Ethiopia tố Trump ‘kích động chiến tranh’
Ethiopia triệu đại sứ Mỹ để làm rõ việc Trump đề xuất Ai Cập cho nổ đập Đại Phục Hưng và cáo buộc ông kích động chiến tranh.
Bộ Ngoại giao Ethiopia hôm nay cho biết Ngoại trưởng Gedu Andargachew đã triệu đại sứ Mỹ Michael Raynor sau khi Tổng thống Donald Trump gợi ý rằng Ai Cập có thể cho nổ đập Đại Phục Hưng mà Ethiopia xây dựng trên sông Nile.
Ngoại trưởng Gedu nói với ông Raynor rằng”việc một tổng thống Mỹ đương nhiệm kích động chiến tranh giữa Ethiopia và Ai Cập không phản ánh mối quan hệ đối tác lâu dài và liên minh chiến lược giữa Ethiopia và Mỹ, cũng không được chấp nhận trong luật quốc tế về điều chỉnh quan hệ giữa các quốc gia”.
Phát biểu với các phóng viên tại Phòng Bầu dục hôm 23/10, Trump nói rằng việc Ethiopia xây đập là “tình huống rất nguy hiểm” đối với quốc gia ở hạ nguồn như Ai Cập. Ông cũng cho hay Ai Cập sẽ cho nổ tung con đập này.
Tổng thống Mỹ Donald Trump vận động tranh cử ở Florida hôm 23/10. Ảnh: AFP.
Văn phòng Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed trước đó ra tuyên bố nói rằng Ethiopia đang nỗ lực giải quyết các vấn đề tồn đọng với Sudan và Ai Cập và “sẽ không nao núng” trước bất kỳ tuyên bố hung hăng nào, song không đề cập đến Tổng thống Mỹ.
Cựu thủ tướng Ethiopia Hailemariam Dessalegn đăng Twitter gọi những nhận xét của Trump là “liều lĩnh” và “vô trách nhiệm”.
Đại Phục Hưng, đập lớn nhất châu Phi, được khởi công xây dựng năm 2011. Ethiopia cho hay dự án trị giá 4 tỷ USD là không thể thiếu đối với nhu cầu phát triển và điện khí hóa của nước này, bày tỏ hy vọng công trình sẽ bắt đầu hoạt động đầu năm 2021.
Video đang HOT
Tuy nhiên Ai Cập, quốc gia phụ thuộc 97% nước sông Nile để tưới tiêu và sinh hoạt, xem công trình này là mối đe dọa hiện hữu. Chính quyền Sudan, một quốc gia ở hạ nguồn sông Nile, cũng cho rằng con đập có thể đe dọa sự an toàn của khoảng 20 triệu người dân Sudan sống ở hạ lưu và phá hủy hệ thống nông nghiệp dựa vào nguồn nước lũ của Sudan, nếu không được xây dựng và vận hành chính xác.
Trump, đồng minh thân cận của Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi, đã đồng ý đóng vai trò trung gian đàm phán về con đập theo đề nghị của Cairo, với Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin dẫn đầu các cuộc đàm phán.
Bộ Ngoại giao Mỹ hồi tháng 9 cho biết họ đã đình chỉ một phần viện trợ tài chính cho Ethiopia, với lý do đàm phán thiếu tiến bộ và Ethiopia “đơn phương quyết định” bắt đầu đưa nước vào hồ chứa của con đập dù không đạt thỏa thuận với các quốc gia hạ nguồn là Ai Cập và Sudan.
Sông Nile xanh hợp với sông Nile trắng ở Sudan, trở thành sông Nile, và khoảng 85% dòng chảy của sông bắt nguồn từ Ethiopia. Quan chức ở Ethiopia hy vọng con đập, hiện hoàn thành hơn 3/4, sẽ đạt công suất phát điện tối đa vào năm 2023.
Siêu đập Đại Phục Hưng: Vì sao Ai Cập "sống chết" giữ nước sông Nile?
Thế giới chưa bao giờ gần với một cuộc chiến tranh về nước như hiện nay, đặc biệt là trong bối cảnh căng thẳng leo thang giữa Ai Cập và Ethiopia xoay quanh dự án siêu thủy điện - đập Đại Phục Hưng - trên dòng sông Nile huyền thoại.
Dự án siêu đập Đại Phục Hưng của Ethiopia sắp được tích nước (ảnh: Equal Times)
Trong khi Ethiopia tuyên bố sẽ lấp đầy hồ chứa đập Đại Phục Hưng trong những ngày tới, Ai Cập phản đối dữ dội quyết định này, thậm chí là đe dọa chiến tranh.
Tranh chấp giữa Ai Cập và Ethiopia về nguồn nước sông Nile đã bắt đầu từ khoảng một thập kỷ trước và đặc biệt trở nên "nóng" trong những ngày gần đây khi Ethiopia sắp trữ 74 tỷ mét khối nước cho đập Đại Phục Hưng.
Mục tiêu chính của Ethiopia khi xây dựng con đập là sản xuất điện. Ethiopia coi nguồn điện từ đập Đại Phục Hưng là đặc biệt quan trọng cho việc phát triển kinh tế. Đập Đại Phục Hưng thậm chí còn có thể biến quốc gia này thành trung tâm năng lượng, bán điện cho nhiều nước láng giềng.
Trong khi đó, Ai Cập lo ngại con đập khổng lồ sẽ khiến dòng chảy sông Nile giảm đáng kể, khiến quốc gia Bắc Phi đối mặt nguy cơ hạn hán.
Sau nhiều vòng đàm phán được tổ chức giữa Ai Cập, Ethiopia và giới quan sát viên từ Mỹ, Liên minh châu Âu, Nam Phi, vấn đề vận hành đập Đại Phục Hưng và quản lý nguồn nước quý giá từ sông Nile vẫn chưa ngã ngũ.
"Ethiopia dường như đang muốn kéo dài các cuộc đàm phán đề nhanh chóng hoàn thiện nốt việc xây dựng và quản lý con đập mới xây", Nader Noureddin - giáo sư tài nguyên nước tại Đại học Cairo - nhận xét.
Nguồn nước sông Nile có ý nghĩa sống còn đối với Ai Cập (ảnh: Daily Star)
"Những cuộc đàm phán vẫn đang tiến triển mặc dù tồn tại một số điểm bất đồng giữa Ai Cập và Ethiopia. Tôi nghĩ rằng Ethiopia nên đưa ra một thỏa thuận hợp lý để tránh áp lực từ cộng đồng quốc tế - điều mà Ethiopia không bao giờ muốn đối mặt khi đang phát triển kinh tế", Alfonso Medinilla - chuyên gia từ Trung tâm quản lý chính sách phát triển châu Âu - nhận định.
Nguồn nước sông Nile đối với Ai Cập là vô cùng quan trọng. Nền kinh tế và đời sống của người dân Ai Cập phụ thuộc lớn vào nước từ sông Nile. Trung bình, mỗi người dân Ai Cập chỉ có 500 mét khối nước/năm để sử dụng.
55,5 % nguồn nước cho Ai Cập đến từ sông Nile. Nông nghiệp chiếm tới 12% GDP Ai Cập, tạo công ăn việc làm cho 24% lực lượng lao động của quốc gia này. Có thể nói, nền văn minh Ai Cập sẽ bị xóa sổ nếu không có nước từ sông Nile.
Hồ chứa của đập Đại Phục Hưng rộng khoảng 1.800 km vuông và chứa được 74 tỷ mét khối nước. Điều này có nghĩa là cần ít nhất 7 năm mới có thể lấp đầy nước cho con đập và lưu lượng dòng chảy sông Nile xuống khu vực hạ nguồn sẽ giảm ít nhất 25% trong thời gian đó.
Suốt hàng ngàn năm qua, người Ai Cập luôn coi sông Nile là dòng sông mang lại sự sống vĩnh hằng. Nước sông Nile không chỉ nuôi sống họ mà còn mang ý nghĩa, giá trị văn hóa cực kỳ to lớn.
Nguồn nước sống Nile giúp Ai Cập chống lại sự xâm lấn của sa mạc và là nơi cung cấp nước ngọt chính cho những vùng đất khô cằn. Người Ai Cập coi sông Nile như một vị thần linh thiêng, hàng năm tổ chức lễ hội tưởng nhớ công ơn.
Sông Nile giúp Ai Cập ngăn chặn quá trình sa mạc hóa (ảnh: Reuters)
Mỗi năm, các hồ chứa và con sông ở Ai Cập chỉ trữ được 62 tỷ mét khối nước. Trong khi đó, người dân nước này cần tối thiểu 11 tỷ mét khối nước/năm để sinh hoạt.
Trong khi đó ở Ethiopia, 65 triệu người sống mà không được sử dụng điện. Tiềm năng thủy điện của đập Đại Phục Hưng là điều Ethiopia mơ ước đã lâu.
Ethiopia là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới, thường xuyên đối mặt với khủng hoảng nhân đạo và nạn đói. GDP bình quân đầu người của Ethiopia thấp hơn 4 lần so với Ai Cập.
Đối với người dân Ethiopia, việc xây dựng đập Đại Phục Hưng không chỉ là "chìa khóa" phát triển kinh tế mà còn là niềm tự hào dân tộc.
Số tiền 4,9 tỷ USD Ethiopia đổ vào đập Đại Phục Hưng chủ yếu đến từ "trái phiếu yêu nước" mà chính phủ vay của người dân.
Chuyện gì xảy ra nếu Ai Cập không kích phá hủy siêu đập thủy điện của đối thủ? Ethiopia với lợi thế là quốc gia sở hữu 90% nguồn cung cấp nước cho sông Nile, muốn tận dụng sức nước để xây siêu đập thủy điện, nhưng đây lại là viễn cảnh thảm họa với người Ai Cập ở hạ lưu. Đập Đại Phục Hưng của Ethiopia một khi được xây xong sẽ là công trình thủy điện lớn nhất châu...