Em gái Kim Jong-un nâng vị thế

Khi mối quan hệ liên Triều gần đây trở nên căng thẳng, cái tên liên tục xuất hiện trên truyền thông là Kim Yo-jong, em gái Kim Jong-un.

Tuần trước, Kim Yo-Jong chỉ trích gay gắt những người Triều Tiên đào tẩu ở Hàn Quốc đã thả hàng trăm truyền đơn qua biên giới vào Triều Tiên, gọi họ là “cặn bã” phản bội quê hương. Cô dọa cắt quan hệ với Hàn Quốc nếu Seoul không ngăn chặn hoạt động này.

Khi đăng tuyên bố của Kim Yo-jong, báo đảng Triều Tiên Rodong Sinmun mô tả cô là “phó chủ nhiệm thứ nhất” của một cơ quan đảng nhưng không nói cụ thể. Một chuyên gia cho biết nhiều khả năng cô Kim, vốn phụ trách Ban Tuyên giáo đảng Lao động Triều Tiên, có thể đã trở thành phó chủ nhiệm thứ nhất của Ban công tác Mặt trận Thống nhất Triều Tiên, phụ trách mối quan hệ với Hàn Quốc.

Kim Yo-jong tại Hà Nội tháng 3/2019. Ảnh: Reuters.

Khi Triều Tiên hôm 9/6 thông báo cắt đường dây nóng liên Triều, truyền thông nhà nước đưa tin Kim Yo-jong và quan chức cứng rắn kỳ cựu Kim Yong-chol đã ra quyết định trong một cuộc họp. Ngày 10/6, Kim Yo-jong mang vòng hoa và thư chia buồn từ anh trai đến Khu Phi quân sự để trao cho quan chức Hàn Quốc, sau khi cựu đệ nhất phu nhân Hàn Quốc Lee Hee-ho qua đời hôm 8/6. Đây là tương tác trực tiếp đầu tiên giữa hai nước trong vài tháng qua.

Rachel Minyoung Lee, từng là nhà phân tích về Triều Tiên cho chính phủ Mỹ, cho biết truyền thông nhà nước Triều Tiên đưa tin về tuyên bố của Kim Yo-jong “trang trọng một cách bất thường”. Người dân Bình Nhưỡng còn hưởng ứng chỉ trích của cô Kim bằng cách tham gia diễu hành phản đối người đào tẩu.

Điều này rõ ràng nhằm khiến Kim Yo-jong nổi bật hơn, biến hình ảnh của cô từ người em gái luôn tháp tùng lãnh đạo thành một nhà hoạch định chính sách có chính kiến.

Nhưng đồng thời, điều này cũng khiến nghi ngờ lại dấy lên về sức khỏe của Kim Jong-un, sau khi có tin đồn hồi tháng 4 rằng ông bị bệnh nặng. Kim Jong-un tái xuất vào đầu tháng 5 sau khi vắng mặt ba tuần.

Andrei Lankov, giáo sư tại Đại học Kookmin ở Seoul, cho biết Kim Jong-un xuất hiện trên truyền thông nhà nước chỉ ba lần kể từ ngày 11/4, một lần công khai và hai lần trong các cuộc họp kín. Ông cũng không ký văn kiện với tốc độ thông thường.

“Sức khỏe của Kim Jong-un có thể đang có vấn đề”, Lankov nói. “Tại thời điểm như vậy, điều quan trọng là phải có một ‘phó tướng’. Và ai có thể đảm đương vị trí này? Một người rất ít khả năng nhân cơ hội để đó vơ hết quyền lực vào tay mình”.

Cha và ông nội Kim Jong-un cũng từng chỉ định các em vào những vị trí cao cấp. Lankov nói rằng Kim Jong-un dường như cũng làm như vậy, chủ yếu vì các con của ông còn nhỏ tuổi.

“Đây là truyền thống của gia đình họ Kim, khi người kế nhiệm tương lai còn quá trẻ, họ chỉ định các em làm phụ tá vì đó là những người đáng tin cậy có lẽ sẽ không phản bội”, ông nói.

Bruce Klingner, chuyên gia về Bắc Á tại Quỹ Di sản, cũng cho rằng vị thế gia tăng của Kim Yo-jong có thể liên quan đến mối lo ngại về sức khỏe của Kim Jong-un. Sau khi Kim Jong-il đột quỵ năm 2008, quá trình chuẩn bị cho con trai Kim Jong-un lên nắm quyền đã được thúc đẩy, ba năm trước khi ông qua đời.

Nhưng Klingner nhấn mạnh rằng không có bằng chứng nào cho thấy sự vắng mặt của Kim Jong-un là do sức khỏe kém. Hàn Quốc cho rằng lãnh đạo Triều Tiên chỉ đơn giản là đi tránh dịch.

Một số chuyên gia cho rằng những bình luận cứng rắn của Kim Yo-jong là nỗ lực nhằm củng cố uy tín của cô trong chính quyền Triều Tiên. Nhưng những người khác cho rằng nó đơn giản phản ánh các ưu tiên thay đổi của Triều Tiên.

Khi Triều Tiên cảm thấy bị đe dọa bởi chính quyền Trump và muốn giảm bớt căng thẳng, Kim Yo-jong đến thăm Hàn Quốc để dự Olympic mùa đông năm 2018 và thể hiện hình ảnh thân thiện.

Giờ đây, Triều Tiên dường như muốn Hàn Quốc nhượng bộ bằng cách tăng mức độ đe dọa và cô Kim thể hiện một hình ảnh khác hoàn toàn, Lankov nhận xét.

Park Jie-won, cựu đặc phái viên Hàn Quốc tại Bình Nhưỡng, cho biết ông từng gặp Kim Yo-jong vào tháng 6 năm ngoái. Cô đã đến Bàn Môn Điếm ở biên giới để gửi lời chia buồn khi phu nhận cựu tổng thống Hàn Quốc Kim Dae-jung qua đời. Ông cho rằng vị thế gia tăng của Kim Yo-jong sẽ giúp đơn giản hóa đối thoại liên Triều vì cô có thể báo cáo trực tiếp với anh trai.

Park cho biết ông không lo lắng về những phát ngôn gay gắt của Kim Yo-jong với Hàn Quốc, giải thích rằng thực tế, mục tiêu nhắm đến của thông điệp này là người dân Triều Tiên.

Tuy nhiên, không phải ai cũng có chung sự lạc quan đó. Ba ngày sau khi cắt đường dây nóng với Hàn Quốc, Triều Tiên hôm 12/6 tuyên bố họ sẽ gia tăng sức mạnh quân sự để đối phó với mối đe dọa từ Washington.

Hy vọng cải thiện quan hệ đã tăng cao trong hội nghị thượng đỉnh Mỹ – Triều ở Singapore năm 2018. Nhưng điều này đã nhường chỗ cho nỗi thất vọng ngày càng trầm trọng, Ngoại trưởng Triều Tiên Ri Son-gwon cho biết.

“Ngay cả một tia sáng lạc quan mong manh về hòa bình và thịnh vượng trên bán đảo Triều Tiên cũng đã biến mất trong cơn ác mộng đen tối”, ông nói thêm.