Game: Công cụ hoàn hảo để chống lại rối loạn tâm thần ở con người

Trong tựa game sắp ra mắt có tên Sea of Solitude, nhân vật chính, một cô gái trẻ tên Kay sẽ phải vượt qua những thành phố bị nhấn chìm dưới mặt nước biển, đối mặt với những con thủy quái mắt đỏ ngầu hung dữ.

Nhưng, những nhà phát triển game đã chia sẻ rất cụ thể, không có con quái vật nào đáng sợ như con quái vật bên trong mỗi con người. Càng khám phá, Kay phát hiện ra những con thủy quái đó chính là những con người do quá cô độc nên bị biến thành quái vật. Cô cũng có thể có kết cục đó, và trò chơi trở thành cuộc phiêu lưu vượt qua sự đơn độc trong mỗi con người.

Trò chơi đầy tính nhân văn và khai thác chủ đề tâm lý con người rất rõ nét này lấy chính giám đốc sáng tạo của studio Jo-Mei Games làm hình ảnh để khắc họa nhân vật chính. Cô Cornelia Geppert hồi năm 2013 đã phải vượt qua những tổn thương tâm lý khá nặng đối với một người phụ nữ sau khi chia tay người tình. “Lúc ấy tôi cảm giác như bị nhốt trong một cái lồng vậy.”

Tuy nhiên, Sea of Solitude lại không phải trò chơi đầu tiên và duy nhất khai thác chủ đề tâm lý hoặc sức khỏe tâm thần của con người.
Năm ngoái, một trong số những game xuất sắc nhất thế giới được phát hành là Celeste. Nó không chỉ là một game platform 2D có cách chơi xuất sắc, mà đi kèm với đó là cốt truyện khai thác chủ đề trầm cảm và lo âu của con người, với nhân vật chính cũng phải tự mình vượt qua những trở ngại tâm lý. Trong khi đó, Hellblade: Senua’s Sacrifice của năm 2017 thì cho anh em vào vai một nữ chiến binh Celtic với chứng tâm thần phân liệt, đi đến đâu cũng nghe thấy những giọng nói ám ảnh. Mình chơi game này rồi. Ngoài hình ảnh đẹp và diễn xuất tốt, thì việc đeo tai nghe để nghe những giọng nói thì thầm trong đầu nhân vật chính khá rợn, vì được chính những bác sỹ tâm lý tư vấn để khắc họa một nhân vật mắc tâm thần phân liệt chính xác nhất có thể.

Hellblade: Senua’s Sactifice

Cùng với đó là những cái tên như Night in the Woods và Pry, khai thác bản ngã, sự tức giận và sang chấn tâm lý. Có lẽ, trò chơi đầu tiên mạnh dạn khai thác chủ đề sức khỏe tâm thần chính là Depression Quest, với nhân vật chính sống chung với chứng trầm cảm và luôn có ý định tự vẫn.

Depression Quest

Những trò chơi này chắc chắn không có nhiều người chơi, và càng không hấp dẫn như những quả bom tấn đưa anh em vào vai những chiến binh ngoài sa trường của Call of Duty, hay những người sống giữa lòng thảm họa zombie như Resident Evil. Thế nhưng khi sự quan tâm chú ý của công chúng với vấn đề sức khỏe tâm thần ngày một đáng kể, thì những trò chơi hay content có liên quan cũng được dịp tỏa sáng. Theo Viện nghiên cứu Quốc gia Sức khỏe tâm thần Mỹ, cứ 5 người trưởng thành thì có 1 người gặp vấn đề về tâm lý, không nhẹ thì nặng.
“Sức khỏe tâm thần đang trở thành một chủ đề không thể lờ đi trong xã hội, và những nỗ lực của cộng đồng cũng dần trở nên đáng kể để đối mặt với những thử thách của vấn đề này. Một trong những nỗ lực đó đến từ chính cộng đồng sáng tạo, những người làm game,” Eve Crevoshay, giám đốc tổ chức Take This, một tổ chức phi lợi nhuận hỗ trợ những nhà làm game quan tâm hơn đến vấn đề tâm lý con người. Tổ chức này được thành lập vào năm 2013 sau khi Mark Hughes, một phóng viên làng game tự kết liễu đời mình vì chứng trầm cảm.

Đến thời điểm hiện tại, những cái tên game nổi bật khai thác chủ đề rất khó này đều đến từ những studio nhỏ. Họ sẵn sàng đánh đổi lợi nhuận để khiến người chơi quan tâm hơn vào những vấn đề quan trọng. Trong khi đó Sea of Solitude thì giống một canh bạc của gã khổng lồ Electronics Arts: “Chúng tôi bị cuốn hút ngay bởi cảm hứng và tầm nhìn nghệ thuật của Sea of Solitude. Nó độc đáo, cuốn hút và có thông điệp rất mạnh mẽ, quan trọng,” Rob Letts, giám đốc EA Originals, thương hiệu phát hành những game indie của Electronic Arts.

Nhiều người nói rằng, game khai thác chủ đề sức khỏe tâm thần hiệu quả hơn phim ảnh và TV show, nhờ vào việc cho phép người chơi tự mình chìm đắm vào vai của một nhân vật đang cố gắng chống chọi lại những vấn đề tâm lý. Chơi game có thể “khiến những cảm giác tiêu cực bị đẩy lùi hiệu quả hơn so với việc xem phim hay xem TV”.

Night in the Woods

Sam Rodriguez, 26 tuổi, một cây viết freelance tại Atlanta và đang sống chung với chứng rối loạn lưỡng cực tìm đến trò chơi Night in the Woods để chống chọi lại cảm giác cô quạnh và mất phương hướng. Trò chơi nói về Mae, một cô nàng mèo bỏ học đại học để về quê, nhưng gặp khó khăn trong việc kết nối với gia đình và bạn bè xung quanh. Cảm giác của một người gặp vấn đề tâm lý khi chơi trò chơi này là vô cùng cảm xúc, vì nó đánh đúng vào những cảm giác vô hình mà họ phải đối mặt nhưng chia sẻ với người khác thì chưa chắc đã được cảm thông. Chính nhờ trò chơi này mà Rodriguez đã có thêm động lực tìm đến bác sỹ tâm lý, và cởi mở hơn với họ.

Một trường hợp khác là Stardew Valley, dự án game của Eric Barone làm trong thời gian rảnh. Anh là một người sống khép kín, và chỉ muốn tạo ra một trò chơi lấy cảm hứng từ Animal Crossing, game mô phỏng nông trại mà anh vô cùng yêu mến nhưng không có trên PC vì độc quyền của Nintendo. Sau khi Stardew Valley ra mắt, anh nhận được rất nhiều lá thư cảm ơn vì đã tạo ra một trò chơi giúp họ vượt qua những thời điểm khó khăn trong cuộc sống.

Stardew Valley

Stardew Valley có nhịp độ chậm rãi, không cần phải quay cuồng như nhiều game hành động khác. Không thực hiện dăm ba nhiệm vụ cũng chẳng sao. Thứ quan trọng nhất của game là tạo ra một bầu không khí dễ chịu, nhàn tản để trốn tránh những ồn ào của cuộc sống thật. Barone chia sẻ: “Một người viết thư cho tôi, nói rằng cậu em trai của anh ấy mắc chứng tự kỷ, và rất khó để anh em gần gũi nhau. Nhưng Stardew Valley giúp cậu bé cởi mở hơn, và hai anh em có thể kết nối với nhau theo cách chưa từng làm được trước đây.”

Ở thời điểm hiện tại, game đã trở thành một loại hình nghệ thuật mô tả những vấn đề rất thiết thực, chứ không chỉ là những trò chơi vô bổ giết thời gian như nhiều người lầm tưởng. Những tựa game khai thác đề tài tâm lý con người, với những hình ảnh chân thực như trên đây cũng đang dần có được sự chú ý, tạo đà cho việc cải thiện sức khỏe tâm thần của con người.

Theo The New York Times