặp bạn thân rủ nhau làm đám cưới giả lấy tiền đi du lịch, hơn 9 tháng sau đón con đầu lòng với nhau

Netizen

12:11:02 04/03/2025
Ngày 3/3, Salim (tên thật là Hoàng Kim Ngân) và Hải Long (cùng sinh năm 1992) đã chính thức làm đám hỏi và lễ rước dâu tại tư gia ở Hà Nội. Vào ngày 9/3 và ngày 19/3 tới đây, cặp đôi tiếp tục tổ chức tiệc cưới lần lượt tại Nha Trang và ...
Không chỉ Lisa, thành viên gầy nhất BLACKPINK cũng xuất hiện tại lễ trao giải Oscar

Không chỉ Lisa, thành viên gầy nhất BLACKPINK cũng xuất hiện tại lễ trao giải Oscar

Nhạc quốc tế

11:30:25 04/03/2025
Ekip Oscar đã sử dụng APT. - siêu hit toàn cầu của Rosé để làm nhạc nền kết thúc lễ trao giải. Dù không trực tiếp có mặt nhưng sự xuất hiện đặc biệt của Rosé tại Oscar khiến nhiều người thích thú
Chị Đẹp bức xúc vì bị bắt lỗi không mở miệng khi hát: "Từng lời từng chữ như vậy, còn muốn gì nữa?"

Chị Đẹp bức xúc vì bị bắt lỗi không mở miệng khi hát: "Từng lời từng chữ như vậy, còn muốn gì nữa?"

Nhạc việt

11:25:53 04/03/2025
Bùi Lan Hương, sau khi ghi tên mình vào đường đua Chị Đẹp Đạp Gió 2024, đã và đang trở thành cái tên vô cùng hot dù chương trình đã kết thúc hơn 1 tháng.
Sao Hoa ngữ 4/3: Dương Mịch đóng phim với Lưu Đức Hoa, Trịnh Sảng kể việc trả nợ

Sao Hoa ngữ 4/3: Dương Mịch đóng phim với Lưu Đức Hoa, Trịnh Sảng kể việc trả nợ

Sao châu á

11:20:28 04/03/2025
Dương Mịch quay phim mới với Lưu Đức Hoa; Lưu Hạo Tồn trở thành nữ chính phim của Trương Nghệ Mưu; Trịnh Sảng lần đầu tiết lộ tiến độ trả nợ.
Món ăn này làm siêu nhanh chỉ khoảng 15 phút mà tươi ngon, giòn, bùi thơm lại giúp nuôi dưỡng gan cực tốt

Món ăn này làm siêu nhanh chỉ khoảng 15 phút mà tươi ngon, giòn, bùi thơm lại giúp nuôi dưỡng gan cực tốt

Ẩm thực

11:14:48 04/03/2025
Hôm nay, chúng tôi sẽ chia sẻ với bạn một cách mới để ăn rau mầm đậu Hà Lan. Món ăn này thơm, giòn, tươi mềm trong từng miếng. Giờ thì hãy cùng tìm hiểu công thức chế biến món ăn này nhé!
Cà phê côn trùng "độc lạ" ở Vân Nam, Trung Quốc

Cà phê côn trùng "độc lạ" ở Vân Nam, Trung Quốc

Lạ vui

11:12:36 04/03/2025
Một quán cà phê ở thành phố Phổ Nhĩ, tỉnh Vân Nam, miền Tây Nam Trung Quốc, gần đây đã thu hút sự quan tâm của dư luận khi tung ra dòng cà phê côn trùng, được chế biến từ côn trùng có nguồn gốc địa phương.
Sir Alex Ferguson bị chỉ trích

Sir Alex Ferguson bị chỉ trích

Sao thể thao

11:07:03 04/03/2025
Trong một bình luận gây chú ý mới đây, cựu tiền đạo tuyển Anh, Gary Lineker nóiSir Alex Ferguson về việc không để lại Manchester United trong tình trạng tốt sau khi rời đi vào năm 2013.
Cuộc sống của nữ tiếp viên hàng không 26 tuổi: Một mình trong ngôi nhà rộng 56m2 thật tuyệt vời!

Cuộc sống của nữ tiếp viên hàng không 26 tuổi: Một mình trong ngôi nhà rộng 56m2 thật tuyệt vời!

Sáng tạo

11:01:20 04/03/2025
Căn nhà 56m2 vừa đủ cho một người. Bạn không phải lo lắng về việc ngôi nhà quá lớn, khó dọn dẹp, cũng không phải lo lắng về việc ngôi nhà quá nhỏ và chật chội.
Khi thanh lịch gặp gỡ sự đẳng cấp trên những bộ suit cách điệu

Khi thanh lịch gặp gỡ sự đẳng cấp trên những bộ suit cách điệu

Thời trang

10:28:47 04/03/2025
Suit không chỉ là trang phục, mà còn là tuyên ngôn của sự thanh lịch và bản lĩnh. Từ những bộ suit cổ điển đến những thiết kế phá cách, mỗi kiểu dáng đều thể hiện cá tính và phong thái riêng cho người mặc.