G20 trở thành G21: Chiến thắng cho tất cả

Hội nghị Thượng đỉnh G20 diễn ra trong hai ngày 9-10.9 ở Ấn Độ đã có được hai thành tựu quan trọng: Thực hiện đợt mở rộng đầu tiên của khối kể từ năm 1999 và lần đầu tiên ra được Tuyên bố chung của các nhà lãnh đạo.

Báo hiệu sự trỗi dậy của lục địa Đen

Nhóm 20 nền kinh tế giàu có nhất thế giới (G20) vừa đưa ra một quyết định mang tính lịch sử: Cấp quyền thành viên thường trực G20 cho Liên minh châu Phi (AU). Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã mời Tổng thống Azali Assoumani của Comoros, quốc gia đang giữ chức Chủ tịch luân phiên AU, ngồi vào bàn cùng với các thành viên thường trực khi khai mạc Hội nghị Thượng đỉnh thường niên kéo dài 2 ngày ở New Delhi vào sáng ngày 9.9. Ông Assoumani được Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar hộ tống tới chỗ ngồi và Thủ tướng Modi đứng dậy ôm ông trong tiếng vỗ tay của các đại biểu.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi ôm hôn Tổng thống Azali Assoumani của Comoros, quốc gia đang giữ chức Chủ tịch luân phiên AU. Ảnh: AFP

Tư cách thành viên thường trực của G20 báo hiệu sự trỗi dậy của một lục địa có dân số trẻ 1,3 tỷ người, dự kiến tăng gấp đôi vào năm 2050 và chiếm 1/4 dân số hành tinh.

Gia nhập G20 được coi như là một chiến thắng cho châu Phi, vốn từ lâu đã phàn nàn về việc chỉ có một đại diện duy nhất – Nam Phi – trong khối, đồng thời cho rằng điều này đã phủ nhận vai trò của cả lục địa trong việc ra các quyết định mang tính toàn cầu. Việc trao tư cách thành viên của AU trong G20 là một bước công nhận lục địa này là một cường quốc toàn cầu.

Phát biểu với The Independent tại địa điểm diễn ra Hội nghị Thượng đỉnh ở New Delhi, người phát ngôn của chính phủ Nam Phi Vincent Magwenya ca ngợi đây là “một bước phát triển rất quan trọng… một bước phát triển mà chúng tôi đã ủng hộ từ lâu”.

“G20 là nền tảng hàng đầu cho hợp tác kinh tế quốc tế và sẽ không bao giờ bền vững nếu chúng ta loại trừ một lục địa hơn 1,4 tỷ dân. Châu Phi là một phần không thể thiếu của nền kinh tế toàn cầu”, ông Magwenya cho biết.

Với vị thế mới, AU có thể đại diện cho một lục địa có khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới. Châu lục này cũng vô cùng giàu tài nguyên mà thế giới cần để chống lại biến đổi khí hậu.

Theo Ngân hàng Phát triển châu Phi (African Development Bank), châu lục này có các nguồn lực quan trọng để giải quyết các thách thức năng lượng ở các nơi trên thế giới, và cũng là nhà cung cấp chính các khoáng sản thô quan trọng trên toàn cầu. “Lục địa Đen” cũng sở hữu 25% đa dạng sinh học tự nhiên toàn cầu, 30% tài nguyên khoáng sản toàn cầu và 45% tiềm năng năng lượng tái tạo toàn cầu.

Châu lục này vẫn kiên cường trước nhiều cú sốc với tăng trưởng trung bình dự kiến sẽ ổn định ở mức 4,1% trong giai đoạn 2023-2024, cao hơn mức 3,8% của chính họ vào năm 2022. Đáng chú ý, mức tăng trưởng 3,8% của châu Phi vào năm 2022 là cao hơn mức trung bình toàn cầu (3,4%).

Ông Premeshin Naidoo, người đứng đầu bộ phận Hành lang Trung Đông và châu Á tại công ty dịch vụ tài chính Absa Group có trụ sở tại Nam Phi, nói với The Independent rằng việc mở rộng khối có thể mở ra những cơ hội hợp tác và đầu tư chưa được khai thác ở châu Phi.

G20 có thành G21?

Việc đưa AU – liên minh gồm 55 quốc gia của “lục địa Đen” – vào nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi sẽ có nghĩa là đợt mở rộng đầu tiên của khối kể từ khi khối này được thành lập để đối phó với cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1999, lúc đó bao gồm 19 nền kinh tế lớn nhất thế giới và Liên minh châu Âu (EU).

Việc AU trở thành thành viên đầy đủ của khối các nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể nghĩa là G20 sẽ cần một cái tên mới. Các nhà quan sát đang làm việc trên cơ sở rằng G20 sẽ được gọi là G21 trong tương lai, mặc dù điều này vẫn chưa được xác nhận.

Tuyên bố của sự đồng thuận

G20 ra tuyên bố chung. Ảnh: AFP

Đây cũng là Hội nghị đầu tiên trong khuôn khổ các cuộc họp của G20 do Ấn Độ làm Chủ tịch trong năm nay, các bên ra được Tuyên bố chung, cho thấy chiến thắng lớn dành cho nước chủ nhà Ấn Độ. Trước đó, giới chuyên gia lo ngại năm nay có thể sẽ là lần đầu tiên Hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo G20 không đạt được tuyên bố chung vì những bất đồng về xung đột Nga – Ukraine.

“Nhờ sự làm việc chăm chỉ của tất cả các nhóm, chúng tôi đã nhận được sự đồng thuận về Tuyên bố của Hội nghị Thượng đỉnh các nhà lãnh đạo G20. Tôi tuyên bố thông qua Tuyên bố này”, ông Modi nói với các nhà lãnh đạo, bao gồm cả Tổng thống Mỹ Joe Biden và những người đứng đầu chính phủ và nhà nước từ các quốc gia thành viên khác.

Ông Amitabh Kant, người đứng đầu đoàn đàm phán G20 của Ấn Độ, thông tin đã có “100% sự đồng thuận từ tất cả các nước” đối với tất cả 83 đoạn trong tuyên bố chung.

Theo Reuters, tuyên bố chung của các nhà lãnh đạo G20 tránh đề cập trực tiếp hay lên án chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga ở Ukraine. Thay vào đó, tuyên bố chung nhấn mạnh: “Theo Hiến chương LHQ, tất cả các quốc gia phải tránh đe dọa hoặc sử dụng vũ lực để giành lãnh thổ, chống lại sự toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền hoặc sự độc lập chính trị của bất kỳ quốc gia nào”. Các nhà lãnh đạo G20 cũng nói rằng “việc sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân là không thể chấp nhận”.

Tuyên bố chung cho biết nhóm G20 cam kết tăng cường và cải cách các ngân hàng phát triển đa phương, chấp nhận đề xuất đưa ra các quy định chặt chẽ hơn về tiền điện tử, kêu gọi tăng tốc nỗ lực hướng tới giảm điện than…

Theo ông Kant, để đạt được sự đồng thuận về tuyên bố chung, đã có “những cuộc đàm phán rất khó khăn diễn ra không ngừng nghỉ trong vài ngày và tôi thực sự cảm thấy rằng cuối cùng nó đã được giải quyết nhờ sự lãnh đạo của Thủ tướng (Modi)”. Ông nói thêm Brazil và Nam Phi, những nước chủ tịch G20 tiếp theo, đã giúp đạt được thỏa thuận.

Tại Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Indonesia vào năm ngoái, các nước thành viên đã nhất trí ra tuyên bố chung khá muộn trong ngày.

Ấn Độ giữ chức chủ tịch G20 trong bối cảnh có sự chia rẽ địa chính trị gay gắt liên quan đến xung đột Nga-Ukraine, với việc các quốc gia phương Tây thúc đẩy sự lên án mạnh mẽ đối với Nga trong khi các nước khác lại yêu cầu tập trung vào các vấn đề kinh tế rộng lớn hơn. Trước đó, các hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao, Bộ trưởng Tài chính của G20 thường kết thúc mà không thể ra được tuyên bố chung.

Thủ tướng Anh Rishi Sunak đánh giá cho rằng Tuyên bố chung là “một kết quả tốt và mạnh mẽ”.

Không có phản ứng ngay lập tức từ Nga, nước được đại diện bởi Ngoại trưởng Sergey Lavrov. Ông từng nói rằng ông sẽ chặn tuyên bố cuối cùng trừ khi nó phản ánh quan điểm của Moscow về Ukraine và các cuộc khủng hoảng khác.

Ngoại trưởng Ấn Độ Jaishankar cho biết Trung Quốc, đồng minh chính của Nga, ủng hộ kết quả này. “Các quan điểm và lợi ích khác nhau đã được trình bày, nhưng chúng ta có thể tìm thấy điểm chung trong mọi vấn đề”, ông Jaishankar nói trong một cuộc họp báo.