Gần 63% phụ nữ từng bị bạo hành nhưng cả nước chỉ có một vài “nhà tạm lánh”

10 năm qua, đời sống xã hội được cải thiện nhiều, dân trí nâng cao nhưng tình trạng bạo hành giới không có thay đổi tích cực.

Việt Nam đề ra mục tiêu ít nhất 50% người bị lạo lực tìm được sự hỗ trợ.

Kết quả của Nghiên cứu quốc gia về bạo lực đối với phụ nữ tại Việt Nam năm 2019 do Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội thực hiện cho thấy mức độ phổ biến của bạo lực không giảm so với nghiên cứu đầu tiên được thực hiện vào năm 2010.

Theo nghiên cứu này, 62,9% phụ nữ Việt Nam từng trải qua một hoặc nhiều hình thức bạo lực về thể chất, tình dục, tinh thần và kinh tế, hay chịu hành vi kiểm soát của chồng trong đời. Tổng thiệt hại của nền kinh tế do bạo lực trên cơ sở giới lên tới 1,8% GDP, tương đương 100.000 tỷ đồng.

Bạo lực là vấn đề còn ẩn khuất trong xã hội Việt Nam khi có 90,4% nạn nhân của bạo lực trên cơ sở giới không tìm kiếm bất kỳ sự trợ giúp nào từ chính quyền và một nửa trong số đó chưa từng kể với ai về tình trạng bị bạo lực này. Thiệt hại kinh tế do bạo lực đối với phụ nữ gây ra chiếm tới 1,81% GDP của cả nước.

Từ thực trạng này, Chương trình phòng ngừa và ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới đã được Thủ tướng Chính phủ thông qua năm 2020 hướng tới mục tiêu đến năm 2025: Ít nhất 50% người bị bạo lực tìm kiếm được sự hỗ trợ từ các cơ quan cung cấp dịch vụ. Đồng thời, tất cả những người bị bạo lực có nhu cầu đều được trợ giúp bằng các hình thức khác nhau.

Lãnh đạo Bộ LĐ-TB&XH cùng đại diện UNFPA Việt Nam chủ trì hội thảo phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới (ảnh: Giáp Tống).

Để đạt được các mục tiêu này, các đại biểu tham gia hội thảo về các giải pháp thực hiện hiệu quả Chương trình Phòng ngừa và ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới giai đoạn 2021-2025 (do Bộ LĐ-TB&XH phối hợp với UNFPA tổ chức ngày 14/12/2021) đã thảo luận, gợi mở về các giải pháp trong ứng dụng công nghệ thông tin trong phòng ngừa và ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới; chia sẻ những khó khăn, thách thức và giải pháp trong cung cấp dịch vụ trợ giúp pháp lý hỗ trợ người bị bạo lực.

Đặc biệt, kinh nghiệm xây dựng Ngôi nhà Ánh Dương – mô hình trung tâm cung cấp dịch vụ một cửa ở tỉnh Quảng Ninh – đã được chia sẻ. Đây là mô hình đầu tiên tại Việt Nam trong khuôn khổ chương trình hợp tác giữa Bộ LĐTB&XH, UNFPA và được tài trợ bởi Cơ quan Hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA).

Tại Quảng Ninh, người bị bạo lực giới có thể tìm đến để lánh nạn tạm thời tại ngôi nhà Ánh Dương, được cung cấp tất cả các dịch vụ thiết yếu từ chăm sóc thể chất, tư vấn tâm lý, đảm bảo an toàn đến trợ giúp tư pháp và pháp lý và các dịch vụ xã hội.

Mô hình này được cho là khác biệt với những hình thức “nhà tạm lánh” như Ngôi nhà Bình Yên (hiện do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam quản lý) vì người bị bạo lực không cần đi đến nhiều địa điểm để nhận các dịch vụ khác nhau.

Theo bà Lương Ngọc Thái, Đại diện Ngôi nhà Ánh Dương, hiện có 21 người đang tạm lánh tại địa chỉ này, trong đó có 16 người là nạn nhân bị bạo hành (3 người đến từ Hải Phòng, còn lại ở Quảng Ninh). Các nạn nhân tìm đến với nhiều lý do, như: Rơi vào cảnh bị bạo hành, phải đi tạm lánh, có trường hợp cả mẹ và con gái dắt nhau tới tìm sự trợ giúp, có phụ nữ đang mang thai, có người có biểu hiện bị mua bán…

Nhiều ý kiến tham luận tại hội thảo cho rằng, các cơ quan chức năng cần tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức xã hội về bình đẳng giới, thu hút sự tham gia của nam giới trong các chương trình, hoạt động liên quan đến bình đẳng giới.

Trong trường hợp bị bạo lực giới, nạn nhân cần lên tiếng, tìm kiếm sự hỗ trợ từ các cơ quan, đơn vị chức năng, đại diện các tổ chức tại cộng đồng. Cùng với đó, các cơ quan cần xây dựng, cung cấp các dịch vụ nhằm hỗ trợ nạn nhân, từ việc chăm sóc thể chất, tư vấn tâm lý, bảo đảm an toàn, trợ giúp tư pháp và pháp lý, đến các dịch vụ xã hội…

Bà Naomi Kitahara, trưởng đại diện UNFPA tại Việt Nam đề nghị nhân rộng mô hình Ngôi nhà Ánh Dương.

Lãnh đạo Vụ Bình đẳng giới, Bộ LĐ-TB&XH nêu vấn đề ứng dụng công nghệ vào công tác phòng ngừa, ứng phó với bạo lực giới. Từ việc tổ chức, điều hành, cung cấp dịch vụ thiết yếu cho các nạn nhân tại cơ sở tạm lánh như Ngôi nhà Ánh Dương hay việc vận hành một đường dây nóng nhận phản ánh, hỗ trợ can thiệp cấp tốc, theo đó, đều có thể giải quyết trên nền tảng công nghệ số.

Đại diện cơ quan quản lý cho biết, ngoài Tổng đài 111 hỗ trợ trẻ em bị xâm hại, tại Việt Nam hiện còn 3 đường dây nóng khác có thể sử dụng kết hợp cho việc ghi nhận, xử lý phản ánh những vụ bạo hành gia đình, bạo lực giới.

Góp ý kiến tại hội thảo, bà Naomi Kitahara, Trưởng đại diện UNFPA tại Việt Nam cho rằng, để triển khai Chương trình quốc gia một cách hiệu quả, UNFPA khuyến khích cần có nhiều sáng kiến đổi mới hơn nữa với sự tham gia của thế hệ trẻ nhằm hướng tới thay đổi các chuẩn mực văn hóa và xã hội về bạo lực đối với phụ nữ.

Ngoài ra, mô hình trung tâm cung cấp “dịch vụ một cửa” như Ngôi nhà Ánh Dương cần được nhân rộng. UNFPA kêu gọi Chính phủ có cơ chế phối hợp chặt chẽ hơn trên các lĩnh vực khác nhau để tạo sự gắn kết vững chắc giữa các hoạt động can thiệp nhằm chấm dứt bạo lực đối với phụ nữ.