Eileen Gu và ‘tội lỗi’ khi là người Mỹ gốc Hoa

Gu bị chỉ trích vì quyết định đại diện cho Trung Quốc tại Olympic Bắc Kinh 2022 . Tiêu chuẩn kép được áp đặt lên nữ vận động viên vì sắc tộc của cô làm tổn hại đến lợi ích của Mỹ.

“Cô gái vàng” Eileen Gu không gây thất vọng khi giành được 2 huy chương vàng và một huy chương bạc cho Trung Quốc tại Olympic Bắc Kinh 2022. Tuy nhiên, trái ngược với những lời ca tụng nhận được tại Trung Quốc, Gu bị chỉ trích ở Mỹ, nơi cô sinh ra, là “đồ vô ơn” hay “kẻ phản bội”.

Số phận của cô gái người Mỹ gốc Hoa báo trước kỷ nguyên mới của dòng tài năng quốc tế. Ngày nay, không nhất thiết những người nhập cư thành công đến Mỹ sẽ có giá hơn, theo SCMP.

Eileen Gu giơ cao tấm huy chương vàng môn trượt tuyết tự do nữ tại Olympic Bắc Kinh 2022. Ảnh: AFP.

Tiêu chuẩn kép

Gu phải đối mặt với làn sóng chỉ trích rộng rãi, một phần do sự tỏa sáng của cô. Bên cạnh đó, tình trạng công dân của nữ vận động viên trượt tuyết tự do này là điểm mấu chốt khác, trừ khi Trung Quốc sửa đổi luật nhằm cho phép công dân có 2 quốc tịch.

Tại sao Gu bị coi là kẻ phản bội trong khi các vận động viên và huấn luyện viên đổi màu cờ sắc áo liên tục? Ví như tại Olympic Bắc Kinh 2008, các vận động viên bóng bàn sinh ra ở Trung Quốc đã thi đấu cho Mỹ.

Vanessa James, vận động viên trượt băng nghệ thuật người Canada, đã đại diện cho nơi cô sinh ra tại Thế vận hội mùa đông năm nay. Tuy nhiên trước đó, cô thi đấu cho Vương quốc Anh và Pháp trong các cuộc thi quốc tế. James là công dân Anh, Pháp và là thường trú nhân Mỹ.

Thực tế, thành công của Gu không hoàn toàn là kết quả của quá trình lớn lên ở Mỹ. Mẹ Gu là người đã tài trợ cho việc đào tạo của cô từ khi còn nhỏ. Mỹ không có lợi thế riêng trong các môn thể thao mùa đông. Gu có thể phát triển các kỹ năng của mình nếu được lớn lên ở Na Uy hoặc Thụy Sĩ.

Eileen Gu ăn mừng sau khi giành chiến thắng tại Thế vận hội Bắc Kinh 2022. Ảnh: Reuters.

Vậy tại sao Gu lại bị coi là “tội đồ”? Có lẽ đó là sự kết hợp của 3 yếu tố rằng cô thành công, đại diện cho Trung Quốc và thu hút các khoản tài trợ béo bở.

Đầu tiên, có những người Mỹ gốc Hoa khác trong đội tuyển Olympic Trung Quốc. Tuy nhiên, không ai thành công và nổi bật như Gu. Hailey Kops, được sinh ra và đào tạo ở Mỹ, đại diện cho Israel ở môn trượt băng nghệ thuật nhưng ít được chú ý. Ngay cả khi Kops thành công như Gu, cô sẽ ít phải chịu tai tiếng hơn nhiều. Điều này dẫn đến điểm thứ 2.

Nếu Gu đại diện cho Canada hoặc Vương quốc Anh, cô đã không bị sỉ nhục như vậy. Vì sao người Mỹ gốc Hoa lại bị áp đặt theo tiêu chuẩn khác với các vận động viên đa quốc tịch khác?

Sinh ra với một nửa dòng máu Trung Quốc, Gu có nghĩa vụ phải lên tiếng chống lại “vi phạm nhân quyền” ở quốc gia này không? Tại sao điều này không áp dụng cho các vận động viên thi đấu cho Israel, chẳng hạn?

Kìm hãm tài năng

Có lẽ chỉ trích lớn nhất mà Gu phải đối mặt là vì động lực tài chính trong sự lựa chọn của cô. Tuy nhiên, mọi người di cư đến Mỹ để tìm kiếm tương lai về tài chính tốt hơn cho bản thân và con cái của họ. Vậy có gì sai khi một số người chọn tìm kiếm điều này ở những nơi khác?

Eduardo Saverin , người đồng sáng lập Facebook, từ bỏ quốc tịch Mỹ và sống ở Singapore. Ca sĩ kiêm diễn viên Vương Lực Hoành, vừa ly hôn và bị thất thế, đã kiếm được khối tài sản lớn hơn nhiều ở Trung Quốc so với Mỹ.

Một số doanh nhân Mỹ chọn Trung Quốc để khởi nghiệp vì Thâm Quyến có hệ sinh thái tốt hơn cho đổi mới phần cứng. Nhiều người khác chọn đặt trụ sở kinh doanh bên ngoài Mỹ để tiếp cận thị trường Trung Quốc do các lệnh cấm vận công nghệ của Washington đối với Bắc Kinh.

Không ai có thể trách Gu vì đã đi theo con đường phát huy tối đa tiềm năng của cô, về cả tác động xã hội lẫn giá trị kinh tế. Cô góp phần đưa Trung Quốc lên vị trí thứ 3, vượt qua Mỹ, về số lượng huy chương vàng tại Olympic Bắc Kinh 2022. Lợi nhuận tiền bạc không nhất thiết phải mâu thuẫn với việc đạt được lợi ích lớn hơn.

Hình ảnh quảng cáo của Eileen Gu xuất hiện trên đường phố Trung Quốc ngày 11/1. Ảnh: CNN.

Có vẻ như “tội lỗi” lớn nhất của Gu là trở thành người Mỹ gốc Hoa trong môi trường chính trị hiện tại của Mỹ. Cô bị đánh giá khắt khe theo những tiêu chuẩn không áp dụng cho người khác mà chỉ vì sắc tộc.

Những tiêu chuẩn kép như vậy làm tổn hại đến lợi ích của Mỹ và thúc đẩy tham vọng thu hút nhân tài toàn cầu của Trung Quốc. Người lai Mỹ – Trung không chỉ có thể đóng vai trò cầu nối giữa 2 quốc gia, mà còn có thể tạo ra nhiều giá trị cho thế giới cũng như chính họ.

Trong quá trình phản đối Trung Quốc, xã hội Mỹ có nguy cơ làm tổn thương một số công dân tài năng của họ chỉ vì tình cờ là người Mỹ gốc Hoa. Trong khi đau buồn chỉ ở cấp độ cá nhân, bi kịch lớn hơn là họ bị kìm hãm đóng góp hết mình cho đất nước.